Ήταν 24 Σεπτεμβρίου του 2004, όταν έφυγε από τη ζωή η Φρανσουάζ Σαγκάν. Η Γαλλίδα συγγραφέας που η φήμη της – λόγω της ξέφρενης ζωής της – ξεπερνούσε ακόμα και εκείνη των ευπώλητων βιβλίων της και η ίδια ήταν πιο διάσημη από τους χαρακτήρες που έπλαθε.
Η Φρανσουάζ Σαγκάν ήταν η ίδια η ηρωίδα στο βιβλίο της δική της ζωής. Η “καταραμένη” συγγραφέας, όπως την αποκαλούσαν, λατρεύτηκε από τον κόσμο και τον Τύπο που έβρισκε πάντα πιο ενδιαφέρουσα τη ζωή της – ξέφρενα πάρτι, εραστές, αποτυχημένοι γάμοι, ομοφυλοφιλία, τζόγος, αλκοόλ ναρκωτικά, πανάκριβα γρήγορα αυτοκίνητα, πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα, – από τα έργα της που έγιναν best selller.
Η σημαντική αυτή συγγραφέας έγινε έρμαιο των παθών της, της απατηλής λάμψης της ματαιοδοξίας, του χρήματος, αλλά και της ίδιας της γενναιοδωρίας της, αφού η Φρανσουάζ Σαγκάν έδινε χρήματα σε όποιον της ζητούσε, ακόμα και αν δεν τον γνώριζε προσωπικά. Έζησε μέσα στη χλιδή, συναναστρεφόταν με τους πιο σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος και της Τέχνης της εποχής της, ήταν επιστήθια φίλη του Γάλου πρόεδρου, Φρανσουά Μιτεράν και πέθανε στην ψάθα, σε ηλικία 69 ετών. Πώς, λοιπόν, να μην είναι πιο διάσημη από τα ίδια της έργα;
Η συγγραφέας ήταν το τρίτο παιδί του Pierre Quoirez, ενός πλούσιου βιομηχάνου, και της Marie (Laubard) Quoirez. Η οικογένεια της όταν ξέσπασε ο Β Παγκοσμίος Πολέμος μετακόμισε στη Λυών, ενώ η ίδια πέρασε αρκετό καιρό στην Ελβετία. Μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας το 1944, η οικογένεια επέστρεψε στο Παρίσι.
Η Φρανσουάζ Σαγκάν δημοσίευσε το πρώτο της μυθιστόρημα, «Καλημέρα Θλίψη» (1954), σε ηλικία μόλις 19 ετών, Η επιτυχία του βιβλίου της θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σκανδαλώδης για την εποχή καθώς παρουσίαζε μια νεαρή γυναίκα που διάλυσε τον δεσμό του πατέρα της.
“Η Cécile, η ηρωίδα του «Καλημέρα Θλίψη», είναι μια χαϊδεμένη έφηβη. Περνάει τις καλοκαιρινές διακοπές της στο νότο της Γαλλίας σε μια βίλα. Ενώ έχει αποτύχει στις εξετάσεις της, ο Cyril, ένας νεαρός φοιτητής της Νομικής, αποδεικνύεται πολύ πιο ενδιαφέρων από τα βιβλία. Ο σαραντάχρονος πατέρας της, Raymond, είναι χήρος. Και έχει αφήσει την ερωμένη του Elsa για την εύθραυστη Anne Larsen, που ήταν φίλη της γυναίκας του.
Προκειμένου να χτυπήσει την πλήξη της, η Cecile βάζει μπροστά το σχέδιο για να βγάλει από τη μέση την ερωμένη του πατέρα της. Σύμμαχοί της είναι ο Cyril, που ερωτευμένος δεν μπορεί να της αρνηθεί τίποτα και η εγκαταλελειμμένη Elsa που θέλει να ξανακερδίσει τον πατέρα της. Ο Cyril κάνει τον ερωτευμένο με την Elsa και το σχέδιο τίθεται όχι μόνο σε εφαρμογή αλλά φαίνεται και να πετυχαίνει. Η Anne πιάνει τον αγαπημένο της Raymond να έχει γυρίσει στην αγκαλιά της Elsa. Εκείνη οδηγώντας απερίσκεπτα μακριά από τη βίλα, πεθαίνει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η Cécile επιστρέφει έτσι με τον πατέρα της στο Παρίσι αφήνοντας πίσω το καλοκαίρι, τον Cyril, αλλά και την παιδική της αθωότητα.”
Η επιτυχία του μυθιστορήματος είχε σαν αποτέλεσμα να δώσει έμπνευση τόσο στη μουσική -το τραγούδι The Sound of Silence του 1964 είναι εμπνευσμένο από αυτό- ενώ το βιβλίο το 1957 μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον σκηνοθέτη, Otto Preminger και πρωταγωνιστές την Deborah Kerr και τον David Niven σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία στην Γαλλία.
Πίσω από την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου κρύβεται και μία απίστευτη ιστορία, ενδεικτική του χαρακτήρα της Σαγκάν. Στο πρώτο ραντεβού με τον διάσημο και έμπειρο εκδότη του οίκου Julliard, Ρενέ Ζουλιάρ, τον έστησε για 7 ολόκληρες ώρες, επειδή κοιμόταν. Όταν συναντήθηκαν, στις 5 το απόγευμα, απαίτησε 25.000 φράγκα. Εκείνος διπλασίασε την τιμή. «Θα αγοράσω μια Τζάγκουαρ» απάντησε εκείνη ανέμελα. Το βιβλίο εκδόθηκε τον Μάρτιο του 1954. Τον Σεπτέμβριο είχαν πουληθεί 45.000 αντίτυπα.
Το 1957, η 22χρονη Φρανσουάζ περίμενε τη Μελίνα Μερκούρη και τον Ζυλ Ντασσέν για δείπνο στη βίλα που νοίκιαζε στο Σεν Τροπέ, αλλά εκείνοι τηλεφώνησαν ότι θα καθυστερήσουν. Ανυπόμονη καθώς ήταν, βγήκε στους δρόμους με τη νέα Aston Martin της. Το αυτοκίνητο ντελαπάρισε και την πλάκωσε ενάμιση τόνος ατσάλι.
Έπεσε σε κώμα και οι ελπίδες να επιβιώσει, ήταν ελάχιστες. Μάλιστα, ο Τύπος βιάστηκε να αποκαλέσει την ανερχόμενη συγγραφέα, «θηλυκό Τζέιμς Ντιν», ο οποίος είχε σκοτωθεί πριν από έξι μήνες. Εκ του θαύματος, η Σαγκάν σώθηκε. Στην κλινική Μαγιό, όπου θεραπευόταν, εθίστηκε στη μορφίνη.
Όταν πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο, εισήχθη σε κλινική απεξάρτησης. Βγαίνοντας και από εκεί ανακάλυψε τελικά το αλκοόλ. Μέρος του «Toxique» (1964, έκτο μυθιστόρημα της Σαγκάν) γράφτηκε ενόσω προσπαθούσε να συνέλθει. Το 1966, για να επιβραβεύσει τον εαυτό της μετά την επιτυχία του «La Chamade», αγόρασε μια Φεράρι.
Τα επόμενα χρόνια θα δημοσιεύσει πολλές νουβέλες με κύριο θέμα τους έρωτες μιας κοινωνίας πλούσιας και αργόσχολης, έναν κόσμο που γνώριζε καλά.
Το σκηνικό είναι πάντα το ίδιο: καζίνο, γρήγορα πολυτελή αυτοκίνητα, ιπποδρομίες, γάμοι και διαζύγια, ακριβά εστιατόρια, κομψές γυναίκες, απένταροι αριστοκράτες και αργόσχολοι πλούσιοι, νεαρά κορίτσια που συνοδεύουν ηλικιωμένους κυρίους… Το 1959, ένας κριτικός την αποκάλεσε «υπαρξίστρια πολυτελούς ξενοδοχείου».
Η απάντηση της Σαγκάν ήταν αφοπλιστική: «Μόνο πλούσιους γνωρίζω. Δεν θα ήταν σωστό για μένα να περιγράψω ανθρώπους που δεν γνωρίζω και δεν καταλαβαίνω».
Παντρεύτηκε δύο φορές. Ο πρώτος της γάμος με τον Γκυ Σελέρ το 1958 δεν κράτησε ούτε έναν χρόνο. Το 1964 παντρεύτηκε έναν Αμερικανό playboy ονόματι Μπομπ Γουέστοφ, επειδή έμεινε έγκυος.
Ποτέ δεν έκρυψε πως την έλκυαν το ίδιο ερωτικά και οι γυναίκες. Από τα δίχτυα της, λέγεται, πως δεν είχε γλιτώσει, ούτε η Αβα Γκάρντνερ. Πρώτη της ερωμένη ήταν η Πάολα Σανζίστ ντι Τεουλάντα. Έζησαν μαζί στο Παρίσι σε ένα είδος κοινοβίου, με την πόρτα ανοιχτή σε άλλους φιλελεύθερους αστούς όπως ο Υβ Σεν Λοράν και ο σύντροφός του, Πιερ Μπερζέ.
Οι γυναίκες, φαίνεται πως την πλήγωσαν περισσότερο από τους άνδρες. «Ανεπούλωτη πληγή» ήταν η Ελκε, κληρονόμος της οικογενείας Mercedes. Αρχές της δεκαετίας του 1970 η Φρανσουάζ διοργανώνει ένα από τα λαμπερά της πάρτι στην κατοικία της στο Παρίσι. Παρούσες και οι Ζαν Μορό, Μελίνα Μερκούρη, Μαρί Ελέν ντε Ρότσιλντ («η βασίλισσα του Παρισιού»). Όταν όμως εμφανίστηκε η Μανούς, η νέα προστατευόμενή της και χήρα διαβόητου μαφιόζου, η καλή κοινωνία αποχώρησε από τη γιορτή προσβεβλημένη. Ανάμεσά τους και η Ελκε, η οποία επέστρεψε στο Μόναχο. Η Φρανσουάζ πήρε τη Μαζεράτι και έτρεξε να τη βρει.
Είκοσι χρόνια μετά την έκδοση του «Καλημέρα θλίψη», η συγγραφέας είναι πλήρως εξαρτημένη από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, ενώ πάσχει από βαριά κατάθλιψη και εισάγεται σε νευρολογική κλινική. Όταν γίνεται 40 ετών, ελαττώνει το ποτό διότι μια τεράστια κύστη έχει αναπτυχθεί στο πάγκρεας.
Όμως, δεν άργησε να εξαρτηθεί και από τα χάπια. Έπαιρνε με τις χούφτες ηρεμιστικά για να χαλαρώσει, διεγερτικά για να σηκωθεί από το κρεβάτι, αμφεταμίνες για να πάρει εμπρός, ασπιρίνες σε κάθε ευκαιρία: να μην υποφέρει, αυτό ήταν το κύριο μέλημά της.
Επί χρόνια, παρά τα εκατομμύρια αντίτυπα, τις μεταφράσεις, τις κινηματογραφικές επιτυχίες και τα τραγούδια, η Σαγκάν δεν είχε ποτέ λεφτά ούτε να βάλει βενζίνη στο αυτοκίνητό της. Σε όλη της τη ζωή έδινε χρήματα σε αναρίθμητα άτομα και όχι μόνο τους φίλους της. Άγνωστοι της έγραφαν, ζητώντας της «πολύ ευγενικά» μια τηλεόραση κι εκείνη αμέσως έτρεχε να την αγοράσει και να την στείλει. Μια νεαρή κοπέλα ήθελε να κάνει πλαστική στη μύτη της και το πλήρωσε, «στη φωτογραφία ήταν πραγματικά φρικτή η μύτη της».
Έκανε τρελά δώρα και στους φίλους της, όπως ένα αυτοκίνητο 10 εκατομμυρίων, ένα διαμέρισμα. Πλήρωνε μέχρι και τις διακοπές τους. Η Σαγκάν δεν υπολόγιζε το χρήμα, ενώ ήταν γενναιόδωρη με όλους. Μόνο με τον ίδιο της τον εαυτό δεν υπήρξε γενναιόδωρη. Μάλιστα, το 1985, στη διάρκεια επίσημου ταξιδιού του Φρανσουά Μιτεράν – τον οποίο είχε συνοδεύσει – στην Κολομβία, έπεσε σε κώμα και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο Παρίσι. Τα μέσα ενημέρωσης έκαναν λόγο για υπερβολική δόση κοκαΐνης.
Τη δεκαετία του ’90, το όνομά της μπλέχτηκε σε ένα οικονομικό-πολιτικό σκάνδαλο, πολλών εκατομμυρίων φράγκων. Όμως, δεν υπήρξαν αποδείξεις για την ανάμειξή της κι έτσι η συγγραφέας γλίτωσε τη φυλάκιση.
Δε συνέβη όμως, το ίδιο το 2003, όταν καταδικάστηκε σε δώδεκα μήνες φυλάκιση με αναστολή για φορολογική απάτη. Της πήραν τη βίλα και τα συγγραφικά της δικαιώματα, παρόντος και παρελθόντος.
Η Φρανσουάζ Σαγκάν δεν είχε, πλέον, χρήματα ούτε για να αγοράσει τσιγάρα, τα οποία κάποτε έπαιρνε με τις κούτες. Τα νέα δεδομένα στη ζωή της, την έκαναν να παραδοθεί εντελώς στους προσωπικούς της δαίμονες: στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Λίγο πριν φύγει από τη ζωή, επισκέφθηκε την Πορτογαλία με τη φίλη της Φλοράνς. Η εικόνα της Σαγκάν να κατεβαίνει στην παραλία με ένα μπουκάλι ουίσκι ανά χείρας, ήταν και η τελευταία που κράτησε ο κόσμος για εκείνη. Μια εικόνα που σίγουρα, δεν άξιζε σε μία τόσο σημαντική συγγραφέα που έγραφε με πάθος, αλλά η ίδια έγινε έρμαιο των παθών της.
