Ο Ντιέγκο Ριβέρα (πλήρες όνομα: Diego María de la Concepción Juan Nepomuceno Estanislao de la Rivera y Barrientos Acosta y Rodríguez) γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1886 και πέθανε σαν σήμερα στις 24 Νοεμβρίου 1957. Ήταν Μεξικανός ζωγράφος, που έγινε γνωστός κυρίως για τις μεγάλες τοιχογραφίες του, σε δημόσια κτίρια στο Μεξικό αλλά και σε κτίρια στις Η.Π.Α., στις οποίες απεικονίζονται τόσο η ιστορία και η κοινωνία του Μεξικού όσο και γενικότερα κοινωνικά θέματα. Υπήρξε κομμουνιστής και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Μεξικού.
Ο Ντιέγκο Ριβέρα είχε παντρευτεί τέσσερις φορές, δύο από τις οποίες τη ζωγράφο Φρίντα Κάλο με την οποία η σχέση του ήταν καθοριστική για τη ζωή και των δύο.
Λόγω της καλλιτεχνικής αξίας των έργων του, η κυβέρνηση του Μεξικού έχει χαρακτηρίσει τα έργα του ως “ιστορικά μνημεία”. Το 2018 το έργο του “Οι αντίπαλοι” ( Los Rivales) πουλήθηκε από τον οίκο δημοπρασιών Christie’s για 9,76 εκατομμύρια δολάρια, τιμή ρεκορ για καλλιτέχνη από την Λατινική Αμερική.
Μπορεί το πιο γνωστό κομμάτι της ζωής του Ντιέγκο Ριβέρα να ήταν ο γάμος και η σχέση του με τη Φρίντα Κάλο, «ο γάμος ενός ελέφαντα με μια περιστέρα», όπως έλεγε η οικογένειά της, όμως η κληρονομιά του έργου που άφησε είναι μέχρι σήμερα ανεκτίμητη κρατώντας ζωντανή την ιστορία της χώρας του και τους προβληματισμούς της εποχής του.
Ο Ντιέγκο Ριβέρα, ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της Λατινικής Αμερικής, ξεχώρισε γρήγορα ανάμεσα στους ομότεχνούς του για τη δύναμη των έργων του, ενώ από τα δέκα του χρόνια ανακάλυψε το πάθος του για τη ζωγραφική. Σπούδασε στην ακαδημία τεχνών του Σαν Κάρλος και ξεκίνησε την καριέρα του με έργα που γοήτευαν το κοινό.
Ταξίδεψε στην Ισπανία και ήρθε σε επαφή με τα μεγάλα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά κινήματα. Όταν εγκαταστάθηκε στο Παρίσι έζησε με τη Ρωσίδα ζωγράφο, την Αντζελίνα Μπέλοφ για δώδεκα χρόνια, συνδέθηκε με τον Μοντριάν και τον Χουάν Γκρις και επηρεάστηκε από τον κυβισμό, κάτι που αποτύπωσε σε περισσότερα από 200 έργα. Το 1921 επέστρεψε στο Μεξικό αφήνοντας πίσω του στο Παρίσι σύζυγο, ερωμένη και μια κόρη που δεν είδε ποτέ ξανά.
Η ζωή στο Μεξικό μετά την επανάσταση με ηγέτες τον Πάντσο Βίγια στον Βορρά και τον Εμιλιάνο Ζαπάτα στον Νότο, φάνταζε στα μάτια του Ριβέρα σαν κάτι συγκλονιστικό. Αυτή την τρομερή και σπουδαία στιγμή του μεξικανικού λαού, ο Ριβέρα την απεικόνισε μοναδικά στο έργο του.
Δούλευε ακατάπαυστα και όπως έλεγε ζωγράφιζε τόσο φυσικά όπως ανέπνεε, μιλούσε ή ίδρωνε. Παρόλο που κανένας δεν μπορούσε να τον πει όμορφο, ο Ριβέρα είχε ακαταμάχητη γοητεία, αχαλίνωτη σεξουαλικότητα και η ορμή του καθήλωνε τις γυναίκες. Παντρεύτηκε τέσσερις φορές , τις δυο με τη Φρίντα Κάλο, την οποία ενώ έζησε έναν αναπανάληπτο έρωτα, απάτηε πολλές φοές ενώ απέκτησε και δυο εξώγαμα παιδιά.
Για τη Φρίντα χώρισε από τη γυναίκα του, Λούπε Μαρίν, άφησε πίσω του άλλες δύο κόρες και την παντρεύτηκε στις 21 Αυγούστου 1928. Παρά τη μεγάλη διαφορά της ηλικίας τους, ο Ριβέρα ήταν 43 ετών, ενώ η Φρίντα μόλις 22, την απάτησε πολλές φορές. Η αδυναμία που είχε στις γυναίκες ήταν τόσο μεγάλη που δε δίστασε να κάνει σχέση και με την αδερφή της την Κριστίνα, βυθίζοντας τη Φρίντα σε κατάθλιψη, γεγονός που η ίδια δεν ξεπέρασε ουσιαστικά ποτέ. Όπως αποκαλύπτεται ο γάμος τους δεν ήταν ένας «ανοιχτός γάμος» αλλά και οι δυο είχαν πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις. Όμως ο θάνατος της Φρίντα κυριολεκτικά τον συνέτριψε. «Η ημέρα που πέθανε η Φρίντα, ήταν η πιο τραγική της ζωής μου. Δυστυχώς, κατάλαβα πολύ αργά, ότι το καλύτερο κομμάτι της ζωής μου, ήταν η αγάπη μου για εκείνη», έγραψε στην αυτοβιογραφία του. Το 1955 έμαθε ότι πάσχει από καρκίνο. Αλλά έκανε ακόμα ένα γάμο με την εκδότρια Έμα Ουρτάδο. Στις 24 Νοεμβρίου 1957 πέθανε από έμφραγμα στο εργαστήριό του.
Ο κόσμος μετά την εποχή τους, τους σκέφτεται πάντα μαζί. Ντιέγκο και Φρίντα. Και τους ενώνει μέσα από πολυάριθμες προσωπικές ιστορίες και εκθέσεις με τα έργα τους πάντα δίπλα, πάντα μαζί.
Η Φρίντα Κάλο (1907-1954) και ο Ντιέγκο Ριβέρα η “περιστέρα και ο ελέφαντας”, όπως τους έχουν αποδοθεί οι χαρακτηρισμοί, ήταν και παραμένουν από τα πιο διάσημα ζευγάρια καλλιτεχνών στην ιστορία της τέχνης.
Ποτέ δεν διεκδικήθηκε πιο έντονα ένα πρώτο όνομα. Ποτέ δεν ήταν τόσο αταίριαστο με την προσωπικότητα αυτού που το είχε. Παράδοξο; Στον πατέρα της Φρίντα Κάλο, Γερμανός μετανάστης στο Μεξικό, που ήθελε να δώσει στην κόρη του αυτό το όμορφο όνομα (« ειρήνη », στη μητρική του γλώσσα), ο ιερέας αντιτάχθηκε ότι δεν υπήρχε η Αγία Φρίντα και έτσι το όνομα έμεινε στην τρίτη θέση, Magdalena Carmen Frida. Αλλά οι θεοί, Καθολικοί ή Αζτέκοι, είναι πεισματάρηδες και είχαν τον τελευταίο λόγο: η ειρήνη ήταν πάντα μια έννοια πιο ποιητική παρά ρεαλιστική στην ιστορία της Φρίντα. Ο André Breton την απέδωσε με ένα σουρεαλιστικό σχόλιο: « Η τέχνη της Frida Kahlo de Rivera είναι σαν μια κορδέλα γύρω από μια βόμβα. “.
Ποίηση. Σκληρή μερικές φορές αστεία, ντύνει τη ζωή της σαν τις φλέβες που κάνουν την καρδιά της να χτυπά. « Ποτέ πριν μια γυναίκα δεν δημιούργησε μια τέτοια σπαρακτική ποίηση στον καμβά », έγραψε ο Ντιέγκο Ριβέρα το 1932, όταν η Φρίντα παραλίγο να πεθάνει στο Ντιτρόιτ. Από αυτό το τραγικό επεισόδιο, θα ζωγραφίσει το νοσοκομείο Henry Ford , ένα μικρό λάδι σε μέταλλο. Την βλέπουμε γυμνή, ξαπλωμένη σε ένα σιδερένιο κρεβάτι μέσα σε μια λίμνη αίματος, περιτριγυρισμένη από αιωρούμενες εικόνες: ένα έμβρυο, μια ορχιδέα, μια συσκευή προς στείρωση… Η Φρίντα ζήτησε από τον Ντιέγκο ένα εικονογραφημένο ιατρικό εγχειρίδιο, το οποίο οι γιατροί της αρνήθηκαν. Ο Ριβέρα απάντησε: Δεν έχεις να κάνεις με κανέναν. Η Φρίντα θα κάνει κάτι με αυτό. Ένα έργο τέχνης». Πράγματι. Από το ex-voto (αναθηματική προσφορά σε έναν άγιο ή θεότητα), η Φρίντα η άθεη δανείζεται μόνο τη δυνατότητα αγιασμού της στιγμής, ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο. Δεν χρειάζεται να επικαλεστεί έναν προστάτη άγιο, ο πόνος δεν θα είναι ποτέ λυτρωτικός. Όμως η τέχνη της δίνει το κουράγιο να τη ζήσει.
Το ξέρει καλύτερα από τον καθένα, καθώς τα βάσανα είναι ο συνηθισμένος σύντροφος της, ο συνοδός της από την παιδική της ηλικία. Στα 8 της χρόνια, η άτακτη Φρίντα χτυπιέται από πολιομυελίτιδα, η οποία θα αφήσει το δεξί της πόδι ατροφημένο.
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1925, ήταν μέσα σε ένα από αυτά τα λεωφορεία που διασχίζουν την Πόλη του Μεξικού. Τα υπόλοιπα είναι ταινία τρόμου. Ένα τραμ πέφτει πάνω στο λεωφορείο. Το λεωφορείο διπλώνει και μετά εκρήγνυται. Μετρούν τους νεκρούς… Η Φρίντα δεν πέθανε, αλλά η σπονδυλική της στήλη είναι θρυμματισμένη, ο ώμος της έχει εξαρθρωθεί, το δεξί της πόδι θρυμματισμένο, το πόδι της τσακισμένο. Σαν να μην έφτανε αυτό, τρυπήθηκε στο ύψος της λεκάνης από μια σιδερένια ράβδο.
Η ζωή της Φρίντα Κάλο αλλάζει πορεία. Όχι άλλες ιατρικές σπουδές. Ως ασθενής θα το αντιμετωπίσει. Μετά αρχίζει ο εξαντλητικός γύρος των νοσοκομείων, των χειρουργείων, των κορσέδων και των ορθοπεδικών συσκευών, των πειραματικών θεραπειών επίσης, που θα τελειώσουν μόνο με το θάνατό της. Η νεαρή κοπέλα ξαπλώνει ανάσκελα για βδομάδες. Διαβάζει Προυστ, Μπερξόν… Μετά η μητέρα της κρεμάει έναν καθρέφτη στο κουβούκλιο του κρεβατιού, της φτιάχνει ένα καβαλέτο, ο πατέρας της της φέρνει ένα κουτί με χρώματα. Ζωγρλαφιζε για να ξεφύγει από την κόλαση της πλήξης. Πολύ γρήγορα, η αυτοπροσωπογραφία επιβλήθηκε. Σε πενήντα έξι αυτοπροσωπογραφίες (το ένα τρίτο της δουλειάς της) και τριάντα χρόνια, η τέχνη της θα καλύψει το κλειστό πεδίο αυτού του είδους. Από την πρώτη αυτοπροσωπογραφία, το βελούδινο φόρεμα , μια σιλουέτα Modigliani, μέχρι το σχεδόν απόλυτο Αυτοπροσωπογραφία με τον Στάλιν , ανιχνεύει την αυτοβιογραφία της, αποκαλύπτοντας, σύμφωνα με τον Κάρλος Φουέντες, « τις διαδοχικές ταυτότητες ενός όντος στη δημιουργία ενός όντος που δεν είναι ακόμη ». The Broken Column (1944) μαρτυρεί με απαράμιλλη δύναμη την αγωνία του.
Μετά από μια ακόμη χειρουργική επέμβαση, η Φρίντα φανταζόταν τον εαυτό της γυμνή, κλειδωμένη σε ορθοπεδικό λουρί με καρφιά σαν ένας σύγχρονος Άγιος Σεβαστιανός. Το σώμα της που ανοίγει ανακαλύπτει μια ραγισμένη ιοντική στήλη, κολλημένη στα σπλάχνα της. Αυτό το βασανισμένο σώμα είναι και εκείνο που έδειξαν στους μακάβριους χορούς τους οι αγαπημένοι της καλλιτέχνες, Brueghel, Bosch. Και πρέπει επίσης να υπολογίσουμε τον Γκόγια και τον Βαν Γκογκ, και πάλι τον Ρέμπραντ, τον Μπλέικ και τον Ντουανιέ Ρουσό, καθώς και μερικά κομμάτια της ιστορίας των Αζτέκων και των λαϊκών παραδόσεων: η Φρίντα γεννήθηκε σε αυτό το Μεξικό που διεκδικεί μια ταυτότητα απαλλαγμένη από τον ζυγό της Δύσης. Σε αυτό το μείγμα, πρέπει να προσθέσουμε την ανάγνωση του Φρόυντ και του Γιουνγκ. Αν και αυτοδίδακτη, η ζωγραφική της Φρίντα Κάλο τρέφεται από μια τεράστια κουλτούρα.
Και μετά, φυσικά, υπάρχει στη ζωή της, ο Ντιέγκο Ριβέρα, ο μέντορά της, το alter ego της. Ο Ριβέρα, ήταν ο μεγαλύτερος Μεξικανός ζωγράφος. Ο Ντιέγκο, ο άντρας της και ο αδερφός της, το μαρτύριο και η ευτυχία της, η νίκη και η ήττα της. Ο Ντιέγκο για τον οποίο έγραψε: « Είχα δύο σοβαρά ατυχήματα στη ζωή μου. Το ένα είναι όταν ένα τραμ με πέρασε από πάνω μου. Ο άλλος είναι ο Ντιέγκο». Ήταν 15 ετών όταν τον ανακάλυψε να ζωγραφίζει τοιχογραφίες στο αμφιθέατρο του σχολείου της. Το 1928, τον βρήκε με την Tina Modotti, μια Ιταλίδα φωτογράφο που ζει στην Πόλη του Μεξικού και είναι εγγεγραμμένη στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όπως εκείνη. Του δείχνει τους πίνακές της, εκείνος την ενθαρρύνει, παντρεύονται στις 21 Αυγούστου 1929. Ένωση «του ελέφαντα και της περιστέρας», απίθανο, αβέβαιο, αλλά που θα απασχολήσει όλη τους τη ζωή, με ένα ξέσπασμα, και θα τους κάνει να μπουν μαζί στον θρύλο.
Στα 41 του, ο Ντιέγκο Ριβέρα είναι ένας παγκοσμίως διάσημος τοιχογράφος. Μεταξύ 1907 και 1920, έζησε στην Ευρώπη και παρακολούθησε το Παρίσι, Modigliani, τον Picasso, τον Apollinaire, τον ιστορικό Élie Faure και όλους εκείνους που φτιάχνουν το Montparnasse. Κομμουνιστής, εντάχθηκε στη Μόσχα το 1927, όπου ζωγράφισε μια τοιχογραφία για το Cercle de l’Arillée Rouge. Είχε παιδιά παντού. Μετά από τρεις αποβληθείσες εγκυμοσύνες, η Φρίντα πρέπει να εγκαταλείψει τη μητρότητα: ο μόνος γιος που θα έχει είναι ο Ντιέγκο, λέει. Το πάθος της γι’ αυτόν παίρνει κάθε μορφή αγάπης και δεν μπορεί χωρίς αυτήν: δύο χρόνια μετά το διαζύγιό τους, το 1938, την παντρεύεται ξανά, στο Σαν Φρανσίσκο. Οι τοιχογραφίες της Ντιέγκο διεκδικούνται στην Καλιφόρνια, στο Ντιτρόιτ, στο Rockefeller Center στη Νέα Υόρκη, ταξιδεύει με αυτόν τον κολοσσό που κατοικείται από τελουρικές δυνάμεις και το σύμπαν της επεκτείνεται στον κόσμο.
Έχει δημιουργήσει ένα μοναδικό στυλ ντυσίματος, εμπνευσμένο από τις γυναίκες της Tehuantepec: τεράστιες πολύχρωμες φούστες, δαχτυλίδια σε όλα τα δάχτυλα, προκολομβιανά στολίδια από νεφρίτη, κορδέλες και χτένες στα μαλλιά της πλεγμένα σε στέμμα. Ένα βλέμμα μιας ουράνιας τσιγγάνας ή θεάς των Αζτέκων που σαγηνεύει, πόσο πολύ, τον κύριο και την κυρία Τρότσκι, τους οποίους καλωσόρισαν στην εξορία το 1937 στο υπέροχο Casa Azul, γενέτειρα της Φρίντα, θαμμένη κάτω από τις βουκαμβίλιες και καταφύγιο όλων των κολιμπρί του Coyoacan . Ο Illico. Ο ιδρυτής της Τέταρτης Διεθνούς, έχει μια μυστική σχέση μαζί της. Ως δώρο ρήξης, η Φρίντα θα του στείλει ένα υπέροχο πορτρέτο της, που σήμερα θεωρείται ως η Μόνα Λίζα του μουσείου που βρίσκεται στην Ουάσιγκτον…
Ο πάπας του σουρεαλισμού, ο Αντρέ Μπρετόν γοητεύεται από τη ζωγραφική της Φρίντα. Αυτή, πολύ λιγότερο από αυτόν. Αρνείται τη σουρεαλιστική ανάκαμψη αλλά αποδέχεται την πρόσκληση να εκθέσει στο Παρίσι, μετά τη μεγάλη επιτυχία της πρώτης της μονογραφικής έκθεσης στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 1938. Το Παρίσι είναι μια καταστροφή. Ο Μπρετόν δεν τηρεί τις δεσμεύσεις του, δεν την περιμένει καμία γκαλερί και οι Γάλλοι διανοούμενοι την κάνουν να θέλει να κάνει εμετό. Ο Marcel Duchamp με βοήθησε πολύ, είναι ο μόνος από όλους αυτούς τους σάπιους ανθρώπους που είναι αληθινός τύπος είπε η ίδια. «Επιτέλους, η έκθεση πραγματοποιείται στην γκαλερί Pierre Colle, αλλά τα έργα της “πνίγονται” στη μέση ενός σκουπιδιού που έφερε πίσω ο Μπρετόν από το Μεξικό, τίποτα άλλο από σκατά ». Ωστόσο ο Πικάσο εντυπωσιάστηκε, της χάρισε μάλιστα και σκουλαρίκια. Η Elsa Schiaparelli τιτλοφορεί ένα από τα φορέματά της Madame Rivera . Η θρυλική Φρίντα Κάλο βρίσκεται σε κίνηση. Για πολύ καιρό θα κρύβει τη δουλειά της. Από αυτή την παριζιάνικη παραμονή της, παρέμεινε The Frame (1938). Αυτή η μικρή αυτοπροσωπογραφία φυλάσσεται σήμερα στο Centre Pompidou και εμφανίζεται στην ξενάγηση #PompidouVIP στο μουσείο.
Ο ίδιος ο Ντιέγκο, άπιστος και αχόρταγος όπως είναι, δεν χάνει ποτέ από τα μάτια του τη Φρίντα. Για εκείνη, κάνει βήματα για να δημιουργήσει σχέσεις και μετατρέπει την Casa Azul σε μουσείο της Φρίντα Κάλο. Πάνω απ’ όλα, μιλάει για τη δουλειά του, και τόσο καλά: « Σας την προτείνω, όχι ως σύζυγο, αλλά ως ενθουσιώδης θαυμαστής της δουλειάς της, οξύς και τρυφερή, σκληρή σαν ατσάλι και λεπτή και ωραία σαν φτερό πεταλούδας , αξιαγάπητη σαν ένα όμορφο χαμόγελο και σκληρή σαν την πίκρα της ζωής ».
Πηγή: www.connaissancedesarts.com
Δείτε επίσης
