Τις τελευταίες ημέρες, την κοινή γνώμη απασχολούν οι «παλαιοχριστιανοί» της Κορινθίας καθώς πρόκειται για μια πρωτόγνωρη υπόθεση στα ελληνικά χρονικά. Ο πατέρας της οικογένειας, μιλώντας στις τηλεοπτικές κάμερες και αναφερόμενος στα πιστεύω της κοινότητας και στον τρόπο ζωής δήλωσε ότι: «Είμαστε Ρωμιοί Παλαιοχριστιανοί. Ζούμε παλαιοχριστιανικά και είμαστε όχι Έλληνες αλλά Ρωμιοί. Ζούμε όπως οι Άμις στην Αμερική. Υπάρχουν κινήματα που θέλουν να ζήσουν όπως οι παππούδες μας. Εγώ προτιμώ να ακολουθώ τη βοτανολογία. Και στο σούπερ μάρκετ πάμε. Δεν έχουμε αποκοπεί από τον κόσμο».
Αυτή είναι η πρώτη φορά που ακούμε για τους «Άμις» και όπως καταλαβαίνει κανείς, όλοι είχαμε την περιέργεια να μάθουμε ποιοι είναι επιτέλους αυτοί οι «Άμις» που ζουν σε πρωτόγονες συνθήκες, με τα παιδιά της κοινότητας να μην πηγαίνουν καν στο σχολείο και να είναι αποκομμένα από τον πολιτισμό. Και τα όσα διαβάζουμε είναι απίστευτα, ειδικά οι καταγγελίες που έχουν κάνει μέλη αυτής της κοινότητας που κατάφεραν να ξεφύγουν, αποκαλύπτοντας τη φρίκη που βίωναν ως παιδιά και που κάποια εξ’ αυτών κακοποιούνταν ακόμα και σεξουαλικά από τους ίδιους τους πατεράδες τους.
Οι Άμις είναι μέλη μιας χριστιανικής ομολογίας της αναβαπτιστικής, προτεσταντικής παράδοσης που εμφανίστηκαν τον 17ο αιώνα στην Ελβετία και τη Γερμανία. Είναι στενά συνδεδεμένοι, αλλά ανεξάρτητοι από τις εκκλησίες των Μεννονιτών. Γενικά, είναι συντηρητικοί χριστιανοί και γνωστοί για την απλή διαβίωση και την απροθυμία τους να υιοθετήσουν πολλές ανέσεις της σύγχρονης τεχνολογίας. Υποστηρίζουν ότι αγωνίζονται για την ανεξιθρησκία και είναι ειρηνιστές.
Ιδρυτής ήταν ο Μεννονίτης Jakob Ammann, του οποίου οι αμφιλεγόμενες διδασκαλίες προκάλεσαν σχίσμα, μεταξύ των ομοθρήσκων του στην Ελβετία, την Αλσατία και τη νότια Γερμανία. Μεταξύ των πιστεύω του, ακολουθούσε το παράδειγμα του Ιησού, εισήγαγε το πλύσιμο των ποδιών στη λατρευτική λειτουργία και δίδαξε ότι τα μέλη της εκκλησίας πρέπει να ντύνονται με ομοιόμορφο τρόπο, ότι τα γένια δεν πρέπει να κουρεύονται και ότι ήταν λάθος να παρακολουθούνται οι λειτουργίες στις καθιερωμένες εκκλησίες.
Οι Άμις άρχισαν να μεταναστεύουν στη βόρεια Αμερική στις αρχές του 18ου αιώνα. Εγκαταστάθηκαν αρχικά στην ανατολική Πενσιλβάνια, όπου παραμένει μια μεγάλη κοινότητα. Το σχίσμα και η αναταραχή σημειώθηκαν μετά το 1850 λόγω των εντάσεων μεταξύ της «νέας τάξης» των Άμις, που αποδέχονταν την κοινωνική αλλαγή και την τεχνολογική καινοτομία, και της «παλιάς τάξης», ή των «παραδοσιακών Άμις», που σε μεγάλο βαθμό διαφωνούσαν.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων 50 ετών, περίπου τα δύο τρίτα των Άμις δημιούργησαν ξεχωριστές, μικρές δικές τους εκκλησίες ή εντάχθηκαν είτε στην Εκκλησία των Μεννονιτών είτε στην Εκκλησία των Μεννονιτών της Γενικής Συνδιάσκεψης. Όσο για τον πληθυσμό των Άμις, μετρά σήμερα γύρω στα 250.000 μέλη, που είναι διασκορπισμένα σε κοινότητες στην Πενσιλβάνια, την Ιντιάνα και άλλες αμερικανικές πολιτείες, αλλά και στον Καναδά.
Το διάταγμα είναι μια ομάδα κανονισμών που διέπει κάθε κοινότητα Άμις και περιέχει τόσο θρησκευτικούς νόμους όσο και κοσμικές εντολές. Καθώς πιστεύουν στην αυστηρά κυριολεκτική μετάφραση της Βίβλου, οι εντολές υπάρχουν για να εναρμονίζουν την καθημερινότητα της κοινότητας με τις βιβλικές προσταγές.
Δεν έχουν κεντρική διοίκηση και κάθε κοινότητα καταλήγει στη δική της εκδοχή του διατάγματος. Υπάρχουν μάλιστα δύο ειδών κανονισμοί: αυτοί που έχουν καθοριστεί κατά τα πρώτα χρόνια της θρησκείας από συνόδους (και είναι συνήθως γραπτοί) και εκείνοι που μεταφέρονται προφορικά από γενιά σε γενιά. Όσο για τους ίδιους τους κανονισμούς, οι περισσότεροι πηγάζουν κατευθείαν από τη Βίβλο, ενώ όσοι δεν έχουν ευθεία αναφορά στο χριστιανικό κείμενο δικαιολογούνται από το γεγονός ότι υπάρχουν για να εξασφαλίζουν ακριβώς την πίστη και την αφοσίωση στις βιβλικές διδαχές.
Το «Meidung» είναι η λέξη που μεταχειρίζονται οι Άμις για τον αφορισμό. Η ακραία αυτή ποινή χορηγείται για παραβίαση του Διατάγματος ή για άλλα σημαντικά αδικήματα, όπως ο γάμος με άτομο εκτός πίστης. Ο αφορισμός περιλαμβάνει εκδίωξη του μέλους από την κοινότητα και αποκλεισμό του από κάθε εκδήλωση, με τους συγγενείς του να μην μπορούν πλέον να έχουν ευθεία επαφή με το αφορισμένο μέλος. Το «Meidung» είναι η εσχάτη των ποινών για τους Άμις, είναι αμετάκλητη και διαρκεί ως τον θάνατο του μέλους, εκτός κι αν μετανοήσει δημόσια μπροστά στους πιστούς.
Καθώς όλοι οι Άμις προέρχονται από τις οικογένειες των 200 πιονέρων του 18ου αιώνα, οι κοινότητές τους μαστίζονται από πολύ υψηλά ποσοστά γενετικών ανωμαλιών, εξαιτίας της ενδογαμίας. Για τον ίδιο λόγο έχουν και πολύ υψηλό δείκτη παιδικής θνησιμότητας, κάτι που δεν πτοεί βέβαια τους πιστούς, αφού το αποδίδουν στη θέληση του Θεού. Οι Άμις αρνούνται να υποβληθούν σε προγεννητικούς ελέγχους ή τεστ πριν από τον γάμο για τον βαθμό συγγένειας του μελλοντικού ζευγαριού.
Και αν στην Ελλάδα, οι Άμις μάς απασχολούν τις τελευταίες ημέρες, εξαιτίας της υπόθεσης στα Τρίκαλα της Κορινθίας, στην Αμερική έχουν κυκλοφορήσει ντοκιμαντέρ, με σοκαριστικές μαρτυρίες πρώην μελών της κοινότητας.
Ένα ντοκιμαντέρ του 2022, ρίχνει φως στη σεξουαλική κακοποίηση εντός της κοινότητας, καταγράφοντας τη συγκλονιστική ιστορία μιας γυναίκας που κακοποιήθηκε από την παιδική της ηλικία από πολλά αρσενικά μέλη της οικογένειας.
«Ο πρώτος θύτης ήταν ο βιολογικός μου πατέρας» ξεκινά την αφήγησή της η 39χρονη Mary Byler. «Ήμουν πέντε ετών», εξομολογείται στο Sins of the Amish, αποκαλύπτοντας πως δεν την κακοποιούσε σεξουαλικά μόνο ο πατέρας της, αλλά και τα τρία αδέλφια της.
«Θυμάμαι ότι δεν ήμουν ασφαλής στο δωμάτιό μου από τον ίδιο μου τον αδελφό», λέει η Mary.
Μιλώντας στο People, η Mary – που σήμερα είναι συνήγορος πρώην Άμις θυμάτων κακοποίησης μέσω της οργάνωσής της – λέει ότι είναι αποστολή της να εξαλείψει τη «ρομαντική άποψη» για την κουλτούρα την κοινότητα. «Αν κάποιος είναι θύτης, υποτίθεται ότι πρέπει να τον συγχωρέσεις», εξηγεί για την αυστηρή, θρησκευτική ανατροφή της.
Αλλά, μόλις έμαθε ότι ο αδελφός της David είχε ήδη επιλέξει το επόμενο θύμα του – τη μικρότερη αδελφή τους, και ότι η μητέρα τους δεν έκανε τίποτα για να το σταματήσει, η Mary αποφάσισε ότι αυτό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
«Η μητέρα μας είπε της μικρής αδελφής μου: “Πρέπει να συγχωρέσεις” και αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να μιλάς γι’ αυτό και δεν μπορείς να το πεις σε κανέναν. Και μου έκανε κλικ, ότι αν δεν κάνω τίποτα, η αδελφή μου θα μεγαλώσει και θα περάσει ακριβώς την ίδια κόλαση με την παιδική της ηλικία, όπως έζησα κι εγώ», λέει η Mary στο Sins of the Amish.
Κατήγγειλε την κακοποίηση, με τις Αρχές να τονίζουν πως πέρασε μία κόλαση 11 χρόνων, από τα έξι της μέχρι και τα 17 της έτη. Εννοείται πως μετά την καταγγελία, τα μέλη της κοινότητας την απομάκρυναν.
Ένα άλλο ντοκιμαντέρ που έκανε μεγάλη αίσθηση στην Αμερική, το «Breaking Amish» εξετάζει τη ζωή 5 νεαρών ατόμων που κατάφεραν να δραπετεύσουν από την κοινωνία των Άμις.
Η Kate Stoltzfuz ξέφυγε από την «κόλαση» που ζούσε και την απομόνωση από τον πολιτισμό, κάνοντας πραγματικότητα το όνειρό της να γίνει μοντέλο. Η 21χρονη είναι η κόρη του επισκόπου του χωριού της και στη νέα της ζωή μακριά από την κοινότητα, προσπαθεί να προσαρμοστεί στην τεχνολογία του σύγχρονου πολιτισμού.
Δεν μπορεί να κατανοήσει ακόμα και απλά πράγματα της καθημερινότητας, όπως το πώς να χρησιμοποιήσει το ασανσέρ, αφού το έβλεπε για πρώτη φορά στη ζωή της. Η Kate ονειρευόταν πάντα μια καριέρα στο χώρο της μόδας, αλλά ο αυστηρός πατέρας της, της είχε απαγορεύσει κάθε αντικείμενο «ματαιοδοξίας», με τη μικρή Kate να βάφει τα νύχια της με μαρκαδόρους. Όπως λέει στην κάμερα, «απλώς χρειάζομαι να ξεφύγω και να ανακαλύψω αυτό που πραγματικά είμαι».
Στο ίδιο ντοκιμαντέρ παρακολουθούμε και τα πρώτα βήματα στη νέα τους ζωή και άλλων τεσσάρων ατόμων, όπως του 32χρονου Jeremiah, ο οποίος πασχίζει να βγάλει χρήματα από ένα ATM. Επίσης βλέπουμε τις αμήχανες προσπάθειές τους να αγοράσουν καινούρια, μη-Άμις, ρούχα. Ή να χαζεύουν με δέος τους ουρανοξύστες, καθώς δεν είχαν δει ξανά ποτέ από κοντά τόσο μεγάλα κτίρια με τόσο κόσμο σε αυτά.
