Φυσικά, στην Ελλάδα ισχύει το αντίθετο. Από τη δεκαετία του 1850, όταν ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος άρχισαν να εδραιώνουν την τριμερή συνέχεια
αυτού που αποκαλούσαν αντιστοίχως «Ελληνισμός» και «το Ελληνικόν Έθνος», αυτή η ιστορία «από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των νεωτέρων», κατά τη διατύπωση του Παπαρρηγόπουλου, έχει ειπωθεί πολλές φορές.
Επιφανείς Έλληνες ιστορικοί συνέχισαν και διεύρυναν το έργο αυτών των σκαπανέων.
Εναπόκειται σε εσάς, τους Έλληνες αναγνώστες, να αποφασίσετε αν το βιβλίο Οι Έλληνες: Μια παγκόσμια ιστορία είναι κάτι περισσότερο από μια σύγχρονη εκδοχή του «ζαμπελιοπαπαρρηγοπούλειου σχήματος», όπως αποκαλείται κάποιες φορές, λαμβάνοντας υπόψη ότι την εποχή που ο Παπαρρηγόπουλος κόντευε
σχεδόν να τελειώσει την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους η ανακάλυψη του ελληνικού πολιτισμού της Εποχής του Χαλκού από τον Ερρίκο Σλήμαν μόλις άρχιζε και ότι ο Παπαρρηγόπουλος τελειώνει την ιστορία του με την επανάσταση του 1821, μολονότι άλλοι ιστορικοί, φυσικά, έγραψαν στη συνέχεια της ιστορία της Ελλάδας.
Ωστόσο υποστηρίζω ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά.
Ο Ζαμπέλιος και ο Παπαρρηγόπουλος, καθώς και οι διάδοχοί τους μέχρι τον Νίκο Σβορώνο, τον Απόστολο Βακαλόπουλο και την ομάδα των συγγραφέων που τα έργα τους εξέδωσε η Εκδοτικ Αθηνών στην πολύτομη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, έγραφαν εθνική ιστορία. Κάθε έθνος
χρειάζεται την εθνική ιστορία του και σίγουρα δεν υπάρχει έθνος που να μην έχει εθνική ιστορία.
Ο Παπαρρηγόπουλος ξεκίνησε ως δάσκαλος και η παλιότερη εκδοχή του κλασικού έργου του, ένας μικρός τόμος που εκδόθηκε το 1853, γράφτηκε ως σχολικό εγχειρίδιο.
Και εγώ, που μεγάλωσα στο Εδιμβούργο, την πρωτεύουσα της Σκοτίας, είχα την πρώτη επαφή μου με την ιστορία
μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια, στα οποία διάβασα για τους αιώνες αγώνων τους οποίους διεξήγαν οι Σκότοι εναντίον των Άγγλων, πολύ πριν να διαβάσω οποιαδήποτε «βρετανική» ιστορία. Κατανοώ αυτόν τον τρόπο αφήγησης και διδασκαλίας της ιστορίας.
Το κάθε έθνος χρειάζεται να λέει τη δική του ιστορία με τον δικό του τρόπο, έτσι ώστε τα παιδιά αυτού του έθνους
να αρχίσουν να καταλαβαίνουν την κοινωνία στην οποία ζουν και τη θέση αυτής της κοινωνίας στον κόσμο. Όμως, σήμερα, κάθε σοβαρός ιστορικός πρέπει επίσης να προχωρά παραπέρα και να βλέπει πέρα από εθνικά σύνορα.
Η εθνική ιστορία μας (σε όποιο έθνος και αν ανήκουμε) είναι η ιστορία την οποία λέμε στους εαυτούς μας. Λέει ελάχιστα ή τίποτα για το πώς μας βλέπουν οι άλλοι, πράγμα που αποτελεί τη μεγαλύτερη δυσκολία προκειμένου να κατανοήσουμε τη θέση μας στον ευρύτερο κόσμο. Είναι ενδεικτικό ότι καμιά από τις κλασικές ιστορίες του ελληνικού κόσμου τις οποίες αναφέραμε προηγουμένως δεν απέκτησε φήμη μεταφρασμένη σε άλλες γλώσσες.
Η τριμερής συνέχεια του ελληνισμού συχνά είτε αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από τους ξένους σχολιαστές είτε χρησιμοποιείται με χυδαίο τρόπο ως ρόπαλο εναντίον ενός σύγχρονου λαού τον οποίο απορρίπτουν με ευκολία επειδή υποτίθεται είναι ανάξιος των «ένδοξων προγόνων» του. Λίγοι άνθρωποι –
και σε αυτούς περιλαμβάνονται ακόμη και γνωστοί επαγγελματίες ιστορικοί– γνωρίζουν είτε τα ιστορικά γεγονότα είτε τις ιδεολογικές παραδοχές στις οποίες βασίζεται αυτή η αφήγηση περί συνέχειας. Η ελληνική ιστορία –και με αυτό εννοώ ολόκληρη την ελληνική ιστορία– πρέπει να γίνει πολύ καλύτερα γνωστή και κατανοητή σε όλον τον κόσμο. Για προφανείς λόγους, αυτό το βιβλίο δεν ισχυρίζεται ότι είναι «εθνική ιστορία» των Ελλήνων. Η τολμηρότερη και πιθανώς η πιο αμφιλεγόμενη απόκλισή του από το «ζαμπελιοπαπαρρηγοπούλειο σχήμα» είναι ότι δεν εστιάζει στο ελληνικό έθνος αλλά στην ελληνική γλώσσα και στους ομιλητές της.
Οι Έλληνες: Μια παγκόσμια ιστορία
Συγγραφέας Beaton Roderick
Photo cover:pixabay.com/Darkmoon_Art/compass
Διαβάστε επίσης:
