Ο φόβος είναι ωμός. Ο φόβος είναι μια μπουνιά στο στομάχι.
Ο φόβος είναι ένας αδυσώπητος πειρατής που σαλτάρει αδίστακτα και καταλαμβάνει τα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με το άγχος, τον θυμό, την οργή.
Ο φόβος είναι μια βασική νευροβιολογική διαδικασία που στόχο έχει την επιβίωση του ατόμου και τη διαιώνιση του ανθρώπινου είδους.
Οι πύρινες φλόγες και η τεράστια καταστροφή ξυπνάνε μέσα στον άνθρωπο αρχέγονα συναισθήματα φόβου, ανασφάλειας, αδυναμίας. Είναι ο φόβος της απειλής της ζωής. Το αρχέγονο τμήμα του εγκεφάλου μας κινητοποιείται από τα φοβερά που συμβαίνουν και στέλνει σήμα ώστε να αρχίσει να εκκρίνεται στο σύστημα αδρεναλίνη, κορτικοτροπίνη και άλλες ορμόνες του στρες. Ο οργανισμός σημαίνει συναγερμό: ξεκινάει η ενστικτώδης αντίδραση του αυτόνομου νευρικού συστήματος που στη διεθνή βιβλιογραφία ονομάζεται «αντίδραση της μάχης/φυγής/παγώματος» (fight/flight/freeze).Η βιολογική αυτή αντίδραση μεταφράζεται σε συμπεριφορές- συμπεριφορές που πυροδοτούνται από την αντίδραση του στρες:
«Μάχη» είναι οι υπεράνθρωπες προσπάθειες πυρόσβεσης, οι άνθρωποι που τρέχουν να σώσουν το βίος τους και μάχονται την καταστροφή με όποιον μικρό ή μεγάλο τρόπο μπορούνε.
«Φυγή» είναι οι εκκενώσεις, η απομάκρυνση ανθρώπων και κατοικίδιων από τα σπίτια τους, αλλά είναι και οι άνθρωποι που εξακολουθούν να ποστάρουν φωτό από τις διακοπές τους-γιατί έτσι αποφεύγουν να παραδεχτούν σε ψυχολογικό επίπεδο την ανείπωτη φρίκη γύρω μας.
«Πάγωμα» είναι οι αντιδράσεις κλάματος, λιποθυμίας, αποσύνδεσης από την πραγματικότητα, η αίσθηση του «ζω σε έναν εφιάλτη και θα ξυπνήσω και τίποτα από αυτά που συμβαίνουν δεν θα είναι αληθινά».
Και έρχεται η Shelley Taylor, μια γυναίκα επιστήμονας από το UCLA, και μας λέει με επιστημονική τεκμηρίωση ότι υπάρχει και μια ακόμα βιολογική αντίδραση απέναντι στον κίνδυνο, τον φόβο και την απειλή: η τάση να φροντίζουμε και να συσπειρωνόμαστε κοινωνικά, με μεγαλύτερη ψυχική εγγύτητα την ώρα που μας ενώνει ο κίνδυνος (tend and befriend στην αγγλική ορολογία). Που είναι η τάση των ανθρώπων να προσφέρουν εθελοντικά βοήθεια, να γίνονται εθελοντές πυρόσβεσης, να βοηθάνε τους γείτονες τους ή αγνώστους συγκεντρώνοντας τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Είναι η βασική, στοιχειώδης και πηγαία ανθρωπιά που μας ενώνει, που μας κάνει καλύτερους Ανθρώπους με Α κεφάλαιο, που μας θυμίζει ότι θα το ξεπεράσουμε κι αυτό ενωμένοι. Ο εφιάλτης θα τελειώσει.
Δρ. Λίζα Βαρβογλη,
Ψυχολόγος
Photo cover:pixabay.com/imagii
