Υπάρχουν ψυχές συνεσταλμένες, διψασμένες για επιδοκιμασία επειδή δυσπιστούν για τον ίδιο τους τον εαυτό, ψυχές που συνδέουν, με μια ασαφή συνείδηση που έχουν για την αξία τους, την επιθυμία και την ανάγκη να ακούν να επαινείται η αξία τους αυτή από άλλους.
Είναι ματαιοδοξία; Είναι μετριοφροσύνη; Δεν ξέρω.
Ενώ, όμως, ο κενόδοξος μας προξενεί απέχθεια με την αξίωσή του να επιβάλλει στους άλλους την καλή γνώμη που ο ίδιος έχει για τον εαυτό του, αισθανόμαστε έλξη μάλλον προς εκείνους που, προκειμένου να έχουν για την αξία τους την ίδια αυτή ευνοϊκή γνώμη, περιμένουν εναγωνίως από εμάς να θελήσουμε να τους την δώσουμε.
Ένας δίκαιος έπαινος, ένας καλός λόγος θα έχει στις ψυχές αυτές το αποτέλεσμα της ηλιαχτίδας που πέφτει αιφνίδια σε έρημη ύπαιθρο.
Ο έπαινος, όπως η ηλιαχτίδα, θα τους ξαναδώσει ζωή, και μάλιστα, όντας πιο αποτελεσματικός ακόμα από εκείνη, θα μετατρέψει κάποιες φορές σε καρπούς άνθη που, χωρίς αυτόν, θα είχαν ξεραθεί.
Αντίθετα, ένας αθέλητος υπαινιγμός, μια επικριτική λέξη από αρμόδια χείλη μπορούν να μας βυθίσουν στην θλίψη αυτή στην οποία, όντας δυσαρεστημένοι με τον εαυτό μας, απελπισμένοι για το μέλλον, πιστεύουμε πως βλέπουμε να κλείνουν μπροστά μας όλοι οι δρόμοι της ζωής.
Και, όπως ο απειροελάχιστος κρύσταλλος, όταν πέσει σε υπερκορεσμένο διάλυμα, προσελκύει το τεράστιο πλήθος των διάσπαρτων μορίων και κάνει το διαφανές υγρό να μετατρέπεται διαμιάς σε μάζα αδιαφανή και στερεά, έτσι και, μόλις ο παραμικρός ψίθυρος της μομφής αυτής εισχωρήσει σε τούτες τις ψυχές, ενσκήπτουν από εδώ και από εκεί, από χίλια διαφορετικά σημεία και απ’ όλους τους δρόμους που οδηγούν στα βάθη της καρδιάς, οι συστολές που είχαν φαινομενικά υπερνικηθεί, οι απογοητεύσεις που προς στιγμήν είχαν απαλυνθεί, όλες αυτές οι περιρρέουσες θλίψεις που δεν περίμεναν παρά μια ευκαιρία για να αποκρυσταλλωθούν σε συμπαγή μάζα και να πιέσουν με όλο τους το βάρος μια αδρανή και αποθαρρυμένη πλέον ψυχή.
Η κάπως αρρωστημένη αυτή ευαισθησία είναι σπάνιο πράγμα· ευτυχώς!
Ποιος όμως δεν έχει αισθανθεί κάποιες στιγμές να έχει πληγεί ο εγωισμός του και να έχει ανακοπεί διαμιάς η ορμή που θα μπορούσε να έχει αποκτήσει· ενώ, αντίθετα, κάποιες άλλες στιγμές, τον διαπερνά μια απολαυστική αρμονία, διότι μια λέξη που έχει γλιστρήσει στο αυτί του, καθώς εισχωρεί στην ψυχή και την αναταράσσει μέχρι τις πιο μύχιες πτυχές της, έχει αγγίξει την κρυμμένη αυτή χορδή που δεν μπορεί να ηχήσει χωρίς όλες οι δυνάμεις της ύπαρξης να δονούνται μαζί της και να πάλλονται σε μια ταυτοφωνία;
Να μην είναι άραγε εδώ ακριβώς, νεαροί μου μαθητές, η πιο υψηλή ευγένεια, η ευγένεια της καρδιάς, αυτή που αποκαλούσαμε προηγουμένως αρετή;
Είναι η φιλαλληλία που ασκείται στο πεδίο του εγωισμού, εκεί όπου, κάποιες φορές, το να αναγνωρίσει κανείς το κακό είναι εξίσου δύσκολο με το να θέλει να το θεραπεύσει. Βάση της είναι μια μεγάλη φυσική καλοσύνη.
Η καλοσύνη όμως αυτή ίσως να παρέμενε αναποτελεσματική αν δεν συνδυαζόταν μαζί της και η συνέργεια του πνεύματος, η λεπτότητα, καθώς και μια βαθιά γνώση της ανθρώπινης καρδιάς.
Φαίνεται επομένως ότι η ευγένεια σε όλες τις μορφές της, ως ευγένεια του πνεύματος, ευγένεια των τρόπων και ευγένεια της καρδιάς, μας εισάγει σε μια ιδανική πολιτεία, αληθινή πολιτεία του πνεύματος, όπου η ελευθερία θα είναι η απελευθέρωση της διάνοιας, η ισότητα μια δίκαιη κατανομή της εκτίμησης και της υπόληψης, η δε αδελφότητα μια λεπτή συμ-πάθεια με τις ψυχικές οδύνες της ευαισθησίας.
Θα επεκτείνει την δικαιοσύνη και την φιλαλληλία πέραν του απτού κόσμου· θα προσθέτει στην καθημερινή ζωή, στην οποία συνάπτονται χρήσιμες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, την λεπτή γοητεία ενός έργου τέχνης. […]
Photo cover:pixabay.com/eluela31-abstract
Διαβάστε επίσης:
