Πρόκειται για τη “βασίλισσα” των επιτραπέζιων παιχνιδιών. Εξάλλου, η Monopoly είναι από τα πιο δημοφιλή επιτραπέζια στον πλανήτη και ακόμη και οι ενήλικες όταν κάθονται να παίξουν, παθιάζονται, όπως τότε που ήταν παιδιά.
Η Monopoly είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι που αγαπήθηκε όσο κανένα άλλο και συγχρόνως αμφισβητήθηκε τόσο έντονα. Κυρίως, γιατί πολλοί την έχουν χαρακτηρίσει ως το… παιχνίδι του Καπιταλισμού!
Οι παίκτες αγοράζουν γη, την οποία στη συνέχεια την χτίζουν και παίρνουν ενοίκιο απ’ όσους τους φέρνει η ζαριά σε αυτήν. Σπίτια, ξενοδοχεία, χρήματα, τράπεζες και φυλακή. Ένα παιχνίδι τύχης, τακτικής και αγοραπωλησίας. Και ίσως γι’ αυτό η Monopoly δεν άργησε να συνδεθεί με τον Καπιταλισμό, αποκτώντας φίλους και πολέμιους.
Ωστόσο, πολύς κόσμος αγνοεί πως στην πραγματικότητα, η Monopoly ξεκίνησε για να πολεμήσει τον Καπιταλισμό. Τουλάχιστον, αυτό επιθυμούσε να πετύχει η εφευρέτρια του διάσημου επιτραπέζιου, Ελίζαμπεθ Μάγκι, όταν το 1904 κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το «Παιχνίδι του σπιτονοικοκύρη» (Landlord’s Game), όπως αρχικά λεγόταν. Είχε στο μυαλό της πως με αυτό θα μπορούσε να καταγγείλει τα μειονεκτήματα του καπιταλισμού ως ισχύοντος οικονομικού συστήματος.
Το «Παιχνίδι του σπιτονοικοκύρη» που ήθελε να χτυπήσει τον Καπιταλισμό
Δημιουργός του θρυλικού επιτραπέζιου ήταν ο Charles Darrow από τη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, ο οποίος το έφτιαξε το 1933. Μάλιστα, τα πρώτα κομμάτια δημιουργήθηκαν από άχρηστα υλικά του σπιτιού του: ένα κομμάτι μουσαμά κάλυπτε το ταμπλό, οι κάρτες ήταν χειρόγραφες, ενώ τα σπίτια και τα ξενοδοχεία ήταν φτιαγμένα από ξύλινα σκουπιδάκια.
Ωστόσο, κατά πολλούς, τα εύσημα θα έπρεπε να πάρει η γεννημένη το 1866 Ελίζαμπεθ Μάγκι, μία δυναμική κι έντονα πολιτικοποιημένη γυναίκα, που πήγαινε κόντρα στους κανόνες και την πολιτική της εποχής. Σχεδόν αναρχική, ανύπαντρη στα 40 της και περήφανη για την απόφασή της αυτή, έφτανε ακόμη και σε ακραίες πράξεις προκειμένου να στηλιτεύσει την υποδεέστερη θέση των γυναικών στην κοινωνία. «Δεν είμαστε μηχανές… Έχουμε μυαλά, επιθυμίες, ελπίδες και φιλοδοξίες», συνήθιζε να λέει.
Και δε σταματούσε εκεί. Η Μάγκι ήθελε να «χτυπήσει» και τον Καπιταλισμό, δημιουργώντας το «Παιχνίδι του σπιτονοικοκύρη». Το «Landlord’s Game», όπως ονομαζόταν, αποτελούνταν από ένα τετραγωνικό ταμπλό με 9 διαφορετικές περιοχές σε κάθε πλευρά. Οι παίκτες έπρεπε να κάνουν τον κύκλο του ταμπλό, αγοράζοντας οικόπεδα και σταθμούς τραίνου και πληρώνοντας ενοίκια. Υπήρχαν μάλιστα και 2 γωνίες με τις οδηγίες «Πήγαινε στη Φυλακή» ή πήγαινε στο «Δημόσιο Πάρκο».
Η Μάγκι εφηύρε το παιχνίδι ώστε να διδάξει τα δεινά από τη συσσώρευση πλούτου σε βάρος άλλων, καθώς και τη θεωρία που προτείνει πως αν οι άνθρωποι έχουν κέρδη από την περιουσία τους -ανεξαρτήτως του μεγέθους της-, τελικά όλο το χρήμα θα καταλήξει νομοτελειακά στα χέρια ενός και μόνο ανθρώπου.
Μάλιστα, όπως εξηγούσε η ίδια, σκοπός των κανόνων ήταν «να συμμετέχουν οι παίκτες σε μία πρακτική επίδειξη του σημερινού συστήματος αγοράς γης με όλα τα συνήθη αποτελέσματα. Και συνεπώς, να καταλάβουν πώς οι διαφορετικές προσεγγίσεις στην ιδιοκτησία μπορούν να οδηγήσουν σε εντελώς διαφορετικά κοινωνικά αποτελέσματα».
Ωστόσο, στην πορεία η Monopoly – όπως μετονομάστηκε η εφεύρεσή της – πήρε άλλη πορεία και εξελίχθηκε σε ένα παιχνίδι πλούτου. Και μπορεί η ίδια να πίστευε ότι δημιούργησε ένα διδακτικό επιτραπέζιο παιχνίδι, η ιστορία και η εξέλιξη του μάλλον δεν την δικαίωσαν. Οι παίκτες έδειξαν τη ροπή τους προς τον καπιταλισμό και την ιδιοκτησιακή μανία του συγχρόνου κόσμου. «Αν η Μάγκι υποψιαζόταν την εξέλιξη του παιχνιδιού, θα έστελνε η ίδια τον εαυτό της στη φυλακή», είχε γράψει το BBC χαρακτηριστικά σε παλαιότερο άρθρο του.
Δεν της αναγνωρίστηκε η εφεύρεση
Αν και το παιχνίδι της διαδόθηκε και αγαπήθηκε, η ίδια δεν κατάφερε να συνδέσει επίσημα το όνομά της με τη δημιουργία της μετέπειτα διάσημης Monopoly. O Charles Darrow ήταν αυτός που δημιούργησε την έκδοση, η οποία και αγοράστηκε από την εταιρεία των αδελφών Parker.
Ωστόσο, αρχικά η εταιρεία είχε απορρίψει το παιχνίδι, επικαλούμενη «52 θεμελιώδη σφάλματα», στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η διάρκεια του παιχνιδιού, το θέμα και η συνθετότητα που παρουσίαζε. Μετά όμως, την επιτυχία στις πωλήσεις του παιχνιδιού από τον ίδιο τον Darrow, στη Φιλαδέλφεια, η εταιρεία αναθεώρησε και διαπραγματεύτηκε τα δικαιώματα για να βγάλει τη Monopoly στην αγορά το 1935, με αρχική τιμή 2 δολάρια.
Τα χαρακτηριστικά πιόνια του επιτραπέζιου, στην αρχική έκδοση ήταν 10: Σίδερο, πορτοφόλι, φανάρι, αυτοκίνητο, δαχτυλήθρα, παπούτσι, ημίψηλο καπέλο, πολεμικό πλοίο, κανόνι και ένα κουνιστό αλογάκι! Όσο για την εμβληματική εικόνα του άντρα με το ημίψηλο καπέλο που έγινε σύμβολο του παιχνιδιού και ονομάζεται «Πλούσιος Θείος με τα Σακιά» (Rich Uncle Pennybags), δεν είναι απίθανο να εικονίζει το διάσημο επιχειρηματία J.P. Morgan, κάτι που υποστηρίζει και το περιοδικό Jetset Magazine.
Με το πέρασμα των χρόνων, η Monopoly συνδέθηκε με τον Καπιταλισμό. Αν τον πολέμησε, όπως οραματιζόταν η Μάγκι ή αν τελικά μυεί τους παίκτες στο συγκεκριμένο σύστημα, μάλλον είναι μία υποκειμενική γνώμη. Ωστόσο, όλοι συμφωνούν πως πρόκειται για το πιο πετυχημένο επιτραπέζιο και μόνο τυχαία δεν μπήκε το 1999 στο Βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες, αφού μέχρι τότε ο αριθμός παικτών άγγιζε τα 500 εκατομμύρια. Ενώ σήμερα υπολογίζεται ότι έχουν παίξει Monopoly περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι.
