Μετά από 17 χρόνια σκόνης, κυκλοφοριακού αλαλούμ, λουκέτων μαγαζιών και ιστορικής ταλαιπωρίας μιας ολόκληρης πόλης, με πανηγυρικό τόνο προσπαθούν να πείσουν για μια ιστορική μέρα για την «καρδιά» του εμπορικού μετώπου της Θεσσαλονίκης. Ένα σημείο που επί σχεδόν δύο δεκαετίες αναγκάστηκε να μάθει να ζει στη σκιά των λαμαρίνων για την κατασκευή του περίφημου Μετρό της Θεσσαλονίκης.
Μια περιοχή που έχασε την εμπορικότητά της από την πρώτη ημέρα που στήθηκαν τα εργοτάξια εκεί, με αποτέλεσμα μία σχεδόν γενιά εμπόρων να χαθεί από την Εγνατίας και τη Βενιζέλου, αφού τα έργα ενώ είχε αρχικά ειπωθεί ότι θα ολοκληρώνονταν σε 1,5 χρόνο, πήρε 17 χρόνια, για να φύγουν οι λαμαρίνες. Κανονικά, σε μια άλλη χώρα, οι έμποροι θα στρέφονταν στη δικαιοσύνη και θα δικαιώνονταν για την οικονομική καταστροφή που υπέστησαν… Σε μια άλλη χώρα…
«Πανηγυρίζουμε για τα αυτονόητα» έλεγαν με σκωπτικό τρόπο οι καταστηματάρχες της περιοχής που έβλεπαν το πρωί της Δευτέρας τα συνεργεία να δουλεύουν πυρετωδώς. Οι λαμαρίνες που φεύγουν δείχνουν και τι έχουν αφήσει πίσω τους. Μαγαζιά με κατεβασμένα ρολά και λουκέτα, άδειες βιτρίνες, σκονισμένες τζαμαρίες και κολλημένα «ενοικιάζεται» σε δεκάδες καταστήματα. Βέβαια υπάρχουν και κάποια λίγα καταστήματα που κρατούν ακόμα δυνάμεις με την «πελατεία» χρόνων που έχουν χτίσει και ακόμα δεν έχουν κλείσει.
Όπως αναφέρει το parallaximag.gr, η οδός Βενιζέλου και οι επιχειρηματίες της έχουν ταλαιπωρηθεί όσο κανείς με την ιστορία του μετρό. Πολλοί, ίσως νεότεροι, δεν γνωρίζουν καν την εικόνα της καθώς οι λαμαρίνες έχουν γίνει μόνιμη εγκατάσταση και έχουν υποβαθμίσει έντονα την περιοχή, που άλλοτε έσφυζε από ζωή καθώς εκεί βρίσκεται το Καραβάν Σαράι, που το 1958 ενοικιάστηκε στο δήμο Θεσσαλονίκης για να εγκατασταθεί εκεί το δημαρχείο της πόλης όπου και παρέμεινε για 51 χρόνια, το Αλκαζάρ και η αγορά ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη.
Όλα αυτά βέβαια την ώρα που το βόρειο εργοτάξιο παραμένει ως έχει και θα παραμείνει προφανώς μέχρι την αποπεράτωση του έργου ενώ δεν έχει γίνει απολύτως τίποτε για το παρακείμενο Αλκαζάρ που θα παραδίδονταν ως μνημειακό σύνολο και παραμένει χαμένο πίσω από λαμαρίνες που θα έφευγαν.
«Ολοκληρώνεται η πολύχρονη ταλαιπωρία των πολιτών… απελευθερώνονται δρόμοι και επιστρέφουν στους πολίτες» δήλωσε μεταξύ άλλων ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας.
Ο σταθμός Βενιζέλου, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2007. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, το βάθος του σταθμού θα έφτανε τα 27m και θα αποτελούνταν από τέσσερα υπόγεια επίπεδα.
Το έδαφος της περιοχής του σταθμού σε βάθος 11m αποτελείται από τεχνητές επιχώσεις, δηλαδή αρχαιολογικά στρώματα Το 2012 κατά τις ανασκαφικές εργασίες αποκαλύφθηκε η μνημειακή φάση της πόλης, αποτελούμενη από τη διασταύρωση των οδών Decumanus Maximus και Cardo, στη θέση της σημερινής διασταύρωσης Εγνατίας και Βενιζέλου. Από το 2012 ως το 2016 δεν πραγματοποιείται καμία εργασία στο Σταθμό Βενιζέλου, λόγω της διαμάχης για την τύχη των αρχαιοτήτων και τα εκτεταμένα οικονομικά προβλήματα της αναδόχου εταιρείας.
Έτσι φτάνουμε στο 2017, όπου με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΟΠΑΙΘ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕ/41484/24488/1402/162/10.2.2017 (ΑΔΑ: 7ΝΦ14653Π4-Ζ91) αποφασίζεται ο επανασχεδιαμός του Σταθμού Βενιζέλου με την διατήρηση κατά χώρα των αρχαιοτήτων, από το Υπουργείο Πολιτισμού. Στις δύο άκρες του σταθμού, ανατολικά και δυτικά θα κατασκευαστούν δύο φρεάτια με μικροπάσσαλους. Τα δύο φρεάτια θα ενωθούν μεταξύ τους με υπόγεια σήραγγα κάτω από τη θέση των αρχαίων με τη μέθοδο ΝΑΤΜ. Από εκεί και κάτω θα πραγματοποιηθεί κανονικά η κατασκευή των υπόλοιπων επιπέδων του σταθμού.
Στους μήνες που ακολούθησαν την Υπουργική Απόφαση, μέσα στο 2017, αναρτήθηκαν από την Αττικό Μετρό, στη διαύγεια, δύο επιπλέον αποφάσεις με θέμα: Επανασχεδιασμός του Σταθμού «Βενιζέλου» με κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων (ΑΔΑ: 7ΚΕΙ46Ψ8Ο3-ΑΦΨ και ΑΔΑ: Ψ97846Ψ8Ο3-ΖΓ5). Οι αρχαιολογικές έρευνες με την ευκαιρία της διάνοιξης της γραμμής του Μετρό άρχισαν τον Ιούλιο του 2006 με μεγάλη πληγή τα ευρήματα στον Σταθμό Βενιζέλου.
Η κεντρική ρωμαϊκή λεωφόρος Decumanus Maximus – μετέπειτα Μέση οδό και σημερινή Εγνατία οδό – συνέδεε τα σημεία όπου σήμερα κατασκευάζονται οι κεντρικοί σταθμοί «Βενιζέλου» και «Αγία Σοφία».
Κάτω από τον υπό κατασκευή σταθμό Βενιζέλου, σύμφωνα με το parallaximag.gr, σε βάθος 6 μέτρων αποκαλύφθηκε τμήμα της decumanus maximus (κύρια οδός με κατεύθυνση εξ Ανατολών προς Δυσμάς), που διασταυρώνεται με μια cardo, κάθετη ρωμαϊκή οδό, με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο.
Η Decumanus Maximus διέσχιζε την καρδιά της Θεσσαλονίκης τον 6ο αιώνα μ.Χ. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως περισσότερους από 5.000 τάφους – μερικοί εκ των οποίων περιείχαν εξαιρετικά χρυσά στεφάνια – μοναδικά μνημειακά κτιριακά συγκροτήματα με ψηφιδωτά δάπεδα, μαρμάρινες και γύψινες διακοσμήσεις, ίχνη και υπολείμματα από εργαστήρια και καταστήματα, ένα τετράπυλο, ίχνη κιονοστοιχίας, μαρμάρινες κατασκευές και σχεδόν 3.000 ευρήματα, τα οποία συμπυκνώνουν έξι αιώνες ιστορίας της βυζαντινής Θεσσαλονίκης.
Το αρχαιολογικό συγκρότημα της Βενιζέλου είναι ό,τι πιο σημαντικό έχει βρεθεί στη Θεσσαλονίκη.
Στο Βυζάντιο, η δεύτερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη σφύζει από ζωή. Η ανασκαφή αποκάλυψε τμήματα της βυζαντινής αγοράς κατά μήκος της κεντρικής οδού, της λεγόμενης Λεωφόρου ή Μέσης των Βυζαντινών. Τον Γενάρη του 22′ η parallaxi έφερνε στο φως φωτογραφίες από τον τεμαχισμό των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου με την αρχαιολόγο Δέσποινα Μακροπούλου να σχολιάζει όσα βλέπει στις εικόνες αυτές.
«Σκεφτείτε ότι κατεβαίνετε σε μια επιφάνεια όπου πρέπει να βρεθείτε πιο κάτω από το ύψος του ματιού και να αντιληφθείτε τι βλέπετε. Το μέγεθος των ευρημάτων σε αυτό το σημείο είναι πολύ μεγάλο και επιχειρείται μια προσπάθεια τοπική να βγάλουν από τη ρίζα την επιφάνεια του δρόμου. Για να γίνει αυτό πρέπει να κατέβουν σε στάθμη και να τοποθετήσουν τους σιδερένιους σωλήνες τυφλά, κάτω από την επιφάνεια αφού έχουν ελευθερώσει το χώρο από ότι υπάρχει επάνω. Για να κατέβουν στο επίπεδο που χρειάζεται και να δουλέψουν. Σε μια μικρή επιφάνεια αυτό θα ήταν εφικτό.
Αλλά εδώ ο δρόμος καταλαμβάνει το 1/3 της επιφάνειας των 1500 μέτρων. Αυτή η μέθοδος επιτρέπει τμηματικές τοπικές έρευνες που πρέπει να δέσουν σε παζλ μετά. Αυτό όντως μπορεί να συμβεί και είναι σωστό σε μικρές επιφάνειες. Αν πάρει κάποιος το αρνητικό αποτύπωμα, να βγουν ανασκαφικά μια μια οι πλάκες του δρόμου και να αναπαυθούν κατόπιν στα κοιλώματα του αντηρικού αποτυπώματος. Χωρίς να χάσεις πράγματα. Με αυτό το φύτεμα όμως που συμβαίνει εδώ πεθαίνει το εύρημα.
Η ανασκαφή που γίνεται τμηματικά δεν κολλάει. Όταν φτάσει στα κτίρια θα χρησιμοποιήσεις την ίδια μέθοδο για κτίρια διαφόρων εποχών. Για πρώτη φορά στον κόσμο γίνεται σε τέτοια έκταση έργο άρα και τέτοια ζημιά. Γίνεται μια τεράστια απώλεια υλικού. Είναι μια μέθοδος άρον άρον σταύρωσον αυτόν. Η ουσία είναι αυτή.
Όπως γράφει το parallaximag.gr, ο χρόνος που θα χρειαζόταν για να βγουν ιδανικά θα σήμαινε χρόνια. Η στερέωση μόνο όσων βλέπει ο άνθρωπος που κάνει την εκσκαφή και η ενδυνάμωση για να βγουν σε μικρά κομμάτια, εξασφαλίζοντας την ακεραιότητα τους θα κόστιζε σε χρόνο και χρήμα που φυσικά δεν πρόκειται να γίνει. Έχω διαλυθεί στη θέα αυτών των εικόνων. Είναι ένα μεγάλο και γρήγορο ξεπάτωμα. Εξαγωγές μικρών ευρημάτων γίνονται αλλά είναι ελεγχόμενες. Εδώ μιλάμε για ξεπάτωμα. Προφανώς με εντολή στον εργολάβο να βγουν όλα γρήγορα βλέπουμε αυτή την απίστευτη εικόνα», τονίζει η αρχαιολόγος.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, σχεδόν μία γενιά εμπόρων στον δρόμο αυτό, καταστράφηκε. Επί 17 χρόνια, οι καταστηματάρχες της περιοχής, ήταν οι «ξεχασμένοι άνθρωποι πίσω από τις λαμαρίνες».
«Ερχόταν κόσμος και έφευγε διότι δεν μπορούσε να μας προσεγγίσει. Η κίνηση ήταν περιορισμένη. Επίσης δύσκολα ήταν τις βραδινές ώρες, γιατί ήμασταν αποκομμένοι από το υπόλοιπο κέντρο. Εννοείται το αγοραστικό κοινό ήταν πολύ μικρότερο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό μοιραία είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουν πάρα πολλά καταστήματα από την Εγνατία και πάνω. Η περατζάδα που υπήρχε παλιά όλο αυτό το διάστημα χάθηκε εντελώς» δήλωναν πριν λίγους μήνες στην parallaxi ιδιοκτήτες καταστημάτων της Βενιζέλου.
«Επιτέλους βλέπουμε τους απέναντι» λέγαν με χιουμοριστικό τόνο υπάλληλοι καταστημάτων επί της Εγνατίας που βλέπουν την ομηρία από τις λαμαρίνες να τελειώνει.
Οι επιχειρηματίες που αντέχουν έως σήμερα, οι περισσότεροι είναι ιδιοκτήτες του χώρου που στεγάζει το κατάστημά τους. Οι υπόλοιποι, λόγω της κατάστασης που επικρατούσε τα προηγούμενα χρόνια, μπορεί να νοίκιαζαν χώρους σε χαμηλές τιμές, όμως είναι δεδομένο ότι όσο πλησιάζουμε προς την ολοκλήρωση και παράδοση του μετρό, θα υπάρξει αύξηση στα συμβόλαια που έχουν και είναι ερωτηματικό το κατά πόσο θα αντέξουν να ανταπεξέλθουν στα έξοδα.
Οι καταστηματάρχες της περιοχής πάντως εκφράζουν τους φόβους τους και για ένα ακόμη θέμα που προκύπτει με αφορμή την απόδοση των λωρίδων κυκλοφορίας. «Όχι μόνο και ηλικιωμένοι, αλλά και νεότεροι, βγαίνουν στο δρόμο και προσπαθούν να περάσουν απέναντι χωρίς να πηγαίνουν στις διαβάσεις. Κακή συνήθεια, αλλά την είχαν αφομοιώσει όλα αυτά τα χρόνια. Μέχρι σήμερα τις ώρες αιχμής τα λεωφορεία και το οχήματα κινούνταν με χαμηλές ταχύτητες ή ήταν στο σταμάτα – ξεκίνα. Τι θα γίνει όμως τώρα που μπαίνει μια έξτρα λωρίδα και οι ταχύτητες που αναπτύσσουν θα είναι μεγαλύτερες; Ελπίζω να μη θρηνήσουμε θύματα».
Τελευταία αλλά όχι ελάσσονος σημασίας λεπτομέρεια: Οι αρχαιολόγοι που εναντιώθηκαν τόσα χρόνια στον κατακερματισμό των αρχαιοτήτων απαξιώθηκαν και εκδιώχθηκαν από την ηγεσία του ΥΠΠΟ ενώ βρέθηκαν άλλοι χωρίς αντιρρήσεις να ολοκληρώσουν τον εγκληματικό σχεδιασμό. Την ίδια ώρα που το τέλος του έργου βρίσκει ένα μεγάλο μέρος των αρχαιοτήτων να μην χωρούν να επιστρέψουν εκεί και ακόμα παραμένει άγνωστο που θα εκτεθούν, αναφέρει το parallaximag.gr.
