Η ΦΙΛΙΑ έχει πολυποίκιλες εκφάνσεις, πρόσωπα, και διατυπώσεις (λογοτεχνικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, αλληγορικές, θρησκευτικές, ετυμολογικές, κλπ.), και μπορεί να αναλυθεί σε διάφορα επίπεδα και από διάφορες οπτικές.
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
Η λέξη “φιλία” προέρχεται από το Αρχαίο Ελληνικό “φιλώ” που αρχικά σήμαινε “αγαπώ” και τώρα σημαίνει “ασπάζομαι”. Ίσως να προέρχεται από το Λυδικό “bilis” (το b γίνεται f/φ), που σημαίνει “ο δικός μας”. Η “φιλία” έχει την ίδια ρίζα με την “μητέρα” στην αρχαία Σανσκριτική γλώσσα. Η φιλία, σε γλωσσολογικό επίπεδο, είναι μία “λέξη περιεχομένου” (content word) που εκφράζει την έννοια (concept) αυτής της ψυχικής κατάστασης που είναι η αγάπη προς τον άλλον, η Αρχαία Ελληνική “Φιλότης”, που κατά τον Εμπεδοκλή είναι μία από τις δύο δυνάμεις που κινούν τα πάντα, ενώ η άλλη είναι το “Νείκος” που σημαίνει “μίσος”.
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Η φιλία, σε επίπεδο μυθολογίας, έχει τεκμηριωθεί από αρχαιοτάτους χρόνους στους Αρχαίους Ελληνικούς μύθους του Νάρκισσου και την νύμφης Ηχούς, του θεού Απόλλωνα και του Υάκινθου, του Ενδυμίωνα και της Σελήνης και της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, καθώς επίσης και στον Όμηρο και σε άλλους Αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους (Αριστοτέλη, Πλάτωνα, Δημόκριτο, Επίκουρο, Εμπεδοκλή, κλπ.). Σύμφωνα με τον μυθικό Ορφέα οι Αρχαίοι Έλληνες Θεοί είναι δημιουργήματα φιλότητας (αγάπης). Αναφέρεται για τους Αρχαίους Θεούς ότι Ή Ρέα γέννησε με τον Κρόνο ένα παιδί (τον Δία) αφού έσμιξαν με ισχυρήν φιλότητα (αγάπη)”.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα υπήρχαν πάρα πολλές λέξεις που χρησιμοποιούνταν για να εκφράσουν την φιλία. Μερικά παραδείγματα: Φιλώ, φιλότης, φιλία, φίλος, φίλη, φίλημα, φιλήδονος, φίλιος, φίλιππος, φιλόθεος, φιλανθρωπία, φιλαλληλία, φιλόστοργος, φιλότεκνος, φιλόδημος, φιλοπράγμων, φιλάγαθος, φιλοσοφία, φιλοκαλία, φιλοποσία, φιλοξενία, κλπ. Επίσης υπήρχαν πάρα πολλά κυρία ονόματα, όπως: Φιλώτας, Φιλόξενος, Φιλοξένη, Φιλόλαος, Φιλέας, Φίλιππος, Φιλέταιρος, Φίλων, Φιλόδημος, Φίλιστος, Φιλήμων, Φιλήτας, Φιλίνος, κλπ. Στην Αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούνταν ως εκδήλωση αγάπης προς ένα πρόσωπο η φράση “Ώ Φιλότης”, που σημαίνει “Ώ Αγάπη”, ή “Ώ φίλε(η)” ή “Ώ αγαπητή(έ)”.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία οι περισσότεροι Θεοί είχαν κάτι σημαντικό και ουσιαστικό για την φιλία και την αγάπη. Μερικά παραδείγματα: Φίλιος Ζευς, Φίλιος Δίας, Φίλιος Απόλλων, Φίλιος Ερμής, Φιλία Νΰξ, Ζευς Εταίρειος (εταίρειος= πλήρης αγάπης προς τον άλλον), Ζευς Οικείος (προστάτης της οικειότητας που είναι απαραίτητες για τις διαπροσωπικές σχέσεις), Ξένιος Ζευς, Ζευς Σωτήρ, Ζευς Μειλίχιος (πράος), κλπ.
Η ΦΙΛΟΤΗΣ ήταν Θεά, κόρη της Θεάς Νύκτας, και η προσωποποίηση της συμπάθειας και της φιλίας. Άλλοι Θεοί που υποστήριζαν και προωθούσαν την φιλία: Αντέρως (εκφράζει την αμοιβαία αγάπη), Πειθώ (παρακινεί τους νέους να ανοίξουν την καρδιά τους στην αγάπη), Εστία (προστάτιδα της αγάπης μέσα στην οικογένεια), Ήρα, Ερατώ και Υμέναιος (προστάτες της συζυγικής αγάπης), Ρέα και Λητώ (προστάτιδες της μητρικής αγάπης), Αθηνά (εμφυσά στους ανθρώπους την αγάπη για την γνώση και την σοφία), Απόλλων και οι Μούσες (εκπροσωπούν την αγάπη για τις τέχνες), Ήφαιστος (εμφυσά στους ανθρώπους την αγάπη για την τεχνουργία), Ασκληπιός (εμφυσά στους ανθρώπους την αγάπη για την Ιατρική), κλπ. Παραδείγματα φιλίας στον Αρχαίο Ελληνικό Κόσμο είναι τα εξής: Θησέας και Πειρίθους, Αχιλλέας και Πάτροκλος, Ορέστης και Πυλάδης, Φιντίας και Δάμων, Επαμεινώνδας και Πελοπίδας.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ
Η φιλία έχει ορισθεί σε διάφορες διαστάσεις και διατυπώσεις στην Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και Ποίηση, τόσο σε γενικό πλαίσιο και όσο από μεμονωμένους διανοητές, όπως παρουσιάζεται στην συνέχεια.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Οι Αρχαίοι Έλληνες προσδιόρισαν την φιλία, σε γενικές γραμμές, ως μία από τους τρεις τύπους αγάπης: Την ερωτική αγάπη που εκφράζεται μέσα από τον έρωτα και την σεξουαλική επαφή, την φιλία που εκφράζεται μέσα από την συμπάθεια και φιλική στάση προς τον άλλον (την Φιλότητα του Εμπεδοκλή), και την πνευματική αγάπη και εκφράζεται μέσα από την αγάπη χωρίς εγωισμό για τον άλλον.
Βελτίωσε τον εαυτό σου και την ζωή σου με φιλία και αγάπη, Ιωάννης Κυριαζόγλου, Ειδική Έκδοση (Special Edition): 11/2016, απόσπασμα
Photo cover:pixabay.com/janeb13-standing
Διαβάστε επίσης:
