Ήταν 26 Μαρτίου 1827, όταν ο Λούντβιχ φαν Μπετόβεν πέρασε στην αιωνιότητα. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν 200 χρόνια και η αιτία θανάτου ενός εκ των κορυφαίων μουσικοσυνθετών στην Ιστορία, μοιάζει με άλυτο μυστήριο. Ένα μυστήριο που έχει πάρει διαστάσεις μυθικές, όπως άλλωστε ήταν και ο ίδιος για την παγκόσμια κλασική μουσική, μύθος!
Και έρχεται τώρα μία διεθνής ομάδα επιστημόνων για να δώσει μάλλον τέλος στο μυστήριο, αποκρυπτογραφώντας το γονιδίωμα του από τούφες μαλλιών του! Και όπως διαπιστώθηκε, ο Μπετόβεν είχε προδιάθεση για ηπατική νόσο, ενώ είχε μολυνθεί από ηπατίτιδα Β που σε συνδυασμό με την κατανάλωση αλκοόλ μπορεί και να οδήγησαν στον θάνατό του.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, το Κέντρο Μπετόβεν του Πανεπιστημίου του Σαν Χοσέ, η Αμερικανική Εταιρεία Μπετόβεν, το Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λέβεν, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βόννης, το Πανεπιστήμιο της Βόννης, η εταιρεία γενετικών δοκιμών «FamilyTreeDNA», το Μουσείο Μπετόβεν στη Βόννη και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία.
Η αλήθεια είναι πως πάντα η υγεία του Μπετόβεν καθώς και η αιτία του θανάτου του, απασχολούσαν τους επιστήμονες. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει κάποια γενετική έρευνα που πιθανόν θα μπορούσε να φωτίσει περισσότερο τα αίτια.
Στην τωρινή έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Current Biology», μελετήθηκαν πέντε τούφες μαλλιών του Μπετόβεν, όλες από τα τελευταία επτά χρόνια της ζωής του, οι οποίες, όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές είναι «σχεδόν σίγουρα αυθεντικές».
Η ομάδα πραγματοποίησε δοκιμές ελέγχου αυθεντικότητας σε οκτώ δείγματα μαλλιών που αποκτήθηκαν από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Με τις δοκιμές αυτές, ανακάλυψαν ότι τουλάχιστον δύο από τις τούφες δεν προέρχονταν από τον Μπετόβεν.
Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και η διάσημη τούφα για την οποία υπήρχε η πεποίθηση ότι είχε κόψει ο 15χρονος μουσικός, Φέρντιναντ Χίλερ.
Πέντε δείγματα αναγνωρίστηκαν ως αυθεντικά. Από αυτά η τούφα «Stumpff», από τη συλλογή του Κέβιν Μπράουν, μέλους της Αμερικανικής Εταιρείας Μπετόβεν, αναδείχθηκε ως το καλύτερα διατηρημένο δείγμα με την ισχυρότερη σύνδεση μεταξύ του DNA που εξήχθη από την τούφα αυτή με ανθρώπους που ζουν στη σημερινή Βόρεια Ρηνανία- Βεστφαλία, από όπου η γνωστή γερμανική καταγωγή του Μπετόβεν.
Η τούφα «Stumpff», από τη συλλογή του Κέβιν Μπράουν αναδείχθηκε ως το καλύτερα διατηρημένο δείγμα. Πρωταρχικός στόχος της μελέτης ήταν να ρίξει φως στα προβλήματα υγείας του Μπετόβεν, μεταξύ των οποίων η προοδευτική απώλεια ακοής. Η ομάδα ερεύνησε επίσης πιθανές γενετικές αιτίες των χρόνιων γαστρεντερικών προβλημάτων του και μιας σοβαρής ηπατικής νόσου που κορυφώθηκε με το θάνατό του το 1827. Εξάλλου, η κίρρωση θεωρείται από καιρό ως η πιο πιθανή αιτία θανάτου του.
Η ομάδα των επιστημόνων δεν μπόρεσε να βρει μια οριστική αιτία για την κώφωση ή τα γαστρεντερικά προβλήματα του Μπετόβεν. Ωστόσο, ανακάλυψαν ένα σημαντικό αριθμό γενετικών παραγόντων κινδύνου για ηπατική νόσο. Βρήκαν επίσης στοιχεία μόλυνσης από τον ιό της ηπατίτιδας Β, το αργότερο τους μήνες πριν από την τελική ασθένεια του συνθέτη.
Όπως αναφέρει ο Guardian, η ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι η λοίμωξη από ηπατίτιδα Β μπορεί να προκάλεσε τη σοβαρή ηπατική νόσο του συνθέτη, που επιδεινώθηκε από την κατανάλωση αλκοόλ και τον γενετικό κίνδυνο.
Ο Μπετόβεν γεννήθηκε στη Γερμανία το 1770 και πέθανε σε ηλικία 56 ετών στη Βιέννη το 1827, ωστόσο υπέφερε από συνεχή απώλεια ακοής λίγο μετά τα 20 του χρόνια και όταν πέθανε ήταν εντελώς κωφός.
Ο επικεφαλής συγγραφέας, Τρίσταν Μπεγκ από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, αναφέρει ότι «μπορούμε να υποθέσουμε από τα “βιβλία συνομιλίας” του Μπετόβεν, τα οποία χρησιμοποίησε την τελευταία δεκαετία της ζωής του, ότι κατανάλωνε αλκοόλ πολύ τακτικά, αν και είναι δύσκολο να υπολογίσουμε το πόσο». Όπως προσθέτει, «εάν η κατανάλωση αλκοόλ ήταν αρκετά μεγάλη για αρκετό χρονικό διάστημα, η αλληλεπίδραση με τους γενετικούς παράγοντες κινδύνου αποτελεί μια πιθανή εξήγηση για την κίρρωσή του».
«Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα τι “σκότωσε” τον Μπετόβεν», δήλωσε ο Γιόχαν Κράους, από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία, σύμφωνα με το BBC. «Μπορούμε τώρα τουλάχιστον να επιβεβαιώσουμε την παρουσία κληρονομικού κινδύνου και μόλυνσης από τον ιό της ηπατίτιδας Β. Μπορούμε επίσης να εξαλείψουμε πολλές άλλες λιγότερο εύλογες γενετικές αιτίες», πρόσθεσε.
Πάντως ο τρίσταν Μπεγκ ελπίζει ότι τα ευρήματα της έρευνας να μπορέσουν να δώσουν κάποια ημέρα απαντήσεις στα ακριβή αίτια του θανάτου του Μπετόβεν.
