Πριν φτάσουμε στην ουσία του θέματος, ας δούμε πρώτα τον μηχανισμό που επιτρέπει στους ανθρώπους να διακρίνουν τα χρώματα. Αν βλέπουμε χρώματα, είναι χάρη στον αμφιβληστροειδή, μια δομή που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού. « Στον αμφιβληστροειδή, υπάρχουν δύο τύποι φωτοευαίσθητων κυττάρων: οι κώνοι και οι ράβδοι. Οι ράβδοι είναι τα κύτταρα που επιτρέπουν την αντίληψη της φωτεινότητας, είναι το φως ή το σκοτάδι, η φωτεινή αντίθεση. Οι κώνοι είναι τα κελιά που θα ενεργοποιηθούν για να λάβουν το χρώμα. Αυτά είναι κύτταρα υποδοχείς που ενεργοποιούνται ανάλογα με το μήκος κύματος που εκπέμπεται από ένα αντικείμενο», εξηγεί ο Δρ Zwillinger.
Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι κώνων, που αντιστοιχούν στην περιοχή του φάσματος που καλύπτεται από αυτούς τους κώνους: L (μακροί) κώνοι που αντιστοιχούν στην όραση του κόκκινου, M (μεσαίοι) κώνοι που αντιστοιχούν στην όραση του πράσινου και S (κοντές) κώνοι στην όραση του μπλε. « Το μάτι βλέπει ένα αντικείμενο και είναι το μήκος κύματος του φωτός που εισέρχεται στο μάτι που θα διεγείρει έναν κώνο και θα προκαλέσει αισθήσεις χρώματος στον εγκέφαλο. », διευκρινίζει ο οφθαλμίατρος. Οι κώνοι είναι ενεργοί μόνο σε ένα ορισμένο επίπεδο φωτεινότητας. Τα καλάμια, από την άλλη, είναι πάντα ενεργά τη νύχτα ή όταν είναι σκοτάδι. Είναι σαν διακόπτες. Γι’ αυτό το λόγο στο σκοτάδι ή στο μισοσκόταδο όλα μοιάζουν, δεν ξεχωρίζουμε τα χρώματα και τα μπερδεύουμε.
Οι άνθρωποι που έχουν αυτούς τους 3 τύπους κώνων που λειτουργούν σωστά και των οποίων οι ράβδοι είναι ενεργές έχουν φυσιολογική χρωματική όραση, είναι τριχρωματικοί.
« Στις δυσχρωματοψίες, είτε ένας μόνο κώνος μπορεί να είναι ανεπαρκής, είτε δύο ή και οι τρεις. Αυτοί οι κώνοι μπορούν να λειτουργήσουν μέτρια, μιλάμε για ανεπάρκεια ή καθόλου , εξηγεί ο Δρ Zwillinger.
Ο όρος αχρωματοψία προέρχεται από το όνομα του ατόμου που ήταν ο πρώτος που μελέτησε και περιέγραψε το 1794 μια διαταραχή της χρωματικής αντίληψης, την οποία υπέστη ο ίδιος: ο Βρετανός φυσικός και χημικός John Dalton. « Ο Δαλτονισμός είναι συγγενής και κληρονομικός στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Η δυσχρωματοψία είναι επίσης αμφοτερόπλευρη, συμμετρική και δεν είναι προοδευτική. », εξηγεί ο ειδικός. Η δυσχρωματοψία συνδέεται συχνότερα με το χρωμόσωμα Χ, αλλά υπάρχουν και επίκτητες δυσχρωματοψίες. « Σε αυτή την περίπτωση μερικές φορές είναι τοξικής προέλευσης, που συνδέεται με νευροπάθεια, εγκεφαλική νόσο, ωχρά κηλίδα, θεραπεία (κατά της υπέρτασης για παράδειγμα) Αυτή η δυσχρωματοψία είναι τότε μονόπλευρη, ασύμμετρη και μπορεί να εξελιχθεί », προσθέτει ο Δρ Zwillinger.
Η αχρωματοψία έχει διαφορετικές αιτίες, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων μεταδίδεται γενετικά από τη μητέρα στο 23ο χρωμόσωμα. Προσβάλλει το 8% του ανδρικού πληθυσμού και το 0,45% του γυναικείου πληθυσμού. Εάν τα αγόρια είναι πιο συχνά φορείς αυτής της ανωμαλίας από τα κορίτσια, υπάρχει γενετικός λόγος για αυτό. « Για να το έχει ένα αγόρι, το χρωμόσωμα Χ του πρέπει να φέρει το ελαττωματικό γονίδιο. Η μητέρα του πρέπει να είναι μεταφορέας και ο παππούς του που είχε αχρωματοψία .», διευκρινίζει ο οφθαλμίατρος. Από την άλλη πλευρά, για να επηρεαστεί μια κόρη, το γονίδιο πρέπει να υπάρχει και στα δύο χρωμοσώματα Χ, επομένως και ο πατέρας της πρέπει να έχει το ελαττωματικό γονίδιο.
Ανάλογα με την επίτευξη των κώνων θα έχουμε διαφορετικούς τύπους δυσχρωματοψίας. Οι μορφές ποικίλλουν από ήπιες, μέτριες έως σοβαρές.
Τα χρώματα μπορεί να φαίνονται πιο θαμπά, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ των χρωμάτων και της έντασής τους. Ανάλογα με την περίπτωση, δεν μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ κόκκινου, πράσινου ή μπλε. Και σε ακραίες περιπτώσεις, δεν βλέπουν χρώμα. Αυτοί οι άνθρωποι λέγεται ότι είναι αχρωματικοί.
« Η πιο κοινή μορφή είναι το έλλειμμα κόκκινου/πράσινου. Αυτό σημαίνει ότι οτιδήποτε περιέχει κόκκινο ή πράσινο δεν μπορεί να φανεί πλήρως. Δυσκολεύονται επίσης να διακρίνουν το κόκκινο στο μωβ χρώμα, για παράδειγμα. Έτσι επηρεάζει πραγματικά μια ολόκληρη σειρά χρωμάτων. », εξηγεί ο οφθαλμίατρος. « Μερικοί άνθρωποι που έχουν αχρωματοψία δεν το γνωρίζουν οι ίδιοι. Βλέπουν το χρώμα αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο όπως ένα άτομο που δεν έχει αχρωματοψία. Αν δεν τους αντιμετωπίσουμε, δεν το αντιλαμβάνονται », προσθέτει.
Αν προσβληθεί ο πράσινος κώνος, μιλάμε για δευτερανωπία, αν προσβληθεί ο κόκκινος κώνος, για πρωτανωπία και τέλος αν προσβληθεί ο μπλε κώνος, για τριτανωπία. Εάν, για παράδειγμα, ο κόκκινος κώνος δεν λειτουργεί, το πρωτανόπικο άτομο αντιλαμβάνεται τη ζωή ως κυρίως πράσινο και μπλε.
Όπως επίσης αναφέραμε, κάποιοι άνθρωποι δεν βλέπουν κανένα χρώμα, είναι αχρωματικοί. « Δεν έχουν λειτουργικούς κώνους, επομένως βλέπουν τη ζωή σε κλίμακες του γκρι. Μόνο τα καλάμια τους λειτουργούν, έχουν χαμηλή οπτική οξύτητα και επομένως δυσκολεύονται να κινηθούν στο χώρο. Μπορούν να υποστηριχθούν στην ψυχοκινητικότητα για να έχουν εμπιστοσύνη στη διαχείριση του σώματός τους στο διάστημα και να μπορούν να κινούνται με απόλυτη ασφάλεια », εξηγεί ο Δρ Zwillinger.
Πάρτε το παράδειγμα ενός κόκκινου μήλου. Ένα άτομο με όλους τους κώνους που λειτουργούν το βλέπει κόκκινο και αντιλαμβάνεται τις αποχρώσεις του. Όμως ένα κόκκινο μήλο δεν είναι μόνο κόκκινο, προβάλλει και άλλα χρώματα! Στο κόκκινο υπάρχουν επίσης διαφορετικά μήκη κύματος, επομένως το φάσμα του κόκκινου φωτός δεν πρόκειται να χτυπήσει τον κόκκινο κώνο . Αλλά καθώς υπάρχουν και άλλα φάσματα φωτός, συμπεριλαμβανομένου του πράσινου, το πρωτανόπη βλέπει το μήλο σε πράσινο χρώμα. Εάν υπάρχει μια πρωτανομαλία (μια ανωμαλία κόκκινου κώνου) βλέπει ένα είδος κόκκινου », λέει ο Δρ. Zwillinger.
« Μια γυναίκα της οποίας ο πατέρας έχει αχρωματοψία γνωρίζει το πρόβλημα και ως εκ τούτου θα έρθει με τον γιο της για διαβούλευση από το νηπιαγωγείο », παρατηρεί ο ειδικός. Κατά το έκτο έτος, όλα τα παιδιά υποβάλλονται σε υποχρεωτική ιατρική εξέταση κατά την εισαγωγή τους στη δημοτική εκπαίδευση. Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει μέτρηση οπτικής οξύτητας αλλά και τεστ έγχρωμης όρασης . Επομένως, αυτή τη στιγμή μπορεί να αποδειχθεί δυσχρωματοψία. Ο Δρ Zwillinger επισημαίνει, ωστόσο, ότι εάν το τεστ μπορεί να γίνει από την ηλικία των 5 ετών, στην πραγματικότητα μόνο από την ηλικία των 7, ή ακόμα και 10 ετών, μπορούμε να λάβουμε ένα αξιόπιστο και ακριβές αποτέλεσμα για τα διάφορα τεστ όρασης. . “Από τα αγόρια που παρακολουθώ, κάνω συστηματικά τεστ από την ηλικία των 7 ετών », προσθέτει.
Κάποιοι, από την άλλη, το ανακαλύπτουν τυχαία πολύ αργότερα, για παράδειγμα επειδή επιθυμούν να ασκήσουν ένα επάγγελμα που απαιτεί οφθαλμολογική εξέταση (πιλότος αεροπορικής εταιρείας, αστυνομικός κ.λπ.)
Υπάρχουν διάφορες εξετάσεις για τη διάγνωση της δυσχρωματοψίας, χρησιμοποιούνται ψευδο-ισοχρωματικοί πίνακες.
Ο Δρ. Zwillinger διευκρινίζει ότι η συγγενής δυσχρωματοψία δεν είναι ορατή στην εξέταση, δεν «βλέπει». « Αν πρόκειται για επίκτητη δυσχρωματοψία, από την άλλη πλευρά, μπορούμε να δούμε ακόμη και μια βλάβη στο μάτι, για παράδειγμα, εάν υπάρχει ασθένεια της ωχράς κηλίδας και έχει προσβληθεί ο αμφιβληστροειδής. Είναι επίσης η περίπτωση στο γλαύκωμα που αλλάζει την όραση αντιθέσεων και χρωμάτων », προσθέτει ο ειδικός.
Εάν η αχρωματοψία δεν είναι ασθένεια, μιλώντας αυστηρά, αυτή η διαταραχή δεν είναι χωρίς συνέπειες στην καθημερινή ζωή. Τα παιδιά με αχρωματοψία έχουν μια απολύτως φυσιολογική σχολική εκπαίδευση, αλλά έχουν συγκεκριμένες μαθησιακές ανάγκες και μπορούν να επωφεληθούν από τις προσαρμογές. Η Εθνική Εκπαίδευση παρέχει χάρτες γεωγραφίας προσαρμοσμένους για την όραση των ανάγλυφων, συγκεκριμένα αρχεία για τη μελέτη της SVT και της φυσικής χημείας, προσαρμοσμένα στο DST.
Οι επιβεβαιωμένοι αχρωματοψίες δεν θα μπορούν να ασκήσουν ορισμένα επαγγέλματα: πιλότος αεροπορικής εταιρείας, εργασία στη χημική βιομηχανία (οπτικός έλεγχος), χειρουργός, αστυνομικός. Μια άλλη καθημερινή δυσκολία για τους αχρωματοψίες είναι η οδήγηση. Όσοι έχουν πραγματικό πρόβλημα κόκκινο/πράσινο άξονα δεν αντιλαμβάνονται τα φανάρια. Αναφέρονται λοιπόν στη θέση του φωτός (το κόκκινο φως είναι πάντα από πάνω) και όχι στο χρώμα του.
« Δεν το θεραπεύουμε, αλλά προσαρμόζουμε τον κόσμο που περιβάλλει τον αχρωματοψία στην ιδιαιτερότητά του .» εξηγεί ο οφθαλμίατρος. Στο σχολείο, φυσικά, χάρη στα κατάλληλα στηρίγματα, αλλά και χάρη σε ορισμένα γυαλιά και κόκκινους φακούς που αυξάνουν την αντίθεση των χρωμάτων και αυξάνουν την ευαισθησία στο φως. Πολλά βιντεοπαιχνίδια προσφέρουν επίσης λειτουργίες κατάλληλες για αχρωματοψίες, εφαρμόζοντας την κατάλληλη χρωματική παλέτα ανάλογα με τον τύπο της δυσχρωματοψίας.
Για να είναι σχετικές αυτές οι διαφορετικές προσαρμογές, είναι σημαντικό να πραγματοποιηθεί μια πολύ καλή διαγνωστική δοκιμή για να γνωρίζουμε ποιος άξονας επηρεάζεται.
Χάρη στην Dr. Stéphanie Zwillinger, χειρουργό οφθαλμίατρο.
Photo cover:pixabay.com/anncapictures/eyes
Διαβάστε επίσης:
