Ήταν 10 Δεκεμβρίου 1905, όταν η Bertha von Suttner γίνεται η πρώτη γυναίκα που κερδίζει το Νόμπελ Ειρήνης. Το βραβείο που φέρει το όνομα του ιδρυτή τους, ο οποίος λέγεται πως προχώρησε στη θέσπισή τους προκειμένου να “καθαρίσει” το όνομά του.
Γιατί όσο οξύμωρο και αν ακούγεται, ο ‘Αλφρεντ Νόμπελ ήταν εκείνος που εφηύρε τον δυναμίτη και του είχαν δώσει το όνομα “έμπορος του θανάτου“. Ο ίδιος δεν αποδεχόταν τις κατηγορίες, δήλωνε βαθιά ειρηνιστής και έλεγε πως εφηύρε τον δυναμίτη για να σταματήσει τον πόλεμο! Ο Νόμπελ και η Suttner δεν ήταν άγνωστοι μεταξύ τους. Έζησαν μαζί μία περίοδο, ενώ η ιδέα να θεσπιστεί και το Νόμπελ Ειρήνης ήταν δική της.
Η Bertha von Suttner γεννήθηκε στις 9 Ιουνίου του 1843 στην Πράγα, και ήταν παιδί μίας φτωχής οικογένειας. Ο πατέρας της ήταν αυστριακός υπολοχαγός, μέλος της Τσεχικής Βουλής του Kinsky, και πέθανε λίγο πριν τη γέννησή της. Η μητέρα της – 50 χρόνια νεότερή του – ήταν συγγενής του ποιητή Joseph von Korner και προερχόταν από μια οικογένεια χωρίς τίτλους ευγενείας και μεγάλη οικονομική άνεση. Έτσι μετά το θάνατο του συζύγου της, αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, είχε προσλάβει, για την κόρη της παιδαγωγούς για να μάθει γαλλικά, αγγλικά και φωνητική.
Μεγαλώνοντας, η Suttner ήθελε να γίνει σοπράνο, αλλά γρήγορα αντιλήφθηκε πως η φωνή της δεν ήταν τόσο καλή. Έτσι, στράφηκε προς την μελέτη φιλοσοφικών κειμένων του Πλάτωνα και του Γερμανού επιστήμονα, Alexander von Humbolt. Μάλιστα, έμαθε μόνη της ιταλικά. Η εξωτερική της ομορφιά, αλλά και η μόρφωση και παιδεία της, την έκαναν περιζήτητη νύφη, ενώ ένας πρίγκιπας είχε ζητήσει να τον παντρευτεί, όταν ήταν 13 ετών. Η ίδια αρνήθηκε και ζούσε σχεδόν απομονωμένη με τη μητέρα της, ακόμη και για πολλά χρόνια μετά την ενηλικίωσή της.
Στα 30 της και λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς της, η Bertha αναγκάστηκε να εργαστεί. Έτσι, ξεκίνησε να εργάζεσαι ως παιδαγωγός στο σπίτι του βαρόνου von Suttner. Ο 23χρονος γιος τους, Arthur, εντυπωσιάστηκε από την παρουσία της και οι δυο τους ερωτεύτηκαν. Η μητέρα του, όμως, δεν ενέκρινε το ειδύλλιο του γιου της με μία μεγαλύτερη γυναίκα από εκείνον και χωρίς οικονομική επιφάνεια.
Η Martha απογοητευμένη φεύγει για το Παρίσι, όπου ξεκίνησε να εργάζεται ως γραμματέας και οικονόμος του Άλφρεντ Νόμπελ. Ο Σουηδός επιστήμονας που εφηύρε τον δυναμίτη, είχε πάνω από 355 διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Οι απόψεις γύρω από το όνομά του ήταν διχασμένες. “Είμαι μισάνθρωπος, αλλά μεγάλος ευεργέτης”, συνήθιζε να λέει για τα σχόλια που έκαναν για εκείνον. Η Bertha έγινε σύντομα έμπιστη βοηθός του και δικός του άνθρωπος.
Ο Νόμπελ ήταν ένας δύσκολος, κλειστός και ιδιόρρυθμος χαρακτήρας, όμως, του άρεσε να ασχολείται με τη φιλοσοφία, την ποίηση και τη λογοτεχνία. Έγραψε μάλιστα μυθιστορήματα και ποιήματα, που σχεδόν όλα παρέμειναν αδημοσίευτα. Με τη Bertha μοιράζονταν τα ίδια ενδιαφέροντα και συχνά μιλούσαν σαν φίλοι.
Η οικειότητα μεταξύ τους συνεχώς μεγάλωνε. Ο Νόμπελ της εκμυστηρευόταν τις ανησυχίες του για την πολεμική χρήση των εφευρέσεών του. Δήλωνε φιλειρηνιστής! Πίστευε ότι όταν οι άνθρωποι καταλάβουν την καταστρεπτική ικανότητα των όπλων, θα σταματήσουν τους πολέμους. Οι συζητήσεις μεταξύ τους συχνά αφορούσαν την αποτροπή του πολέμου και τους τρόπους επικράτησης της ειρήνης. Οι δυο τους είχαν έρθει τόσο κοντά, που ο Νόμπελ τής έκανε πρόταση γάμου, αλλά εκείνη αρνήθηκε. Στην πραγματικότητα δεν είχε ξεπεράσει ποτέ τον έρωτά της με τον Arthur.
Έτσι, αποφάσισε να πάει να τον βρει. Εκείνος της ζήτησε να τον παντρευτεί και ο γάμος έγινε κρυφά στη Βιέννη. Το ζευγάρι έμεινε στη συνέχεια, για 9 χρόνια στον Καύκασο, όπου φιλοξενούνταν και δούλευαν για έναν φίλο τους, που ήταν πρίγκιπας στην περιοχή. H Suttner δίδαξε μουσική και γλώσσες, ενώ ο σύζυγός της δούλευε ως αρχιτέκτονας.
Ο Arthur γνώρισε μεγάλη επαγγελματική επιτυχία και πολλά άρθρα του άρχισαν να δημοσιεύονται σε αυστριακές εφημερίδες. Εμπνευσμένη από τον σύζυγό της, η Suttner άρχισε και εκείνη να γράφει ενώ δημοσίευσε το πρώτο της δοκίμιο με ψευδώνυμο. Το 1883, έγραψε το πρώτο της μυθιστόρημα Inventarium einer Seele (Inventory of a Soul) το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία στους λογοτεχνικούς κύκλους. Το ζευγάρι αποφάσισε ότι θα μπορούσαν να ζήσουν ως συγγραφείς και επέστρεψαν στην Αυστρία τον Μάιο του 1885.
Εκείνη την περίοδο της ανέχειας η Bertha συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να γίνουν πολλές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές για να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων και να εξασφαλισθεί ένα καλύτερο μέλλον. Οι αλλαγές αυτές βέβαια προϋπέθεταν οικονομικούς πόρους, ένα τεράστιο μέρος των οποίων, πήγαινε στους εξοπλισμούς. Έτσι λοιπόν το 1889 κυκλοφόρησε ένα μυθιστόρημα με τίτλο” Die Waffennieder”- “Κάτω τα όπλα!”
Το βιβλίο έκανε τεράστια επιτυχία, μεταφράστηκε σε όλες τις Ευρωπαϊκές γλώσσες και απoτέλεσε την αρχή και το “Μανιφέστο” των κινημάτων ειρήνης. Αμέσως μετά η Bertha ίδρυσε το “Διεθνές κίνημα ειρήνης” και ξεκίνησε περιοδείες, ομιλίες και συνεντεύξεις, υποστηρίζοντας το “μέγιστο αγαθό της ειρήνης”. Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, έγινε παγκοσμίως γνωστή για τις ιδέες αλλά και την δράση της.
“Μετά το ρήμα «αγαπώ», το «βοηθώ» είναι το πιο ωραίο ρήμα στον κόσμο“, συνήθιζε να λέει.
Με τον Νόμπελ εξακολούθησαν να αλληλογραφούν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Σε μια επιστολή του, το 1891, της έγραψε: “Ίσως τα εργοστάσιά μου βάλουν τέλος στον πόλεμο νωρίτερα απ’ τα συνέδριά σου. Την ημέρα που δύο σώματα στρατού θα μπορούν να εξολοθρεύουν το ένα το άλλο σε ένα δευτερόλεπτο, όλα τα πολιτισμένα έθνη σίγουρα θα οπισθοχωρήσουν με φρίκη και θα διαλύσουν τα στρατεύματά τους“.
Ο Τύπος τον χαρακτήριζε «Έμπορο του Θανάτου», κατακρίνοντας τις εφευρέσεις του, που χρησιμοποιούνταν για το κακό αντί για το καλό της ανθρωπότητας. Όλα αυτά λοιπόν τον προβλημάτισαν και θέλησε να φροντίσει για την υστεροφημία του. Θέλησε να αφήσει κάτι θετικό πίσω του. Με τη διαθήκη του, το 1895, διέθεσε το 94% της τεράστιας περιουσίας του για να θεσμοθετήσει βραβεία που θα δίνονταν στους επιστήμονες εκείνους που θα συνέβαλλαν στην πρόοδο του ανθρώπου στους τομείς της φυσικής, της χημείας, της φυσιολογίας ή της ιατρικής και της λογοτεχνίας. άρχισε να εργάζεται υπέρ της εδραίωσης της Ειρήνης στον κόσμο.
Τα βραβεία απονεμήθηκαν για πρώτη φορά το 1901. Η Bertha τον είχε πείσει πως έπρεπε να καθιερωθεί και ένα 5ο βραβείο που θα επιβράβευε μόνο το καλό: Το Νόμπελ Ειρήνης για όσους αγωνίζονταν για την αποτροπή ή των τερματισμό των πολέμων και την παγκόσμια ειρήνη.
Η ίδια είναι η πρώτη γυναίκα στην οποία δόθηκε το βραβείο αυτό, το 1905. Πέθανε στη Βιέννη στις 21 Ιουνίου 1914 σε ηλικία 71 ετών. Και τι τραγική ειρωνεία, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε μόλις μία εβδομάδα μετά τον θάνατό της. Το έργο που άφησε πίσω της η Νομπελίστρια Martha, η γυναίκα που έζησε δίπλα στον Νόμπελ, είναι τεράστιο. Και τιμής ένεκεν η μορφή της δυναμικής αυτής ακτιβίστριας, έχει εμφανιστεί σε παλαιότερα χαρτονομίσματα και πιο πρόσφατα στο Αυστριακό κέρμα των 2 ευρώ.
