Είναι από τα λίγα ονόματα στην παγκόσμια Ιστορία που στο άκουσμά τους και μόνο, σου προκαλεί ανατριχίλα, φόβο και απέχθεια. Ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν, ο «σατανικός καλόγερος» με την ασκητική και ταυτόχρονα αποκρουστική όψη και το σκοτεινό βλέμμα του είναι από τις λίγες προσωπικότητες που έχουν διχάσει τόσο τον κόσμο.
Ποιος ήταν τελικά ο Ρασπούτιν; Ένας Άγιος – όπως τον έβλεπαν πολλοί – ή ένας σατανικός καλόγερος που κατάφερε να γίνει παντοδύναμος λόγω της επιρροής που ασκούσε στους Τσάρους της Ρωσίας;
Πώς ένας αγράμματος άνθρωπος από τα βάθη της Σιβηρίας, κατάφερε να γίνει ο έμπιστος της τσαρίνας και να παίξει καθοριστικό ρόλο στην πολιτική σκακιέρα της Ρωσίας τα χρόνια πριν από την Επανάσταση, διεκδικώντας μια θέση δίπλα στις προτομές των Λένιν, Στάλιν, Τολστόι, Ντοστογιέφσκι, ακόμα κι αν μετά βίας ήξερε να γράφει το όνομά του;
Όλα ξεκινούν στο χωριό Pokrovskoye της Σιβηρίας , στα τέλη του 19ου αιώνα. Δύο αδέρφια, ο Μισέλ και ο Γκριγκόρι πέφτουν παίζοντας σε ένα παγωμένο ποτάμι. Βγαίνουν μούσκεμα και τρέμουν. Σύντομα, αρρωσταίνουν με πνευμονία. Ο ένας αδελφός πεθαίνει ενώ ο δεύτερος παλεύει μεταξύ ζωής και θανάτου. Μόνο ένα θαύμα θα μπορούσε να σώσει τον γιο του Εφίμ Ρασπούτιν.
Κόντρα σε κάθε προσδοκία, το παιδί ξυπνά ένα πρωί, έχοντας θεραπευτεί ανεξήγητα. Στη συνέχεια αφηγείται ότι μια κυρία ήρθε να τον επισκεφτεί στον ύπνο του για να τον διατάξει να αναρρώσει, κάτι που δέχθηκε. Για τον παπά του χωριού, δεν υπάρχει αμφιβολία, ήταν η ίδια η Υπεραγία Θεοτόκος που εμφανίστηκε για να σώσει τον άρρωστο, προορισμένο για μια μεγάλη μοίρα.
Αυτή η θεωρία κάνει τον γύρο του χωριού, βαθιά ριζωμένη στην ορθόδοξη πίστη, αλλά πάνω από όλα είναι εγγεγραμμένη στα βάθη του μικρού Γκριγκόρι. Δεν είναι σαν τους άλλους, το ξέρει. Η ασθένειά του άνοιξε έναν άμεσο δίαυλο επικοινωνίας με τον Θεό και ο ρόλος του θα είναι να διαδώσει τον ιερό λόγο σε ολόκληρη τη Ρωσία. Μετά αρχίζει μια περίοδος προσκυνήματος: ο νεαρός Ρασπούτιν, μόλις από την εφηβεία, επισκέπτεται τοπικά ιερά, συνομιλεί με τους περιπλανώμενους -αυτούς που έχει επιλέξει ο Θεός -, μαθαίνει να αποκρυπτογραφεί τη Βίβλο… Χάρη στην «ανάστασή» του και το πνευματικό του ταξίδι , εμπνέει εμπιστοσύνη στους συνομηλίκους του. Και μετά, γίνεται πατέρας: βρήκε την αγάπη με την Πράσκοβιε και μαζί έκαναν τρία παιδιά.
Στην αλλαγή του αιώνα, ο Ρασπούτιν δημιούργησε ένα μυστικό παρεκκλήσι σε ένα κελάρι, όπου δέχτηκε τους άτυχους που αναζητούσαν παρηγοριά, τους άρρωστους που αναζητούν ένα θαύμα… Μα κυρίως γυναίκες. Σε αυτό το αυτοσχέδιο παρεκκλήσι προσεύχονταν, συζητούσαν και μετά συμμετείχαν σε τελετουργίες που υποτίθεται ότι εξαγνίζουν την ψυχή, για να καταλήξουν σε σεξουαλικά όργια μαζί του.
Στο όνομα του Θεού, ο αθεόφοβος καλόγερος, πραγματοποιεί τις διαστροφικές σεξουαλικές του ορέξεις, ενώ καταναλώνει άφθονο αλκοόλ. Σύντομα, κατηγορείται πως είναι μέλος μιας αίρεσης και τότε αποφασίζει να φύγει το 1903 για την Αγία Πετρούπολη. Μαζί του πήρε και μία συστατική επιστολή από έναν διάσημο εκκλησιαστικό, που του άνοιξε τον δρόμο για τη μετέπειτα πορεία του.
Εκείνη την εποχή, η ρωσική υψηλή κοινωνία απομακρύνεται από την πίστη, και στο πρόσωπο του Ρασπούτιν είδαν τον άνθρωπο του Θεού που θα μπορούσε να επαναφέρει τον κόσμο στον σωστό δρόμο και, στην πορεία, να φέρει τον Τσάρο πιο κοντά στους υπηκόους του.
Γίνεται έτσι δεκτός στα σαλόνια της αστικής τάξης της Αγίας Πετρούπολης. Θεραπεύει τη σύζυγο ενός συμβούλου από την μελαγχολία χορηγώντας της το αγαπημένο του φάρμακο: προσευχές, συζητήσεις, σεξουαλικές συνευρέσεις (μαζί του, φυσικά). Η τελευταία, ευχαριστημένη από τη βελτίωση της υγείας της, τον συνέστησε στους φίλους του, κόμισσες και πριγκίπισσες, που βρίσκονταν κοντά στον Τσάρο Νικόλαο Β’ .
Ο κύκλος των οπαδών του μεγάλωσε. Του αποδίδονται εξαιρετικές θρησκευτικές ικανότητες καθώς και φήμες που είχαν να κάνουν και με τα προσόντα του, με πλέον χαρακτηριστική αυτή πως είχε ένα ασυνήθιστα μεγάλο πέος.
Το 1906, συναντά το τσαρικό ζεύγος και αφήνει τις καλύτερες εντυπώσεις, μαζί με κάποιες προβλέψεις που βγαίνουν αληθινές. Όταν ο Αλεξέι, το παιδί του αυτοκρατορικού ζευγαριού, που πάσχει από αιμορροφιλία, τραυματίζεται παίζοντας στον κήπο του παλατιού της Αικατερίνης, είναι αυτός που καλείται σε απόγνωση. Ο Ρασπούτιν θεραπεύει το αγόρι με αδιάκοπες προσευχές. «Απορρόφησε» το κακό που ροκάνιζε το παιδί και γι’ αυτό ο Τσάρος, αλλά κυρίως η Τσαρίνα θα του είναι για πάντα ευγνώμονες. Από τη στιγμή εκείνη έγινε ο έμπιστος τους.
Το 1914, ο Ρασπούτιν έχει αποκτήσει απίστευτη δύναμη κι επιρροή. Στην Ευρώπη, η κατάσταση είναι τεταμένη, ο πόλεμος ετοιμάζεται και υπάρχουν αμφιβολίες για την ικανότητα του Τσάρου να αντιμετωπίσει τη Γερμανία. Κι ενώ η χώρα βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση, ο πνευματικός οδηγός των Τσάρων, συνεχίζει ακάθεκτος την ακόλαστη ζωή του μεθώντας, και συμμετέχοντας σε σεξουαλικά όργια.
«Όσο αυξάνει την εκτίμηση της τσαρίνας, τόσο περισσότερο προκαλεί το μίσος και την αποστροφή της κοινής γνώμης», λέει ο Henri Troyat. Στα τέλη του 1916, δύο εκατομμύρια Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν σε αυτή τη σύγκρουση. Ο Ρασπούτιν γλιτώνει από διάφορες συνωμοσίες και απόπειρες δολοφονίας. «Αν πεθάνω, ή αν με εγκαταλείψεις, θα χάσεις τον γιο σου και το στέμμα μέσα σε έξι μήνες», ανακοίνωσε στην Αλεξάντρα Φεοντόροβνα.
Ο Φέλιξ Γιουσούποφ, ένας ευγενής κοντά στην τσαρική οικογένεια, αποφάσισε ότι ήταν απαραίτητο να βάλει τέλος σε αυτόν τον τσαρλατάνο, που παίζει με τη μοίρα της χώρας του. Το βράδυ της 16ης προς 17ης Δεκεμβρίου 1916 βάζει σε εφαρμογή το σχέδιό του για να σκοτώσει τον Ρασπούτιν που ήταν να τον δηλητηριάσει και να ξεφορτωθεί το σώμα του, χωρίς να μάθει κανείς οτιδήποτε.
Μοιράζεται τα σχέδιά του με μερικούς συντρόφους σε υψηλές θέσεις και προσπαθούν με κυάνιο να σκοτώσουν τον Ρασπούτιν. Παραδόξως, πίνει το ποτό με το κυάνιο και όλα καλά. Ο Youssoupov δεν πιστεύει στα μάτια του, πώς μπορεί να επιβιώσει από αυτό το θανατηφόρο δηλητήριο; Πόσο μάλλον και από το πόσο υπήρχε στο κρασί του!
Μετά από αυτή την εξέλιξη, αποφασίζουν να τον δολοφονήσουν. Ο Ρασπούτιν πέφτει νεκρός στο έδαφος. “Η Ρωσία έχει απαλλαγεί από αυτόν τον τσαρλατάνο”, σκέφτονται οι δολοφόνοι. Λίγο αργότερα όμως, ο Φέλιξ Γιουσούποφ, κυριευμένος από μια ανησυχία επιστρέφει για να δει το πτώμα του εχθρού του… που σηκώνεται, βγάζοντας αφρούς από τα χείλη και τον αρπάζει από το λαιμό, με τα μάτια του άγρια και το σώμα του ματωμένο.
Ο Γιουσούποφ καταφέρνει να απαλλαγεί από τα χέρια του και οι φίλοι του πυροβολούν ξανά τον Ρασπούτιν που προσπαθεί να ξεφύγει. Αυτή τη φορά είναι τελικά νεκρός! Για να βεβαιωθεί, ο Φέλιξ Γιουσούποφ τον χτύπησε με ρόπαλο και μετά τον εγκατέλειψε στα παγωμένα νερά του Νέβα. Το πτώμα βρέθηκε παγωμένο.
«Ο Ρασπούτιν σκοτώθηκε» ακουγόταν στους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης. Η έρευνα έγινε με προχειρότητα, γνώριζαν τους ενόχους, αλλά καθώς έχουν ενεργήσει για τη σωτηρία της Ρωσίας και επικρατεί χάος στη χώρα, ο τσάρος τους συγχωρεί. Στο άκουσμα της είδησης, η Τσαρίνα είναι συντετριμμένη, φοβάται πως θα βγει αληθινή η προφητεία του.
Πράγματι, το τέλος πλησιάζει: το 1917, η Ρωσία συνθηκολογεί, η χώρα βρίσκεται σε εξαθλίωση και βυθίζεται στην εξέγερση υπό την ηγεσία του Λένιν . Η αυτοκρατορική οικογένεια πηγαίνει στην εξορία και θα σκοτωθεί τη νύχτα της 16ης προς 17 Ιουλίου.
«Η προφητεία του Ρασπούτιν έγινε πραγματικότητα σημείο προς σημείο: ο θάνατός του ήχησε τον θάνατο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι Ρομανόφ επέζησαν μόνο από αυτόν που είχαν επιλέξει ως πνευματικό οδηγό τους για ενάμιση χρόνο», λέει ο Henri Troyat.
Ο Ρασπούτιν κηδεύτηκε στις 2 Ιανουαρίου σε ένα μικρό εκκλησάκι στο Tsarskoye Selo, είκοσι τέσσερα χιλιόμετρα νότια του κέντρου της Αγίας Πετρούπολης. Οι μπολσεβίκοι, μετά την παραίτηση του τσάρου Νικόλαου από τον θρόνο τον Μάρτιο του 1917, αντιλήφθηκαν πως ο θαυμασμός στο πρόσωπό του Ρασπούτιν δεν έλεγε να κοπάσει και πως ο τάφος του μετατρεπόταν σε ιερό σημείο για τους υποστηρικτές του παλαιού καθεστώτος. Έκαψαν, λοιπόν, ό,τι είχε απομείνει από το κορμί του, βάζοντας οριστικό τέλος στη λατρεία των λειψάνων του.
