Δεν νομίζουμε πως υπάρχει κάποιος που να μην έχει διαβάσει ή έστω δεν έχει δει την «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Τσαρλς Ντίκενς. Το έργο που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τα Χριστούγεννα, κυκλοφόρησε σαν σήμερα, 19 Δεκεμβρίου του 1843 κι αμέσως έγινε επιτυχία, σημειώνοντας ασύλληπτα νούμερα πωλήσεων για την εποχή εκείνη.
Απόλυτος πρωταγωνιστής της «Χριστουγεννιάτικης Ιστορίας» είναι ο Σκρουτζ, ένας πλούσιος άνδρας που δεν αγαπάει κανέναν, βασανίζει τον υπάλληλό του, έχει απομακρυνθεί από την οικογένειά του, αδιαφορεί για τη φτώχια που τον περιβάλλει και περνάει τη ζωή του ολομόναχος παρέα με τα λεφτά του. Κάποια νύχτα θα δεχτεί επίσκεψη από το πνεύμα των Χριστουγέννων το οποίο θα του δείξει το μέλλον του – και δε θα του αρέσει καθόλου.
Και αν όλοι γνωρίζουμε την ιστορία του Σκρουτζ, λίγοι γνωρίζουμε το παρασκήνιο πίσω από το διάσημο έργο του Ντίκενς. Ας δούμε παρακάτω κάποιες σημαντικές και άγνωστες πληροφορίες για την “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία”.
Όταν την έγραψε ο Ντίκενς είχε οικονομικά προβλήματα
H αγαπημένη χριστουγεννιάτικη ιστορία του Ντίκενς γεννήθηκε από την δυσχερή οικονομική κατάσταση του συγγραφέα. Το φθινόπωρο του 1843 η γυναίκα του, Κέιτ, ήταν έγκυος στο πέμπτο τους παιδί. Οι νέες ανάγκες της οικογένειας, το μεγάλο στεγαστικό δάνειο που είχε πάρει για το σπίτι στο Devonshire και οι κακές αποδόσεις των μετοχών του τον έκαναν να χρειάζεται απεγνωσμένα νέα έσοδα.
Η σύλληψη της ιδέας της ιστορίας “γεννήθηκε” άνθισε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που έκανε ο Τσαρλς Ντίκενς στο Μάντσεστερ προκειμένου να παρουσιάσει το Athenaeum, μια οργάνωση η οποία παρείχε μόρφωση σε ενήλικους εργάτες. Όσο έγραφε το βιβλίο «έκλαιγε και γελούσε, και έκλαιγε ξανά» και «περπατούσε στους σκοτεινούς δρόμους του Λονδίνου για πολλά χιλιόμετρα όταν όλοι οι νηφάλιοι πολίτες είχαν πάει προ πολλού για ύπνο».
Η ασύλληπτη επιτυχία
Λόγω διαφωνιών με τον εκδοτικό του οίκο του, ο Ντίκενς αποφάσισε να καλύψει μόνος του τα έξοδα με πολυτελή έκδοση, χρυσαφί τίτλο και τέσσερις εικόνες χρωματισμένες στο χέρι. Επίσης όρισε την τιμή στα 5 σελίνια έτσι ώστε να είναι το βιβλίο προσβάσιμο σχεδόν σε όλους τους αναγνώστες.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε μία εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα του 1843 και συγκεκριμένα στις 19 Δεκεμβρίου. Ο πρωτότυπος τίτλος είναι “Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα” κι έγινε αμέσως επιτυχία, πωλώντας περίπου 6.000 αντίτυπα, αριθμός ασύλληπτος για εκείνη την εποχή.
Λόγω της επιτυχίας, κυκλοφόρησε αργότερα σε διάφορες πειρατικές εκδόσεις, με τον συγγραφέα να ξοδεύει περισσότερα λεφτά στα δικαστήρια. Η ιστορία εξακολουθεί να είναι δημοφιλής μέχρι και σήμερα λόγω των εκατοντάδων παραλλαγών και αναδημοσιεύσεων, στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στη μουσική. Και όπως συμφωνούν όλοι, από τις πιο επιτυχημένες αποδόσεις στη μεγάλη οθόνη, είναι η ταινία του 2009 με τον Τζιμ Κάρεϊ στον ρόλο του Σκρουτζ να “κεντάει”.
Ο “προστάτης των φτωχών”
Στην πραγματικότητα, ο συγγραφέας στην “Χριστουγεννιάτικη ιστορία” καταγράφει τις συνθήκες εξαθλίωσης που επικρατούσαν στη Βικτωριανή Αγγλία λόγω της Βιομηχανικής Επανάστασης. Ο Ντίκενς λοιπόν γράφει, αποτυπώνοντας την κοινωνική ανισότητα και την αδικία, με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες του. Άλλωστε, ο ίδιος φημιζόταν για την φιλανθρωπία του, γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν «προστάτη των φτωχών».
Ο Σκρουτζ μέσα από μια φιλελεύθερη ματιά
Το βιβλίο του Ντίκενς, ουκ ολίγες φορές μπήκε στο μικροσκόπιο πολλών αναλύσεων, με διαφορετικές ματιές και απόψεις κάθε φορά. Μία από αυτές – ίσως και η πιο ενδιαφέρουσα, καθώς είναι ανατρεπτική ως θεωρία – ήταν εκείνη του σύγχρονου Αμερικανού φιλόσοφου, Μάικλ Λέβιν, ο οποίος έγραψε μία κριτική του έργου από τη νεοφιλελεύθερη σκοπιά. Σε αυτήν, καταγγέλλει τα «μεγάλα ψέματα» του Ντίκενς και να υπερασπισθεί τον Σκρουτζ «ως ένα επιχειρηματία του οποίου οι ιδέες και πρακτικές ωφελούν, όχι μόνο τον ίδιο, αλλά και τους υπαλλήλους του και την κοινωνία εν γένει».
Ερίζουν για την πηγή έμπνευσης
Ποιος ήταν ο Σκρουτζ στην πραγματικότητα; Αυτό ήταν ένα ερώτημα που απασχόλησε πολλούς. Άλλοι θεωρούν πως πρότυπο για τον κεντρικό ήρωα του συγγραφέα ήταν ο πατέρας του, ενώ πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι πηγή έμπνευσής του ήταν ένας Άγγλος πολιτικός, ο Τζον Ελβς (ή Τζον Μέγκοτ), γόνος αξιοσέβαστης αγγλικής οικογένειας και διάσημος τσιγκούνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μητέρα του Ελβς, αν και ζάμπλουτη, επέλεξε να λιμοκτονήσει παρά να αγοράσει τρόφιμα. Ο ίδιος, δε, κυκλοφορούσε πάντα με φθαρμένα ρούχα, πήγαινε για ύπνο πριν σκοτεινιάσει, προκειμένου να κάνει οικονομία στα κεριά, ενώ προτιμούσε να τρέμει από το κρύο παρά να ρίξει περισσότερα ξύλα στο τζάκι.
