Ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου διατάραξης μιας εποικοδομητικής διάθεσης σε διαπροσωπικές σχέσεις, και θα πρόσθετα στις σχέσεις γενικότερα, είναι ψυχολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές.
Φανταστείτε έναν από τους δύο συντρόφους ή ένα μέλος μιας ομάδας να πάσχει από κατάθλιψη και δυσθυμία ή χρόνιο άγχος, που όπως γνωρίζουμε από μελέτες της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας, έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τις πεποιθήσεις, την κοσμοθεωρία και την ποιότητα των σκέψεων και των ερμηνειών που ένα τέτοιο άτομο αποπειράται να εξηγήσει το περιβάλλον του, και τις καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει καθημερινά.
Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι όταν ρωτήθηκαν άτομα που ανέφεραν την σχέση με τον σύντροφό τους ως μια χαμηλής ποιότητας σχέσης, μια σειρά «προσωπικών πιστεύω» και συμπεριφορών που συχνά αναδύθηκαν ήταν:
- Ο ένας ή και οι δύο να κάνουν και να λένε πράγματα που αν δεν ενοχλούν τουλάχιστον δεν αρέσουν στον άλλο.
- Ο ένας ή και οι δύο να αγνοούν τα προβλήματα και το άγχος του άλλου.
- Ο ένας ή και οι δύο που απαρτίζουν τη σχέση, είναι τόσο απορροφημένοι στις δουλειές τους ώστε να παραμελούν τον άλλο.
- Όταν ο ένας δεν αποτελεί προτεραιότητα για τον άλλο και δεν είναι πρόθυμος να θυσιάσει πράγματα για τη σχέση.
- Οταν κάποιος είναι σεξουαλικά αφηρημένος ή αδιάφορος και ξεχνά πράγματα σημαντικά για τον άλλο σύντροφο.
- Απουσία διαβούλευσης στη λήψη αποφάσεων για θέματα που προκύπτουν και αφορούν/επηρεάζουν και τους δύο.
- Οταν δεν ακούει ό ένας τον άλλο και δεν μοιράζονται τις οικογενειακές ευθύνες
Ωστόσο, υπάρχει μια στρατηγική που καταρχήν μπορεί να δράσει θετικά σε μια σχέση και αυτό αφορά τη ικανότητά μας να αρχίζουμε τις κουβέντες μας ή τα αιτήματά μας με έναν «μαλακό» τρόπο έτσι ώστε να αποφεύγουμε να πυροδοτήσουμε τυχόν «ευαισθησίες» του συνομιλητή δηλαδή κάποια τυχόν τάση του να ερμηνεύει τα λεγόμενά μας ως επίθεση στο προσωπικό του πεδίο και να αισθανθεί εξαναγκασμό, απόρριψη, υποτίμηση κλπ.
Συνήθως η απουσία μιας τέτοιας δεξιότητας είναι υπεύθυνη για την πυροδότηση έντονων διαλόγων που μπορεί να οδηγήσουν ένα ζευγάρι σε καυγά. Κι εδώ οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν βαθμιαία σε μια αδικαιολόγητη ανεπιθύμητη κλιμάκωση είναι οι αυτόματες αρνητικές σκέψεις, η κατάστασή μας (ψυχοσωματική) και στοιχεία του περιβάλλοντος που λειτουργούν ως σήματα συναγερμού (cues) για το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα των δύο μερών.
Για παράδειγμα, έχουμε συχνά την τάση να εκφράζουμε τα παράπονά με ένα τρόπο που μας βγαίνει ως κατηγόρια, περιφρόνηση ή επικριτικότητα για τον αποδέκτη των παραπόνων μας. Εστω ότι νιώθετε την ανάγκη για περισσότερη τρυφερότητα από τον άνθρωπό σας και λέτε «Δεν με αγγίζεις ποτέ» ενώ θα μπορούσατε να εκφράσετε το ίδιο πολύ καλύτερα λέγοντας «Μου άρεσε το πως με φίλησες στην κουζίνα τις προάλλες και φιλάς τόσο ωραία. Μπορείς σε παρακαλώ να το κάνεις συχνότερα;» ή «Μου έχεις λείψει τώρα τελευταία και αισθάνομαι λίγο μοναξιά».
Υπάρχει μια έρευνα που λέει ότι στο 94% των περιπτώσεων η συζήτηση καταλήγει με τον τρόπο που άρχισε, συνεπώς αν την αρχίσουμε με καλή διάθεση, το πιο πιθανό είναι ότι θα τελειώσει χωρίς να μας έχει χαλάσει η διάθεση…
Ακόμα ένα παράδειγμα: Θέλετε να εξοικονομήσετε χρήματα ως ζευγάρι και αντί να το θέσετε στον άλλο με τρόπο ωμό λέγοντας «Ολο αγοράζεις άχρηστα και μη πρακτικά πράγματα, θα πρέπει να κόψεις αυτή τη συνήθεια» θα μπορούσατε να το θέσετε κάπως έτσι: “Αισθάνομαι μια ανησυχία για τα οικονομικά μας τώρα τελευταία και θα πρότεινα ότι δεν θα ήταν κακή ιδέα να φτιάχναμε το Σαβατοκύριακο ένα πλάνο εξοικονόμησης χρημάτων. Τι λες;».
Οπως βλέπετε, σε συνέχεια των παρατηρήσεών μας για τις αυτόματες σκέψεις, οι αρχικές εισαγωγικές προτάσεις του θέματος εμπερικλείουν λέξεις που εμπερικλέιουν μια απολυτότητα («…δεν αγγίζεις ποτέ», «όλο αγοράζεις…».
Και αν θυμηθούμε τα τρία είδη των αυτόματων σκέψεων (όχι ακριβείς αλλά διαστρεβλωμένες, ακριβείς μεν αλλά που καταλήγουν σε λάθος συμπεράσματα ή ακριβείς αλλά μη χρήσιμες), ιδού ένα άλλο παράδειγμα χρήσης εισαγωγικών φράσεων που εκφράζουμε την ανάγκη μας με ένα περισσότερο δόκιμο τρόπο…
Ας υποθέσουμε ότι είστε λίγο ντροπαλοί και σε κοινωνικές εκδηλώσεις και έχεις την αίσθηση ότι η σχέση σου σε αγνοεί και περνά χρόνο τριγυρνώντας και συζητώντας με τους άλλους προσκεκλημένους στα πάρτυ που είστε προσκαλεσμένοι.
Αντί να πείτε «Εχω μπουχτίσει να πηγαίνουμε στα πάρτυ, γιατί ξέρω ότι και σήμερα, για ακόμα μια φορά εσύ θα φλερτάρεις ξεδιάντροπα» θα μπορούσατε να το θέσετε κάπως έτσι «Βρε μωρό μου ξέρεις ότι στα πάρτυ δεν αισθάνομαι άνετα και δυσκολεύομαι να μιλάω με ανθρώπους που δεν γνωρίζω. Θα σε παρακαλούσα, στο σημερινό πάρτι, να περάσεις περισσότερο χρόνο μαζί μου και να με βοηθήσεις να γίνω πιο ομιλητική στις παρέες… Είσαι τόσο καλός σε αυτό. Είσαι εντάξει με αυτό;».
Νομίζω ότι σε αυτό το σημείο, έχετε καταλάβει αυτό που θέλω να πω.
Πίσω από τα «σκληρά» συναισθήματα όπως αυτό του θυμού, της εκδικητικότητας και της μνησιακακίας, κρύβονται συναισθήματα αρκετά πιο ανθρώπινα όπως είναι αυτά της απογοήτευσης, του φόβου και της ανασφάλειας.
Αν λοιπόν, αποφασίζατε να αναδιατυπώσετε τον θυμό σας με όρους των συναισθημάτων αυτών, θα ήταν περισσότερο εύκολο για τον άλλο (σύντροφό σας, προϊστάμενο, συνέταιρο κλπ) να σας ακούσει.
Το ότι αυτά τα συναισθήματα φανερώνουν μια κάποια ευαισθησία ή ακόμα και μια ανθρώπινη ευαλωτότητα από μεριά σας είναι μια απόδειξη ότι είστε ακόμα άνθρωπος κι όχι «χιονάνθρωπος» ή από πέτρα.
Ποιος είπε ότι αποτελεί συμπαντική αρχή το ότι «Οι άντρες δεν κλαίνε» (και πάντως όχι δημοσίως); Φανταστείτε τον εαυτό σας και αναρωτηθείτε το πως θα αντιδρούσατε αν κάποιος σας έλεγε «Οταν με αγνοείς και δεν μου δίνεις σημασία στο πάρτι, μου έρχεται να σε βρίσω και να σηκωθώ να φύγω» και κάποιος άλλος σας λέει «Αισθάνομαι άσχημα και κάπως ανασφαλής όταν είμαι στα πάρτι κι εσύ φέρεσαι σα να μην υπάρχω».
Αν δεν μπορείτε να τα πείτε στον σύντροφό σας, μπορείτε να αρχίσετε γράφοντας ένα σημειωματάκι και να το κολλήσετε στο ψυγείο μαζί με μια ευγενική ζωγραφιά αγάπης!
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο Θυμός – Γίνε επιστήμονας του εαυτού σου του ψυχολόγου Μιχάλη Μπατάκη το οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε με έκπτωση από το Εξειδικευμένο Βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας του PSYCHOLOGY.GR
Συγγραφή – Επιμέλεια Άρθρου
Μπατάκης Μιχάλης – Ψυχολόγος
Kάτοχος νόμιμης άδειας άσκησης επαγγέλματος που του επιτρέπει κατά νόμο να προσφέρει υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ψυχοθεραπεία, με μεταπτυχιακή εκπαίδευση στο Λονδίνο και δίπλωμα εξειδίκευσης στη Συμβουλευτική και τον επαγγελματικό προσανατολισμό, με 4ετή εκπαίδευση στη Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία (θεωρία και εποπτεία), μία από τις πλέον δημοφιλείς και σχετικά βραχείας διάρκειας, τεκμηριωμένης αποτελεσματικότητας, ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. 2130995046
Photo cover:pixabay.com/mina6120/hold
Διαβάστε επίσης:
