Έχετε ακούσει ποτέ για τον όρο «κύκλος της κακοποίησης» και τι σημαίνει αυτό; Το 1979, η ψυχολόγος Lenore Walker ανέπτυξε με επιτυχία ένα μοντέλο που περιγράφει τον κύκλο της βίας, όταν ανακάλυψε ότι πολλές βίαιες σχέσεις ακολουθούν πρότυπα παρόμοιου κύκλου (Walker, 1979).
Ο Κύκλος της Βίας χρησιμεύει για να απεικονίσει τη μέθοδο, τη διαδικασία και τη συστηματική εκδήλωση καταχρηστικών σχέσεων. Αυτή η ιδεολογία δεν σκιαγραφεί μόνο τα γεγονότα που οδήγησαν σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και την αναλυτική περιγραφή της σταδιακής εξέλιξης γεγονότων που οδηγούν σε ενδοοικογενειακή βία.
Η Walker δήλωσε ότι δεν υπάρχει περιορισμός στο χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση του κύκλου, ο οποίος μπορεί να ποικίλλει από μία ημέρα, έως την ανάπτυξη κατά τη διάρκεια εβδομάδων ή και μηνών, αν και είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν ακολουθούν όλες οι σχέσεις αυτόν τον κύκλο.
Ο κύκλος αποτελείται από 4 στάδια, τα οποία κυμαίνονται από την έναρξη της ενδοοικογενειακής βίας έως τις τραγικές και καταστροφικές συνέπειες.
Το πρώτο είναι η φάση οικοδόμησης έντασης. Σε αυτό το μέρος του κύκλου υπάρχουν επεισόδια βίας, ήπιας έντασης η οποία αρχίζει να δημιουργείται για απλά οικιακά θέματα όπως τα παιδιά, οι δουλειές και τα χρήματα (Jacobson & Gottman, 1998).
Συμβαίνει λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση και μπορεί να λάβει χώρα μικρό χτύπημα (Jacobson & Gottman, 1998). Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης η κακοποιημένη γυναίκα προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάσταση με διάφορους τρόπους να τα ελέγξει ώστε να μην καταλήξουν σε οξύ επεισόδιο, και ικανοποιώντας τον δράστη με φροντίδα και συμμόρφωση ή αποφεύγοντας την κατάχρηση.
Τέτοιες προσπάθειες είναι η υποτακτική και ευγενική συμπεριφορά προς τον σύζυγο, ή ακόμη και η αποφυγή του. Η γυναίκα αφήνει το σύζυγο να νομίζει πως δέχεται ότι ο θυμός του είναι δικαιολογημένος, προκειμένου να μην κλιμακωθεί η ένταση. Ακόμα, η άρνηση του θυμού της, την οδηγεί σε εκλογικεύσεις, όπως ‘φταίει η δουλειά του’, ‘είναι κουρασμένος’, ‘έχει πιει’, κλπ, θέτοντας έτσι ως αιτία της κακοποίησής της εξωγενείς παράγοντες
Το δεύτερο στάδιο είναι αυτό της έντονης κακοποίησης. Εδώ το επεισόδιο βίας χαρακτηρίζεται από οξύτητα και αγριότητα, με ξυλοδαρμό που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές σωματικές βλάβες και να οδηγήσει τη γυναίκα μέχρι και στο θάνατο.
Η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική. Ο δράστης στην αρχή μπορεί να έχει ως ένα βαθμό συνείδηση των πράξεων του, στη συνέχεια όμως, όταν ο θυμός γίνει ανεξέλεγκτος, δεν ξέρει πια τι κάνει. Στη φάση αυτή η γυναίκα θεωρεί ότι δεν μπορεί να ασκήσει κανένα έλεγχο στη συμπεριφορά του συζύγου γιατί θα χειροτερέψει την κατάσταση. Οι περισσότερες γυναίκες δεν ζητούν βοήθεια στη φάση αυτή παρά μόνο εάν απαιτείται ιατρική βοήθεια.
Σε αυτό το στάδιο υπάρχει υποχώρηση της βίας και της έντασης, και υπάρχει η θέσπιση της συμφιλίωσης που αναλαμβάνεται και από τα δύο άτομα που συμμετέχουν στην καταχρηστική σχέση.
Η τρίτη φάση του κύκλου της βίας, η οποία περιλαμβάνει την έκφραση μεταμέλειας του θύτη για τις αντίστοιχες ενέργειές του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η φάση της «συμφιλίωσης» μπορεί να περιλαμβάνει την άρνηση του κακοποιού της κακοποίησης που είχε λάβει χώρα. Η Walker αναφέρει ότι αυτή η άρνηση μπορεί να οδηγήσει στον πολλαπλασιασμό της αυτο-αμφιβολίας και της ενοχής μέσα στον κακοποιημένο σύντροφο.
Η κατάχρηση απουσιάζει σε αυτό το στάδιο. Εδώ επικρατεί η υπερβολή όπου ο σύζυγος εκφράζει τα τρυφερά του συναισθήματα, εκδηλώνει υπερβολική ευγένεια, φροντίδα, αγάπη και στοργή προς τη σύζυγό του, της ζητά συγνώμη, κλαίει, παραδέχεται την απαράδεκτη πράξη του και υπόσχεται πως δεν θα το ξανακάνει. Τη στιγμή εκείνη πιστεύει τα όσα λέει και υπόσχεται πως από δω και πέρα θα ελέγχει τον εαυτό του.
Μερικοί θύτες θα προσπαθήσουν επίσης να ρίξουν την ευθύνη στο θύμα τους κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ή να υποβαθμίσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Αυτή είναι και η πιο ‘καταστροφική’ φάση γιατί δημιουργεί εξάρτηση και δεν αφήνει τη γυναίκα να αποχωριστεί το σύντροφο.
Είναι η φάση που η γυναίκα γίνεται πια το θύμα. Το άτομο που διέπραξε την κακοποίηση μπορεί να προσποιηθεί ότι η κακοποίηση δεν συνέβη ποτέ ή θα προσπαθήσει να δείξει στο θύμα ότι έχει πραγματικά αλλάξει. Μερικές φορές, το θύμα θα αισθάνεται ότι μπορεί να εμπιστευτεί ξανά τον σύντροφό του.
Καθώς περνά ο χρόνος, αλλάζει και η διάρκεια των φάσεων. Η φάση έντασης διαρκεί λιγότερο διάστημα, η οξεία φάση αποκτά μεγαλύτερη συχνότητα και η φάση ηρεμίας διαρκεί λιγότερο.
Σύμφωνα με την Walker, που από τους πρώτους μελέτησε το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας το 1970, η ενδοοικογενειακή βία λειτουργεί μέσω ενός κυκλικού μηχανισμού ο οποίος είναι περιοδικός, δηλαδή, τα θύματα δεν κακοποιούνται συνέχεια ούτε σε τυχαία χρονικά διαστήματα.
v Αισθήματα φόβου και ανασφάλειας
v Αισθήματα ντροπής και αναξιότητας
v Συναισθηματική / ψυχολογική εμπλοκή
v Συχνά οικονομική εξάρτηση
v Τις τρομάζει το «στίγμα» της διαλυμένης οικογένειας (ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που υπάρχουν παιδιά)
v Έλλειψη υποστηρικτικού δικτύου (π.χ. γονείς, αδέρφια, φίλοι)
v Παγιδεύεται στο στάδιο της «μεταμέλειας» νομίζοντας ότι ο θύτης θα αλλάξει
v Learned Helplessness: Μαθημένη Αβοηθησία
v Έλλειψη εμπιστοσύνη στις αρχές ότι μπορούν να βοηθήσουν (σε ιδιαίτερα «επικίνδυνα» περιστατικά)
H Walker μελέτησε επίσης τη συμπεριφορά των γυναικών που επιλέγουν να παραμείνουν σε σχέσεις όπου υπάρχει ενδοοικογενειακή βία και διαπίστωσε ότι η πλειονότητα από αυτές μένουν επειδή δεν έχουν τη θέληση να φύγουν, φοβούμενοι ότι δεν μπορούν να κερδίσουν επαρκή χρήματα για να συντηρήσουν τον εαυτό τους και τα παιδιά. και ο φόβος για το τι θα έλεγε η κοινότητα και η οικογένεια για την εγκατάλειψη του συντρόφου τους και ο φόβος της αντεκδίκησης σε αυτούς ή στα παιδιά τους (Walker, 2000).
Διαβάστε ακόμη στο Psychology.gr το σχετικό άρθρο: Ψυχολογική βία: τα 11 σημάδια για την αναγνώριση της
Βιβλιογραφία – Πηγές
1. Berlin LJ, Appleyard K, Dodge KA. Intergenerational continuity in child maltreatment: mediating mechanisms and implications for prevention. Child Dev. 2011;82(1):162-176. doi:10.1111/j.1467-8624.2010.01547.x
2. Chiang L, Howard A, Gleckel J, Ogoti C, Karlsson J, Hynes M, Mwangi M. Cycle of violence among young Kenyan women: The link between childhood violence and adult physical intimate partner violence in a population-based survey. Child Abuse and Neglect. 2018;84:45-52.
3. Maxfield MG, Widom CS. The Cycle of Violence: Revisited 6 Years Later. Arch Pediatr Adolesc Med. 1996;150(4):390–395.
4. The National Domestic Violence Hotline. Is Abuse Really a “Cycle”?.
Συγγραφή – Επιμέλεια Άρθρου
Έχω σπουδάσει Ψυχολογία και Κοινωνιολογία, BSc Psychology, Unic και BSc Sociology, UoA & Universita di Bologna. Οι μεταπτυχιακές μου σπουδές είναι στην κλινική ψυχική υγεία, MSc Clinical Mental Health, Med Auth. Εξειδίκευση στην Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία και στην Παιδοψυχολογία. 6955008432
Photo cover:pixabay.com/
Πηγή:psychology.gr
Διαβάστε επίσης:
