Η είσοδος στη µέση ηλικία ενσκήπτει χωρίς καν να έχει συνειδητοποιηθεί. Η δυναστεία της καθηµερινότητας, οι τυραννικές ανάγκες των προηγούµενων ετών, που ανάλωναν την ενεργητικότητα του ατόµου, αλλά έδιναν νόηµα στη ζωή του, επέδρασαν όπως το κεντρί της µέδουσας στην αντίληψη του χρόνου.
Για ένα µεγάλο χρονικό διάστηµα, η αξία έπρεπε επιτακτικά να αποδειχθεί µέσω της επαγγελµατικής αποκατάστασης, της εύρεσης συντρόφου και της απόκτησης παιδιών. Όλα αυτά απονέκρωσαν την αίσθηση της παρέλευσης των ετών και υποβάθµισαν το βιολογικό και συναισθηµατικό αντίκτυπό τους.
Η απροσδόκητη εµφάνιση ρυτίδων, η πρώτη θωπεία του θανάτου κατά τον ποιητή, κάποια απροµελέτητη συγκυρία, ένα αναπάντεχο ατύχηµα, η αλλαγή των εργασιακών συνθηκών, η επιδείνωση των συζυγικών σχέσεων, µια απειλητική ασθένεια, αλλά και ο κορεσµός των αναγκών, η καθηµερινότητα και η αποµάκρυνση των παιδιών από την οικογενειακή εστία, επισπεύδουν την αγχογόνο διαπίστωση ότι η νεότητα έχει αµετάκλητα παρέλθει και πως οι άλλοι τους µέµφονται, µε ολοένα και συχνότερες αναφορές, για το αδίκηµα της ωρίµανσης.
Το υποσυνείδητο ποτέ δεν συµβιβάζεται µε την έννοια της φθίσης. Η κοινωνία προβάλλει την απέχθειά της για τον µαρασµό, περιθωριοποιώντας σταδιακά τους ηλικιωµένους. Και καθώς περνούν τα χρόνια, πληθαίνουν οι κριτές που µας καταδικάζουν, κατά τον Σεφέρη.
Η άρση του ακαταλόγιστου και της παραφοράς που παρείχε αφειδώς η νεότητα, προκαλεί αµηχανία και εµπεριέχει το στοιχείο της έκπληξης. Ο καταναγκασµός του εναποµείναντα χρόνου ζωής και των έξωθεν επιβεβληµένων ορίων προβάλλει αδυσώπητος και αυτό που µέχρι τώρα αφορούσε µόνο στους άλλους, η παρακµή, πλέον «κουρταλεί» τις θύρες της ύπαρξης. Ο χρόνος αποδεκατίζει την εξέλιξη και η τελµάτωση οδηγεί στο πιο αµετάκλητο γεγονός της ζωής: τον θάνατο. Ο τρόπος που ο καθένας αντικρίζει το δειλά εµφανιζόµενο «τέλος» ποικίλλει από άτοµο σε άτοµο. Οι περισσότεροι δεν έχουν προετοιµαστεί για τέτοιες µεταφυσικές προσεγγίσεις. Ξαφνικά, όλα µοιάζουν να επιταχύνονται ανεξέλεγκτα. Καριέρα, οικογένεια, γάµος, προσωπική εξέλιξη οδεύουν προς την κορύφωσή και αναπάντεχα γεγονότα σκιάζουν την προσχεδιασµένη και πλασµατικά απρόσκωπτη πορεία.
Αντιµέτωποι µε όλα αυτά οι µεσήλικες αναπτύσσουν καταθλιπτικά σύνδροµα, καταφεύγουν στον αλκοολισµό, στο κάπνισµα, σε παντοειδείς εξαρτητικές συµπεριφορές, σε παλιµπαιδισµούς και ενίοτε επιλέγουν την έσχατη λύση, την αυτοκτονία. Η δουλειά τους µετατρέπεται σε καταδυνάστευση και ανούσια ενασχόληση, ενώ η µειωµένη συγκριτικά ενεργητικότητα, όσο κι αν µε εξιδανικεύσεις ή αρνήσεις εκλογικεύεται, αφήνει ανεξίτηλα σηµάδια στις άλ-λοτε άκοπες δραστηριότητες. Οι πιέσεις από τον επαγγελµατικό χώρο, η αίσθηση των περιθωρίων που στενεύουν, η οικογένεια µε την αθέλητα διαφοροποιηµένη δυναµική και οι αυξηµένες ευθύνες οδηγούν σε διαζύγια, εξωσυζυγικές σχέσεις, επιτείνοντας την αίσθηση αδυναµίας και της κατάρρευσης ενός κόσµου, που µε τόση αυταπάρνηση οικοδοµήθηκε.
Ελάχιστοι συµβιβάζονται αγόγγυστα µε την ηλικία τους. Οι περισσότεροι αναλώνονται σε µεµψιµοιρίες, µηρυκάζοντας τα λάθη του παρελθόντος, θρηνώντας µε των δειλών τα παρακάλια και τα δάκρυα για την Αλεξάνδρεια που χάνουν. Οι συνήθειες της ζωής, τα διλήµµατα που εξοβελίστηκαν αναπάντητα, οι επιλογές που ως σοφές αποφάσεις ακολουθήθηκαν, επανεξετάζονται. Ο φόβος του θανάτου ενσκήπτει µαζί µε τη διαπίστωση ότι: «ουκέτι καιρός». Η υπερτροφική εξάρτηση από τα υλικά αγαθά και την επαγγελµατική επιτυχία είναι η παγίδα που οδηγεί στην κρίση, ειδικά αν οι φιλοδοξίες µεταλλαχθούν σε εµµονές ή απωθηµένες µαταιώσεις.
Αντίθετα, η αυτοεκτίµηση διατηρείται αλώβητη από όσα άτοµα µέσης ηλικίας έχουν µάθει να θεωρούν ως σηµαντικότερη την ψυχική και νοητική υγεία, την επιτυχηµένη οικογένεια, τη χαλάρωση και την ευτυχία, που θεµελιώνεται µε την προσφορά και την ανιδιοτελή στήριξη, όσων χρήζουν βοηθείας. Έχει διαπιστωθεί ότι η χαµηλή αυτοεκτίµηση σε αυτή την ηλικία είναι η ρίζα πολλών προσωπικών προβληµάτων, δεδοµένου ότι εξασθενεί τις φιλίες, αποδυναµώνει τις σχέσεις και εκφυλίζει τη διάθεση για συµµετοχικότητα.
Νέες µορφές δηµιουργικότητας και αναθεωρηµένες φιλοδοξίες πρέπει οπωσδήποτε να εφευρεθούν. Η µέση ηλικία προσφέρεται για προσωπική πρόοδο. Μπορεί να είναι ευκαιρία για εξέλιξη αλλά και στασιµότητα. Όµως, αναµφισβήτητα αποτελεί πρόκληση, γιατί αυτή θα κρίνει το στοίχηµα της ζωής.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές, για να αντιµετωπιστούν τα νέα δεδοµένα, που αφορούν τόσο στον σωµατικό, όσο και στον ψυχικό τοµέα:
• Τακτή εξέταση της κατάστασης της υγείας, αύξηση των ωρών ύπνου, εξοικονόµηση ενέργειας, ρύθµιση του σωµατικού βάρους, κόψιµο του καπνί- σµατος και γενικότερα περιορισµός των καταχρήσεων που παραβλέπονταν κατά τη νεότητα.
• Επαναπροσδιορισµός των σχέσεων µε τον κοινωνικό περίγυρο και τον εαυτό. Η µέση ηλικία πρέπει να βιωθεί ως ένα νέο ξεκίνηµα.
• Ανανέωση της δουλειάς, ανάληψη καθηκόντων που απαιτούν περισσότερη κρίση και ευχέρεια λήψης αποφάσεων, παρά σωµατική καταπόνηση και µνηµονικές ικανότητες.
• Επανεξέταση των στόχων, ώστε να αποφευχθεί η λαιµητόµος της καθηµερινότητας.
• Προσφορά στους συνανθρώπους.
• Χαλάρωση από τους εξαντλητικούς ρυθµούς, απόλαυση των µικροχαρών του βίου.
• Αξιοποίηση της αποκτηθείσας εµπειρίας.
• Άρση οικογενειακών συγκρούσεων και µειλίχια αναπόληση.
• Αναζήτηση νέων εµπειριών που η καθηµερινότητα απεµπόλησε.
Πηγή: Ευστράτιος Παπάνης Η αυτοεκτίµηση Θεωρία και αξιολόγηση, εκδόσεις Ι. Σιδέρης
Photo cover:pixabay.com/egmuri/woman
Διαβάστε επίσης:
