“Κανείς δεν άγιασε στον τόπο του“, έλεγαν οι παλαιότεροι και στη δική μας τη χώρα το έχουμε δει να συμβαίνει σε αρκετές περιπτώσεις. Μία από αυτές είναι και ο “Δράκος”, η ταινία του Νίκου Κούνδουρου που γνώρισε την αποτυχία στην Ελλάδα – για την ακρίβεια όταν βγήκε στους κινηματογράφους, έλεγαν ακόμη και ότι είναι “αίσχος για τη χώρα” – όμως στο εξωτερικό αναγνωρίστηκε η καλλιτεχνική της αξία.
Στην Ελλάδα, πάλι, έπρεπε να περάσουν πάρα πολλά χρόνια για να έρθει η αποκατάστασή της και να θεωρηθεί η ταινία του Κούνδουρου, με πρωταγωνιστή τον Ντίνο Ηλιόπουλο – στον πιο σκοτεινό ρόλο της καριέρας του – κλασική κι ένα από τα αριστουργήματα του παλιού ελληνικού κινηματογράφου.
Εξάλλου, έχει διαγράψει και μία μεγάλη πορεία και στο εξωτερικό, ξεκινώντας με την προβολή του στο διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 1956, όπου απέσπασε Ειδική Μνεία, αλλά και πιο πρόσφατα όταν ένας από τους διασημότερους σύγχρονους Αμερικάνους συγγραφείς, ο Jonathan Franzen, στο μυθιστόρημα του Ελευθερία, “βάζει” τους πρωταγωνιστές του να παρακολουθούν την ταινία του Κούνδουρου σε προβολή στον κινηματογράφο.
Η ταινία, πάλι, στην Ελλάδα κατακρίθηκε, λογοκρίθηκε, ενώ ζητούσαν ακόμα και την παρέμβαση του εισαγγελέα. Την ώρα που Guardian και Times φιλοξενούσαν αφιερώματα για το αριστούργημα – όπως έγραφαν – του Κούνδουρου. Το σενάριο υπέγραφε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, η μουσική επιμέλεια ήταν του Μάνο Χατζηδάκι – διασκεύασε την παραδοσιακή «Νεραντζούλα φουντωτή» μοναδικά και ίσα που αναγνωρίζεται – ενώ ο Ντίνος Ηλιόπουλος πρωταγωνιστεί στον μοναδικό δραματικό και σκοτεινό ρόλο της καριέρας του. Και για πάρα πολλούς, στον καλύτερο ρόλο της ζωής του, αν και αργότερα χάρισε στο κοινό ανεπανάληπτες κωμικές ερμηνείες που θεωρείται από τους κορυφαίους κωμικούς που πέρασαν ποτέ από την Ελλάδα.
Ο σκοτεινός ρόλος του Ντίνου Ηλιόπουλου
Ο Ντίνος Ηλιόπουλος στην ταινία, υποδύεται τον Θωμά, έναν μοναχικό και απόμακρο τραπεζικό υπάλληλο, ο οποίος ετοιμάζεται να γιορτάσει ξανά μόνος του την Πρωτοχρονιά. Διαβάζοντας μία εφημερίδα, αντιλαμβάνεται πως εξωτερικά μοιάζει με έναν κακοποιό ο οποίος φέρει το παρατσούκλι ‘’Ο Δράκος’’. Επειδή η αστυνομία, εξαιτίας της παρεξήγησης τον καταδιώκει, εκείνος βρίσκει καταφύγιο σε ένα καμπαρέ.
Έρχεται σε επαφή για πρώτη φορά με τη μαγεία της νύχτας, την ίδια στιγμή που άνθρωποι του υπόκοσμου τον περνάνε και εκείνοι για τον ‘’Δράκο’’. Καταφέρνει να κερδίσει τη συμπάθεια και την προστασία μίας χορεύτριας, της Κάρμεν. Ο Θωμάς θα γνωρίσει τη Ρούλα, ένα κορίτσι ορφανό από γονείς το οποίο πήρε υπό την προστασία του η Κάρμεν. Το αφεντικό του καμπαρέ δεν την αφήνει να απομακρυνθεί, καθώς είναι ερωτευμένος μαζί της. Στο πρόσωπο του Θωμά θα διακρίνει για πρώτη φορά έναν άνθρωπο που διαφέρει από τη βρώμικη νύχτα. Και εκείνος όμως, ένας άνθρωπος που ζει εντελώς απομονωμένος από τον κόσμο, χαμένος στη μοναξιά του, θα αισθανθεί για πρώτη φορά τη χαρά της ανθρώπινης επαφής.
Ο Θωμάς θα ταυτιστεί πλήρως με τον ‘’Δράκο’’, ενώ η συμμορία θα εναποθέσει σε αυτόν τις ελπίδες της για την επιτυχία της επιχείρησης που καταστρώνουν. Η αλήθεια δε θα αργήσει όμως να αποκαλυφθεί και ο Θωμάς θα βρει το δικό του τραγικό τέλος από τη συμμορία, από τους ανθρώπους με τους οποίους πρώτη φορά αισθάνθηκε να έρχεται κοντά στη ζωή του…
Η ταινία περιγράφει τη ζωή ενός ανθρώπου που ζει στην Ελλάδα μετά το Β’ Παγκόσμιο και μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, είναι προβληματισμένος για την κατάσταση που επικρατεί, αναζητά και βρίσκει τα αίτια αυτά στην κοινωνία. Ο Νίκος Κούνδουρος μέσα από αυτή καταγγέλλει το αστυνομικό κράτος, την απομόνωση και την αποξένωση, μέσα από τον μοναχικό χαρακτήρα του συγκλονιστικού Ντίνου Ηλίοπουλου.
«Ο Δράκος καταγγέλλει την Αμερική, που με τον τεράστιο όγκο της έπεσε πάνω στην πατριδούλα μας σαν να ήταν για τα σκουπίδια. Να αγοράσουν μια κολόνα από το ναό του Ολυμπίου Διός δεν θέλουν στην ταινία;», είχε πει κάποτε ο σκηνοθέτης.
Ζητούσαν την επέμβαση του εισαγγελέα
Όταν ο “Δράκος” βγήκε στις αίθουσες, αμέσως προκλήθηκαν έντονες μαζικές αντιδράσεις. Ο Τύπος κατακεραύνωσε την ταινία του νεαρού τότε σκηνοθέτη, με τις εφημερίδες της εποχής να την χαρακτηρίζουν ακόμα και ανθελληνική, ενώ ζητούσαν την επέμβαση εισαγγελέα!
Οι κριτικοί την “έθαψαν” και κατηγορούσαν τον Κούνδουρο πως είχε δημιουργήσει ένα “αίσχος για τη χώρα μας“! Αλλά και οι θεατές την αντιμετώπιζαν με ειρωνεία και γιουχαΐσματα.
Αυτά εντός συνόρων. Γιατί, εκτός ο “Δράκος” γνώριζε την αποθέωση. Η ταινία επιλέχθηκε για το Φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας, ενώ οι ξένοι κριτικοί την αποθέωναν. Οι «Times» είχαν γράψει χαρακτηριστικά πως «η Ελλάδα βρίσκει στο πρόσωπο του Νίκου Κούνδουρου έναν σκηνοθέτη με απεριόριστες δυνατότητες» ενώ η Guardian επαίνεσε τον «Δράκο» ως ένα «παραγνωρισμένο αριστούργημα», ζητώντας μάλιστα από την «Criterion Collection» να κυκλοφορήσει ένα συλλεκτικό DVD της ταινίας.
Προς το τέλος της Χούντας, σε μια περίοδο που ο κόσμος έβραζε από οργή, ένας θιασάρχης έβγαλε ξανά τον Δράκο στον κινηματογράφο, και τότε όλοι δεν έμειναν στην επιφάνεια, αλλά μπόρεσαν να δούνε αυτό που οι ξένοι είχαν δει την πρώτη φορά….τα βαθιά νοήματα ενός αριστουργήματος.
