Η ανάγκη για έλεγχο είναι κάτι φυσικό, όλοι τον αποζητούμε εγγενώς, ασχέτως σε ποιον βαθμό το καταφέρνουμε. Σε όλους τους τομείς της ζωής μας, υπάρχει η ανάγκη να γνωρίζουμε ακριβώς τι συμβαίνει ή τι πρόκειται να συμβεί.
Συχνά όμως, η ανάγκη για συνεχή έλεγχο, μπορεί να αποτελέσει και πηγή πολλών αρνητικών συναισθημάτων όταν δε συμβαίνουν όλα όπως τα έχουμε υπόψη.
Σημαντική παρατήρηση είναι ότι τελικά ποτέ δε μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα και ο έλεγχος που νιώθουμε ότι έχουμε, μπορεί πολύ εύκολα να αναιρεθεί.
Ο έλεγχος λοιπόν που νομίζουμε ότι ασκούμε σε εμάς, τις καταστάσεις ή τους ανθρώπους γύρω μας είναι μάλλον πλασματικός και ευκόλως ανατρέψιμος.
Οι έρευνες δείχνουν πως όταν αφήνουμε τον έλεγχο, αυξάνονται και τα ποσοστά ευτυχίας και ικανοποίησης από τη ζωή γενικότερα. Φυσικά, η ιδέα δεν είναι να τα αφήνουμε όλα στην τύχη, αλλά να δημιουργήσουμε κάποιες ισορροπίες.
Γιατί να αφήσει όμως κάποιος εξ’ αρχής τον έλεγχο και με ποιον τρόπο θα γίνει πιο αποτελεσματικά;
Ο έλεγχος, είτε πραγματικός είτε αντιληπτός, προκαλεί την αίσθηση ασφάλειας. Πράγματι, σε έναν βαθμό είναι εξαιρετικά χρήσιμο να υπάρχει έλεγχος.
Η επιθυμία να ελέγχουμε το περιβάλλον και τις περιστάσεις, μας συνοδεύει από τη γέννησή μας. Όσο λιγότερα γνωρίζει κανείς, τόσο περισσότερο δημιουργείται φόβος και ανασφάλεια. Συγκεκριμένα, φόβος για το τι μπορεί να συμβεί εκτός του ελέγχου μας.
Σκεφτείτε αυτό: Έχετε ποτέ μείνει άγρυπνος ή άγρυπνη μόνο και μόνο επειδή σκεφτόσασταν συνεχώς τι πρόκειται να γίνει σε σχέση με μια κατάσταση και πώς θα δράσετε;
Είναι μεν φυσικό να αναζητεί κανείς τον έλεγχο σε όσα τον αφορούν, αλλά δεν είναι πάντα υγιές. Τα όρια είναι θολά και ο άνθρωπος αγγίζει εύκολα την υπερβολή, κάτι που καταλήγει συχνά σε ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις που θα εξηγηθούν παρακάτω:
Αυξημένο στρες και άγχος
Ο εκτεταμένος έλεγχος όλων των πραγμάτων που αφορούν σε έναν άνθρωπο μπορεί να προκαλέσει περισσότερο άγχος και στρες από εκείνους που δεν το κάνουν.
Όταν κάποιος αισθάνεται ότι υπάρχουν πράγματα, συμπεριφορές ή συναισθήματα εκτός ελέγχου, μπορεί μόνο και μόνο με αυτή τη σκέψη να αυξήσει την αρτηριακή του πίεση.
Μπορεί μάλιστα να αποβεί αρκετά καταστροφικό για τα άτομα που τα θέλουν όλα υπό έλεγχο, αν αλλάξει κάτι στο σχέδιο τους, σε αντίθεση με εκείνους που έχουν λιγότερη ανάγκη για έλεγχο.
Λιγότερη ικανοποίηση
Όταν υπάρχει η ανάγκη ελέγχου και τελικά δεν επιτυγχάνεται, δημιουργούνται αισθήματα δυσαρέσκειας. Σε έρευνα βρέθηκε ότι όσοι σημείωναν υψηλά ποσοστά σε μετρήσεις γενικής επιθυμίας για έλεγχο, ανέφεραν παράλληλα και υψηλά επίπεδα δυσφορίας.
Ακόμη, όταν ρωτήθηκαν για το επίπεδο πυκνότητας του δωματίου, το αντιλαμβάνονταν πιο γεμάτο από εκείνους που είχαν χαμηλότερη βαθμολογία στη γενική επιθυμία για έλεγχο, σαν να τους φαινόταν δηλαδή βαρύτερη η ατμόσφαιρα.
Έλεγχος & επίκριση
Οι άνθρωποι όταν δεν καταφέρνουν να ελέγχουν τα αποτελέσματα μιας κατάστασης, είναι λογικό να μην τους αρέσει. Όμως αυτό θα συμβεί αναπόφευκτα στη ζωή, αφού δε γίνεται να ελέγξετε τα πάντα.
Συνεπώς, εύκολα θα ασκούσε κάποιος κριτική για αυτά που συμβαίνουν, τους άλλους ή τον εαυτό τους. Κατ’ επέκταση, όσο πιο επικριτικός γίνεται κάποιος, τόσες μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να αναπτύξει νεύρωση. Αυτό, δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου σταδιακά γίνεται όλο και πιο δυσαρεστημένος κάποιος.
Έτσι, η επίκριση που προέρχεται από άλλους ανθρώπους μπορεί να είναι επιζήμια για κάποιον με άγχος ή κατάθλιψη, με αποτέλεσμα να οι τελευταίοι να επικρίνουν τελικά πιο έντονα τον εαυτό τους.
Διαχείριση Διαπροσωπικών Συγκρούσεων: Online Σεμινάριο, χαμηλού κόστους, στην πλατφόρμα του Psyversity. Παρακολουθήστε το σεμινάριο, στον χρόνο που εσείς επιλέγετε, από το κινητό, το tablet ή τον υπολογιστή σας. Παρέχεται βεβαίωση παρακολούθησης.
Αυξημένη γαλήνη & χαλάρωση
Η διαδικασία του να αποσυμφορίζεται κάποιος από την ανάγκη ελέγχου, προκαλεί συχνά μια απρόσμενη αύξηση της γαλήνης και της χαλάρωσης. Αρχικά ωστόσο, το να αφήσει πίσω τον έλεγχο ένα άτομο που έχει συνηθίσει να έχει τον πρώτο λόγο μπορεί να προκαλέσει άγχος. Σταδιακά, αυτό το συναίσθημα μπορεί να καταλαγιάσει, ώστε να δώσει τη θέση του στην ηρεμία.
Φυσικά, δε γίνεται να συμβεί μια τόσο μεγάλη αλλαγή σε όλα τα πλαίσια και όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Μετριάζοντας όμως, στο βαθμό που μπορούμε ή μας είναι επιτρεπτό τα ποσοστά ελέγχου που ακούμε, θα βοηθήσει τη μετέπειτα ψυχική μας ευημερία.
Ετοιμότητα για το απροσδόκητο
Πολλές φορές, η ετοιμότητα για ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, περιέχει την προσδοκία. Αν αυτό το αποτέλεσμα τελικά δεν έρθει, θα νιώσετε δυσφορία.
Όταν τα πλάνα είναι λιγότερο δομημένα όμως, αυτό μπορεί να αποφευχθεί, καθώς θα έχετε ανοιχτούς ορίζοντες για απροσδόκητες αλλαγές και διαφορετικά αποτελέσματα.
Η προσκόλληση στο πρόγραμμα ή το προβλεπόμενο αποτρέπει να κυλήσει πιο ομαλά η μέρα, η εβδομάδα, αλλά τελικά και όλη η ζωή κάποιου.
Αφήνοντας πίσω τον έλεγχο κάποιος, μπορεί τελικά να προστατέψει την ψυχική υγεία και να δημιουργήσει νέες προοπτικές, αφού θα αυξηθεί η ετοιμότητα τόσο για τα προσδοκόμενα όσο και τα μη που πρόκειται να προκύψουν.
Βελτιωμένες συνδέσεις
Όπως προαναφέρθηκε, η προσπάθεια ελέγχου μπορεί τελικά να πυροδοτήσει επίκριση προς τον εαυτό ή τους άλλους. Η παραίτηση από αυτόν τον έλεγχο, αφήνει το περιθώριο για περισσότερες συνδέσεις σε βαθύτερα επίπεδα.
Μη προσδοκώντας ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, επιτρέπετε στην αγάπη και την αποδοχή για τον εαυτό σας και τους άλλους να είναι ανεξάρτητες από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.
Για παράδειγμα, αν επιθυμείτε το παιδί σας να είναι άριστο στα μαθήματα και εκείνο δεν τα καταφέρνει, μπορεί η προσπάθειά σας να το καθοδηγήσετε προς εκείνη την κατεύθυνση να είναι η αιτία διαμαχών ή και ρήξης της μεταξύ σας σχέσης.
Αποκτήστε το βιβλίο των Ερώτων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας: Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης
Σημαντικό να επαναληφθεί ότι η συζήτηση περί ελέγχου σε αυτό το άρθρο αφορά στον υπερβολικό έλεγχο και όχι για παράδειγμα απλές υπενθυμίσεις στο παιδί να διαβάσει.
Συνήθως διαχωρίζει κάποιος τον έλεγχο που ξεπερνά τα όρια από την δυσφορία που προκαλείται στο ίδιο το άτομο ή τους γύρω του. Διατηρώντας υγιείς σχέσεις με τους γύρω σας και επιτρέποντάς σε εσάς και τους άλλους να είναι όπως είναι, ενισχύει γενικότερα τη μεταξύ σας σχέση.
Αν προσκολλάται κάποιος σε ένα συγκεκριμένο πόρισμα, είναι πολύ πιο πιθανό να δυσκολεύεται συμπεριφορικά να δείξει αγάπη και φροντίδα στον εαυτό του και τους άλλους.
Συγγραφή – Επιμέλεια Άρθρου
Εφαρμοσμένη Ψυχολογία, Bsc (hons) Applied Psychology.
Ειδίκευση στη Συνθετική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική ενηλίκων.
Επικοινωνία: xrusanthakopouloumaria@outlook.com
Photo cover:pixabay.com/Fotorech/woman
Πηγή:psychology.gr
Διαβάστε επίσης:
