Ατοπική Δερματίτιδα (Έκζεμα) – Γιατί οι τοπικές αγωγές δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της νόσου
Η ατοπική δερματίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή εκζέματος, που κάνει το δέρμα ξηρό και προκαλεί φαγούρα (κνησμό). Είναι κοινή στα παιδιά, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Επηρεάζει πάνω από το 20% των παιδιών στις ανεπτυγμένες χώρες και έως το 5% των ενηλίκων.
Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα που προκαλεί χρόνια φλεγμονή του δέρματος, η οποία έχει την τάση να υποχωρεί και να επανεμφανίζεται περιοδικά. Μπορεί να συνοδεύεται από άσθμα ή αλλεργική ρινίτιδα. Επηρεάζει την υγεία ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού και ιδιαίτερα παιδιών, ένα σημαντικό ποσοστό των οποίων θα συνεχίσει να έχει τη νόσο και στην ενήλικη ζωή του.
Η ποιότητα ζωής είναι συχνά αισθητά μειωμένη τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά με ατοπική δερματίτιδα. Η ποιότητα ζωής των γονέων των βρεφών ή των παιδιών με αυτή τη χρόνια νόσο, επηρεάζεται επίσης λόγω προβλημάτων, όπως η διαταραχή του ύπνου που προκαλούνται από τη φαγούρα και και τις τοπικές θεραπείες.
Γιατί Ονομάζεται Ατοπική Δερματίτιδα
Η ατοπία είναι ένα είδος αλλεργίας, όπου υπάρχει έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, σε ουσίες που είναι ακίνδυνες φυσιολογικά (αλλεργιογόνα).
Ο όρος ατοπία, περιγράφει την εμφάνιση μιας αλλεργικής αντίδρασης που εκδηλώνεται σε διαφορετικό σημείο από το σημείο επαφής με την ουσία που προκάλεσε την αλλεργία (ετυμολογία αρχ. α-τόπος).
Στην ατοπική δερματίτιδα το έκζεμα εμφανίζεται στο δέρμα και το σημείο επαφής με το αλλεργιογόνο είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το γαστρεντερικό σύστημα.
Έτσι για παράδειγμα, η ατοπική δερματίτιδα θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί από μια τροφή που μπαίνει στο σώμα από το γαστρεντερικό και ενεργοποιεί αλλεργική αντίδραση και φλεγμονή στο δέρμα (έκζεμα), στους πνεύμονες (άσθμα) ή στη μύτη (ρινίτιδα).
Η κατανόηση της φύσης της ατοπικής δερματίτιδας είναι ζωτικής σημασίας. Εφόσον το έκζεμα εμφανίζεται σε διαφορετικό σημείο του σώματος από το σημείο επαφής με το αλλεργιογόνο, η εφαρμογή τοπικής αγωγής από μόνη της, δεν μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματική θεραπεία.
Γιατί η Επαφή με το Αλλεργιογόνο Γίνεται Κυρίως στο Γαστρεντερικό Σύστημα
Το γαστρεντερικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στους μηχανισμούς ανάπτυξης της ατοπικής δερματίτιδας. Η λειτουργικότητα του εντερικού βλεννογόνου, η κατάσταση του μικροβιώματος (το σύνολο των μικροβίων σε έναν οργανισμό) και η αλληλεπίδραση του γαστρεντερικού με το νευρικό σύστημα, συνδέονται με την εμφάνιση της νόσου.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το 80% του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκεται στο γαστρεντερικό, όπου η λειτουργία του ρυθμίζεται μέσα από πολύπλοκους μηχανισμούς και από το αυτόνομο εντερικό νευρικό σύστημα που είναι εντελώς αποκομμένο από το κεντρικό νευρικό.
Ως πύλη εισόδου τροφών και μικροβίων στον οργανισμό, το γαστρεντερικό έχει την ιδιότητα να ρυθμίζει την ανοσολογική απάντηση σε πρωτεΐνες, συστατικά και μικροοργανισμούς. Όταν αναγνωρίζει ένα συστατικό ως τροφή δεν του επιτίθεται και επιτρέπει την πέψη και την απορρόφηση του στο αίμα. Ωστόσο, όταν έρχεται σε επαφή με αλλοιωμένες τροφές, δεν τις αναγνωρίζει ως τροφή, τους επιτίθεται και εμποδίζει την πέψη και την απορρόφηση τους από το αίμα.
Η μειωμένη παρουσία ωφέλιμων βακτηρίων σε συνδυασμό με την αυξημένη παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών, οδηγούν σε αλλοίωση της μικροβιακής χλωρίδας.
Όπως το δέρμα λειτουργεί ως φραγμός για μικρόβια και ουσίες που δεν πρέπει να εισχωρήσουν στον οργανισμό, έτσι και το έντερο λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Ο εντερικός βλεννογόνος έχει όμως έναν διπλό ρόλο. Πρέπει να λειτουργήσει ως φραγμός για στοιχεία που δεν πρέπει να εισχωρήσουν στην κυκλοφορία του αίματος, ενώ πρέπει παράλληλα να επιτρέψει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Ο διαχωρισμός, σχετικά με το τι μπορεί να απορροφηθεί και τι πρέπει να απορριφθεί, γίνεται από τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου, που καλύπτει το εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου. Τα εντερικά κύτταρα, είναι ενωμένα μεταξύ τους με ισχυρούς δεσμούς, που δεν επιτρέπουν την διάχυση του εντερικού περιεχομένου προς το αίμα.
Τροφές που έχουν υποστεί έντονη βιομηχανική επεξεργασία και περιέχουν χημικές ενώσεις που αποτρέπουν την αποσύνθεση τους, όπως αντιβιοτικά και συντηρητικά, αλλά και ερεθιστικές ουσίες σε μεγάλες ποσότητες, όπως η γλουτένη, το αλκοόλ, τα χρώματα, τα ενισχυτικά γεύσης και άλλα χημικά, προκαλούν βλάβες και φλεγμονή στον εντερικό βλεννογόνο.
Όταν χάνεται η συνέχεια του εντερικού βλεννογόνου λόγω φλεγμονής, προκύπτει διαπερατότητα και διάχυση άπεπτων στοιχείων, ακόμη και μικροβίων προς το αίμα, ενεργοποιώντας υπέρμετρα το ανοσοποιητικό σύστημα, προκαλώντας επιπλέον φλεγμονές.
Οι φλεγμονές που προκύπτουν λόγω της αυξημένης διαπερατότητας, μπορούν να αφορούν τόσο στο έντερο, όσο και σε άλλα όργανα. Η αυξημένη διαπερατότητα του εντέρου, θεωρείται ότι λειτουργεί ως σκανδάλη, που σε άτομα με κληρονομική προδιάθεση και αλλοιωμένη εντερική χλωρίδα, πυροδοτεί τους μηχανισμούς της ατοπικής δερματίτιδας.
Το γεγονός ότι η επαφή με το αλλεργιογόνο γίνεται στο γαστρεντερικό σύστημα καθιστά αδύνατη την αντιμετώπιση της νόσου αποκλειστικά με τη χρήση τοπικών αγωγών, καθώς η αιτία που προκάλεσε την αλλεργία δεν βρίσκεται στο δέρμα αλλά στο γαστρεντερικό.
Ελλείψεις του Οργανισμού & Μεταβολικές Διαταραχές που Συνδέονται με την Εκδήλωση Ατοπικής Δερματίτιδας
Ελλείψεις σε βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, ω3 λιπαρά οξέα και προβιοτικά συνδέονται με αυξημένη εμφάνιση ατοπικής δερματίτιδας, αλλά και με βελτίωση της κλινικής εικόνας μετά τη διόρθωση τους.
Η έλλειψη βιταμίνης D, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτοανοσίας και αλλεργικών νοσημάτων, λόγω της ανοσο-ρυθμιστικής της δράσης. Συνδέεται επίσης με υπερ-δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος και αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ατοπικής δερματίτιδας.
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί, ότι βιταμίνες που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα θα είχαν αρνητική επίπτωση σε αυτοάνοσα νοσήματα. Η αλήθεια όμως είναι ότι τέτοιες βιταμίνες, όπως η βιταμίνη D και η βιταμίνη C, είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού. Σε περίπτωση έλλειψης τους, το ανοσοποιητικό σύστημα αποδυναμώνεται έναντι των μικροβίων, ενώ υπερ-αντιδρά σε φυσιολογικά ερεθίσματα.
Μεταλλικά στοιχεία, όπως ο ψευδάργυρος, αλλά και η βιταμίνη C, συμμετέχουν στις διαδικασίες επούλωσης του δέρματος και βοηθούν στη βελτίωση της φλεγμονής. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν, ότι η έλλειψη ψευδαργύρου είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στα άτομα με ατοπική δερματίτιδα και συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα εκδήλωσης σοβαρού εκζέματος.
Μελέτες έχουν δείξει, ότι η χορήγηση προβιοτικών μπορεί να βοηθήσει, τόσο στην πρόληψη, όσο και στη θεραπεία της ατοπικής δερματίδας στα παιδιά. Η θετική δράση των προβιοτικών οφείλεται στην αποκατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας και στη διόρθωση της διαπερατότητας του εντερικού βλεννογόνου.
Μέσα από την κλινική μας εμπειρία με περιστατικά με ατοπική δερματίτιδα, έχουμε δει ότι παρουσιάζουν κοινά μεταβολικά χαρακτηριστικά και ελλείψεις, όπως:
- μεταβολικές διαταραχές
- δυσχέρεια στη διαχείριση της φλεγμονής
- ελλείψεις σε ω-3 και οφέλιμα ω-6 λιπαρά οξέα
- ελλείψεις σε βιταμίνη D, αντιοξειδωτικά και ψευδάργυρο
- διαταραχή της εντερικής χλωρίδας (δυσβίωση)
- αντίσταση στην ινσουλίνη
Επιπρόσθετα, το ένα τρίτο σχεδόν των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα εμφανίζει και τροφικές αλλεργίες. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η ατοπική δερματίτιδα προηγείται της τροφικής αλλεργίας.
Το αγελαδινό γάλα, τα αυγά, τα φιστίκια, το σιτάρι, η σόγια, οι ξηροί καρποί και τα ψάρια είναι υπεύθυνα για πάνω από το 90% της τροφικής αλλεργίας σε παιδιά με ατοπική δερματίτιδα. Μόλις επιβεβαιωθεί μια υποκείμενη τροφική αλλεργία, συνιστάται γενικά η αποφυγή της συγκεκριμένης τροφής και αυτό συνήθως οδηγεί σε βελτίωση του εκζέματος.
Αντιμετώπιση
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια πολυ-παραγοντική νόσος, που συνδέεται άμεσα με τη μεταβολική κατάσταση του οργανισμού, τις ελλείψεις και την αλλοίωση της μικροβιακής χλωρίδας.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία για την ατοπική δερματίτιδα. Η εφαρμογή τοπικής αγωγής και η προστασία του δέρματος, μπορούν να ανακουφίσουν τον κνησμό και να μειώσουν σε κάποιο βαθμό την επανεμφάνιση νέων βλαβών. Βοηθά για παράδειγμα, η αποφυγή ισχυρών σαπουνιών, η τακτική ενυδάτωση της επιδερμίδας και η εφαρμογή κάποιας φαρμακευτικής κρέμας ή αλοιφής.
Ωστόσο, η αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου πρέπει να περιλαμβάνει τη διαχείριση των διαφορετικών παραγόντων που σχετίζονται με την εκδήλωσή της και επηρεάζουν τη συχνότητα των εξάρσεων, τη διάρκεια και την έντασή τους.
Η διενέργεια ειδικών εξετάσεων επιτρέπει στους ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα να αλλάξουν την πορεία τους νόσου και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
Οι εξετάσεις διενεργούνται στην κλινική μας και ονομάζονται μεταβολομικές αναλύσεις. Απευθύνονται σε ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα, όπως η ατοπική δερματίτιδα και εντοπίζουν τις διαταραχές που επηρεάζουν την πορεία της νόσου.
Πρόκειται για μια κατηγορία εξειδικευμένων εξετάσεων που ανιχνεύουν περισσότερους από 80 δείκτες, που αφορούν:
- Σε ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών: ελλείψεις σε βιταμίνη D, βιταμίνη C, σελήνιο, ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 συνδέονται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, της εμφάνισης φλεγμονής και της κατάστασης της υγείας ασθενών με ατοπική δερματίτιδα.
- Στην παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια (οργανίδια όπου παράγεται ενέργεια στα κύτταρα): η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία συνδέεται με κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού και του ορμονικού συστήματος και ανάπτυξη αυτοανοσίας. Η μειωμένη απόδοση των μιτοχονδρίων, οδηγεί το ανοσοποιητικό σε υπερ-λειτουργία και σταδιακή έκπτωση της λειτουργίας του.
- Σε δυσχέρεια στο μεταβολισμό των απλών ζαχάρων: κατανάλωση απλών ζαχάρων μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να μεταβολίσει ο κάθε οργανισμός, πυροδοτεί φλεγμονές και είναι σημαντικός δείκτης για την πορεία της ατοπικής δερματίτιδας.
- Στην αντίσταση στην ινσουλίνη: η ινσουλίνη λειτουργεί ως κατασταλτικός παράγοντας στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης διαταράσσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, επιδεινώνουν την αυτοανοσία και επιταχύνουν την καταστροφή των οργάνων που πλήττονται από το νόσημα.
- Στο μεταβολισμό των νευροδιαβιβαστών: ουσίες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη μεταβιβάζουν μηνύματα μεταξύ των κυττάρων και ρυθμίζουν τη λειτουργία του νευρικού και ορμονικού συστήματος. Οι μεταβολομικές αναλύσεις παρέχουν ακριβή εικόνα για την έκκριση των συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών.
- Στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων: η σχέση μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών είναι σημαντικός δείκτης για την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, ενώ παράλληλα παίζουν κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση της φυσιολογικής απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος.
- Στην κατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας του οργανισμού: αλλοίωση του μικροβιώματος συνδέεται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και της ικανότητας του να ξεχωρίζει μεταξύ των δικών του ιστών και εξωγενών στοιχείων, όπως παθογόνα μικρόβια και ιοί.
Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αξιολογούνται από την επιστημονική ομάδα της κλινικής μας, ώστε να διαμορφωθεί το θεραπευτικό πλάνο, που ταιριάζει στον κάθε ασθενή.
Στα περιστατικά που αναλαμβάνουμε βοηθάμε σε μεγάλο βαθμό στην επούλωση των δερματικών βλαβών και στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης τους.
Στην ατοπική δερματίτιδα το έκζεμα εμφανίζεται σε διαφορετικό σημείο του σώματος από το σημείο επαφής με το αλλεργιογόνο. Επομένως, η εφαρμογή τοπικής αγωγής από μόνη της, δε μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματική θεραπεία.
Στην κλινική μας διαχειριζόμαστε την αντιμετώπιση όλων των διαφορετικών παραγόντων που εμπλέκονται στην εμφάνιση της νόσου. Η πλειοψηφία των ασθενών μας με ατοπική δερματίτιδα παρατηρεί σημαντική βελτίωση στην κλινική εικόνα και στην πορεία της υγείας τους.
Είναι ζωτικής σημασίας η ταχύτερη δυνατή παρέμβαση για την αποκατάσταση των παραπάνω, με στόχο την αναστολή της εξέλιξης της νόσου.
Συνήθως απαιτούνται 6-8 μήνες για την επίτευξη μιας σημαντικής αλλαγής, ένα έτος για να σταθεροποιηθεί ο οργανισμός σε ένα καλύτερο επίπεδο λειτουργίας και δύο χρόνια για την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων.
Η επιστημονική μας ομάδα έχει διαχειριστεί περισσότερα από 25.000 περιστατικά με αυτοάνοσα και χρόνια νοσήματα.
Μέσα από την κλινική μας εμπειρία έχουμε διαπιστώσει ότι η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία και η αποκατάσταση των μεταβολικών διαταραχών, αλλάζουν ριζικά την πορεία της ατοπικής δερματίτιδας προς το καλύτερο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, από μια εικόνα σταθερής επιδείνωσης, σε μια σταθερής βελτίωσης.
Για να ενημερωθείτε για τα νοσήματα που αναλαμβάνουμε και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στη δική σας περίπτωση, καλέστε στο 211 2341950 ή συμπληρώστε τη φόρμα που ακολουθεί, ώστε να επικοινωνήσουμε μαζί σας.
Dr. Dimitris Tsoukalas, MD
Board Certified Family Physician
Scientific Director of the Metabolomic Medicine® Medical Group
President of European Institute of Nutritional Medicine.
Associate Member of the World Academy of Sciences
Photo cover:pixabay.com/chezbeate
Διαβάστε επίσης:
