Σ’ όλη τη διαδρομή δεν σταμάτησε να γκρινιάζει για το άθλιο, γεμάτο σκουπίδια ρυάκι που έτρεχε στο πλάι του δρόμου. Εκείνη, απ’ την άλλη μεριά, δεν έβλεπε καμιά βρομιά στο πανέμορφο, γραφικό, καθαρό ποταμάκι.
Μη βρίσκοντας τρόπο ν’ ανταποκριθεί στη στάση του πατέρα της, κατέληξαν να βυθιστούν κι οι δύο στη σιωπή και πέρασαν το υπόλοιπο της διαδρομής χωρίς να κοιτάζονται.
Αργότερα η κοπέλα έκανε το ίδιο ταξίδι μόνη της και προς μεγάλη της έκπληξη είδε πως τα ρυάκια ήταν δύο – ένα σε κάθε μεριά του δρόμου.
«Αυτή τη φορά οδηγούσα εγώ» είπε λυπημένη, «και το ρυάκι που έβλεπα από το παράθυρο του οδηγού ήταν ακριβώς όπως το είχε περιγράψει ο πατέρας μου, άθλιο και μολυσμένο».
Ώσπου να μάθει όμως να βλέπει τα πράγματα απ’ το παράθυρο του πατέρα της, ήταν αργά – ο πατέρας της είχε πεθάνει.
Αυτή η ιστορία μου έχει μείνει από τότε, και σε πολλές περιπτώσεις έχω υπενθυμίσει στον εαυτό μου και στους φοιτητές μου: «Κοιτάξτε μέσα από το παράθυρο του άλλου. Προσπαθήστε να δείτε τον κόσμο όπως τον βλέπει ο ασθενής σας».
Η γυναίκα που μου είπε αυτή την ιστορία πέθανε λίγο αργότερα από καρκίνο του μαστού, και λυπάμαι που δεν μπορώ να της πω πόσο με ωφέλησε η ιστορία της όλ’ αυτά τα χρόνια, κι εμένα, και τους φοιτητές μου και πολλούς θεραπευόμενούς μου.
Πριν από πενήντα χρόνια ο Carl Rogers όρισε την «εύστοχη ενσυναίσθηση» ως ένα από τα τρία καίρια χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού θεραπευτή (μαζί με τη «θετική άνευ όρων αντιμετώπιση» και την «αυθεντικότητα») και εγκαινίασε τον τομέα της ψυχοθεραπευτικής έρευνας, μέσα από την οποία τελικά συγκεντρώθηκαν σημαντικές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα της ενσυναίσθησης.
Η ψυχοθεραπεία παίρνει μεγάλη ώθηση, αν ο θεραπευτής μπει εύστοχα στον κόσμο του ασθενούς. Οι ασθενείς ωφελούνται εξαιρετικά, απλώς και μόνο από την εμπειρία ότι κάποιος τους βλέπει σε όλες τους τις διαστάσεις και τους καταλαβαίνει πλήρως.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό για εμάς ν” αντιληφθούμε πως βιώνει ο ασθενής μας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Εγώ συνηθίζω να ελέγχω επανειλημμένα τα συμπεράσματα μου.
Για παράδειγμα:
«Μπομπ, όταν σκέφτομαι τη σχέση σου με τη Μαίρη, να τι καταλαβαίνω: λες με σιγουριά ότι είστε ασύμβατοι, λες ότι θέλεις πάρα πολύ να χωρίσεις, ότι βαριέσαι μαζί της και αποφεύγεις να περάσετε μαζί μια ολόκληρη νύχτα. Τώρα όμως που εκείνη έκανε το βήμα που ήθελες κι αποτραβήχτηκες, εσύ πάλι την επιθυμείς. Σαν να σ’ ακούω να λες ότι δεν θέλεις να “σαι μαζί της, αλλά δεν αντέχεις στην ιδέα πως δεν θα είναι διαθέσιμη όποτε τη χρειάζεσαι. Τα λέω σωστά ως εδώ;»
H εύστοχη ενσυναίσθηση είναι εξαιρετικά σημαντική σ’ ότι αφορά το άμεσο παρόν – δηλαδή το εδώ και το τώρα της θεραπευτικής συνάντησης. Έχετε υπόψη σας ότι οι θεραπευόμενοι έχουν εντελώς διαφορετική αίσθηση για τη θεραπευτική συνεδρία απ’ ότι οι θεραπευτές.
Είναι ένα φαινόμενο που ακόμα και οι εμπειρότεροι θεραπευτές το διαπιστώνουν κάθε μέρα με μεγάλη έκπληξη. Πολλές φορές στο ξεκίνημα μιας ώρας ένας ασθενής μου αναφέρει μια πολύ έντονη συναισθηματική του αντίδραση σε κάτι που συνέβη στην προηγούμενή μας συνεδρία, κι εγώ νιώθω τελείως μπερδεμένος, επειδή δεν μπορώ να φανταστώ με κανέναν τρόπο τι απ” όσα είχαν συμβεί στην προηγούμενη συνεδρία ήταν ικανό να προκαλέσει μια τόσο έντονη αντίδραση.
Η μεγάλη διάσταση απόψεων μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή έπεσε για πρώτη φορά στην αντιληψή μου πριν από χρόνια, όταν έκανα μια έρευνα για τα βιώματα των μελών που ανήκουν σε ομάδες ψυχοθεραπείας και σε ομάδες αυτογνωσίας.
Ζήτησα από πάρα πολλά μέλη ομάδων να συμπληρώσω ένα ερωτηματολόγιο, στο οποίο προσδιόριζαν κάποια γεγονότα θεμελιώδους σημασίας για κάθε συνεδρία.
Τα πλούσια και ποικίλα συμβάντα που περιέγραψαν ήταν πολύ διαφορετικά απ’ αυτά που είχαν θεωρήσει σημαντικά οι συντονιστές των ομάδων σε καθεμιά απ’ αυτές τις συνεδρίες. Παρόμοιες διαφορές των ομάδων για το ποια ήταν τα πιο σπουδαία γεγονότα ολόκληρης της ομαδικής τους εμπειρίας.
Irvin D. Yalom, «Το δώρο της ψυχοθεραπείας»
Photo cover:pixabay.com/markusspiske/rain
Διαβάστε επίσης:
