Κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε το παιδί σας.
Όχι, όχι το ανθρωπάκι που αρνείται να κάνει τα μαθήματά του. Ούτε εκείνο που έπαθε κρίση οργής στο τραπέζι επειδή τα ζυμαρικά ήταν φιογκάκια και όχι βιδάκια.
Το παιδί που φανταζόσασταν.
Πριν κάνετε παιδιά.
Το παιδί αυτό μάλλον θα ήταν ένα γλυκό, γαλήνιο μωράκι κουρνιασμένο στην αγκαλιά σας. Ένα αξιολάτρευτο νήπιο, που θα έριχνε προς τα πίσω το κεφαλάκι του καθώς ξεκαρδιζόταν στα γέλια ενώ εσείς το λικνίζατε στην κούνια του. Ίσως μεγαλώνοντας θα γινόταν αθλήτρια παγκοσμίου φήμης ή ένας αριστούχος. Ίσως ονειρευόσασταν μια αποφοίτηση από το πανεπιστήμιο ή έναν γάμο, μια ντροπαλή νύφη ή έναν ωραίο γαμπρό. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι όλοι μας έχουμε κάποιες ιδέες σχετικά με το πώς θέλουμε να είναι τα παιδιά μας.
Αλλά η καθημερινή ανατροφή ενός παιδιού συνδέεται λιγότερο με όνειρα και περισσότερο με καθημερινές μάχες.
Παπούτσια που το παιδί σας αρνείται να φορέσει, εμποδίζοντάς σας να καταφέρετε να βγείτε από το σπίτι ακόμα και για να πάτε στο πάρκο. Μούτρα στο τραπέζι. Εκείνη η διασκεδαστική οικογενειακή εκδρομή; Τέσσερις ώρες που το παιδί σας κλοτσάει την πλάτη του καθίσματός σας και σας λέει ότι δεν θέλει να έρθει μαζί σας.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να διαπλάσουμε τα παιδιά μας ώστε να γίνουν τα ονειρεμένα πλάσματα που είχαμε φανταστεί; Ασφαλώς δεν λείπουν οι συμβουλές για τους γονείς. Υπάρχουν σχολές για γονείς, ιστολόγια για γονείς, διαδικτυακές ραδιοφωνικές μεταδόσεις για γονείς, περιοδικά για γονείς, βιβλία για γονείς, εργαστήρια για γονείς. Υπάρχουν οι ιδέες της πεθεράς σας για την πειθαρχία, και οι συμβουλές της καλύτερής σας φίλης για τον ύπνο. Η υπερβολική ποσότητα πληροφοριών είναι ήδη αρκετά εντυπωσιακή, αλλά ακόμα χειρότερα – μεγάλο μέρος από αυτές είναι αντικρουόμενες!
Οι άνθρωποι ανατρέφουν παιδιά εδώ και χιλιετίες. Πώς είναι δυνατόν να μην τα έχουμε ξεκαθαρίσει όλα αυτά; Το πιο σημαντικό ερώτημα για εσάς ως γονιό είναι πώς να επεξεργαστείτε τις συχνά αντιφατικές οδηγίες για να αποφασίσετε ποια είναι η καλύτερη.
Γιατί η ανατροφή των παιδιών είναι τόσο δύσκολη; Φαίνεται ότι υπάρχει μια απλή απάντηση στην ερώτηση αυτή. Ο λόγος για τον οποίο η ανατροφή των παιδιών είναι τόσο δύσκολη υπόθεση είναι ότι όλες αυτές οι γεμάτες καλές προθέσεις συμβουλές από τους γονείς και τους φίλους και τους παιδιάτρους αγνοούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη ενός παιδιού: τα γονίδια.
Μοναδικό από την πρώτη στιγμή
Η πραγματικότητα είναι ότι σε έναν εκπληκτικά μεγάλο βαθμό, όταν πρόκειται για τη συμπεριφορά του παιδιού σας, πολλά πράγματα διευθετούνται τη στιγμή της σύλληψης, όταν τα γονίδια της μητέρας συναντιούνται για πρώτη φορά με τα γονίδια του πατέρα και συγχωνεύονται για να δημιουργήσουν ένα τελείως μοναδικό ανθρώπινο ον. Και, όπως γνωρίζει οποιοσδήποτε γονιός έχει περισσότερα από ένα παιδιά, κάθε μωρό είναι διαφορετικό, και μάλιστα διαφορετικό από την πρώτη κιόλας μέρα. Ασφαλώς, υπάρχουν πολλά κοινά σημεία. Όλα τα μωρά κοιμούνται (προφανώς όχι τόσο όσο θα θέλατε), και κάνουν κακάκια (προφανώς περισσότερο απ’ όσο θα θέλατε), και κλαίνε και τρώνε. Αλλά πέρα από αυτό, κάθε παιδί γεννιέται με τον δικό του τρόπο να είναι παιδί, με διαφορές που είναι εμφανείς από την αρχή.
Οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι ονομάζουν τη διαφοροποίηση αυτή ως προς τη συμπεριφορά ιδιοσυγκρασία, και αυτή είναι χαραγμένη στα γονίδια, εκείνες τις μικρές κλωστούλες στον πυρήνα κάθε κυττάρου που περνούν από τους γονείς στο παιδί. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να επηρεάσετε τη συμπεριφορά του παιδιού σας, σημαίνει απλώς ότι πρέπει να\ συνειδητοποιήσετε ότι η επιρροή σας είναι περιορισμένη – πράγμα που με τη σειρά του σημαίνει πως ό,τι και να κάνετε, πρέπει να δουλέψετε με τα χαρτιά που σας έχουν δοθεί. Και, πράγμα πιο σημαντικό, αν θέλετε να έχετε οποιαδήποτε ελπίδα επιτυχίας στην προσπάθεια να επηρεάσετε το παιδί σας προς ενός είδους συμπεριφορά και μακριά από ενός άλλου είδους συμπεριφορά, πρέπει να λάβετε υπόψη σας τη γενετική του κατασκευή.
Οι γενετικές διαφορές κάνουν τα παιδιά να διαφέρουν από την αρχή ως προς το πόσο αντιδρούν στον κόσμο (πόσο δυσαρεστημένα ή ευχαριστημένα είναι με τα πράγματα που συναντούν) και ως προς το πώς ρυθμίζουν τις αντιδράσεις τους. Αν δεν θέλουν τον αρακά, πετάνε το πιάτο στην άλλη άκρη του δωματίου ή απλώς κάνουν μια γκριμάτσα ενώ τον καταπίνουν υπάκουα (έστω και με δυσφορία); Αν δουν ένα χαριτωμένο κουταβάκι ενώ είστε έξω, βγάζουν τόσο χαρούμενες κραυγές ώστε αναγκάζεστε οπωσδήποτε να σταματήσετε και να παίξετε μαζί του; Ή κρύβονται πίσω από το πόδι σας γεμάτα φόβο;
Αυτό που κάνει την ιδιοσυγκρασία ιδιαίτερα σημαντική για τους γονείς είναι ότι παραμένει σε μεγάλο βαθμό σταθερή.
Σε έρευνες που παρακολουθούν διάφορα παιδιά σε μεγάλη διάρκεια χρόνου, ο φόβος στα νήπια που μετρήθηκε όταν ήταν τριών μηνών, προέβλεπε* τον φόβο στα επτά τους χρόνια. Ο θυμός στα νήπια προέβλεπε τον θυμό στα μικρά παιδιά. Πολύ κοινωνικά μωρά μεγαλώνοντας γίνονται πολύ κοινωνικά παιδιά και έφηβοι.
Όπως ίσως φαντάζεστε, τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά, ενώ είναι σταθερά σε όλη τη διάρκεια της ζωής, εκδηλώνονται με διαφορετικούς τρόπους καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά. Η υψηλή κοινωνικότητα σε ένα μωρό εκδηλώνεται με γουργουρίσματα και αλληλεπίδραση με άλλα μωρά και με χαμόγελα στους μεγάλους. Η υψηλή κοινωνικότητα στην εφηβεία εκδηλώνεται με τον έφηβο που θα προτιμούσε να είναι σε ένα πάρτι παρά στο σπίτι διαβάζοντας ή βλέποντας μια ταινία με τον καλύτερό του φίλο. Το νήπιο που φοβάται εύκολα πρέπει να το καλοπιάσουν για να δοκιμάσει ένα καινούριο παιχνίδι ή για να σκαρφαλώσει σε μια κούνια. Τον φοβητσιάρη έφηβο πρέπει να τον πιέσουν για να λάβει μέρος στο θεατρικό έργο του σχολείου ή για να πάει στην εκδρομή των τελειοφοίτων.
Στο σημείο αυτό, όσοι έχετε ένα χαρούμενο, κοινωνικό παιδάκι, πιθανώς να αισθάνεστε μια χαρά, ενώ όσοι έχετε αγχώδη ή ευερέθιστα παιδιά μπορεί να ανησυχείτε.
Μην ανησυχείτε. Κάτι σημαντικό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι τα χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας δεν είναι από μόνα τους ούτε καλά ούτε κακά.
Το θέμα είναι: δεν υπάρχει «καλή» ή «κακή» προδιάθεση.
Υπάρχουν απλώς αισθητά διαφορετικές, γενετικά προκαθορισμένες προδιαθέσεις, και καθεμία έχει τα θετικά της και τα αρνητικά της. Το πόσο εύκολα ή κουραστικά είναι τα διαφορετικά ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά για τους γονείς μπορεί επίσης να αλλάξει στα διαφορετικά αναπτυξιακά στάδια ενός παιδιού. Η ισχυρογνωμοσύνη του νηπίου σας μπορεί να σας κάνει να θέλετε να τραβήξετε τα μαλλιά σας, αλλά όταν το ίδιο αυτό χαρακτηριστικό θα το κάνει να αντιδράσει στην αδικία ως νεαρός ενήλικας, η καρδιά σας θα γεμίσει περηφάνια.
Επειδή τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά δεν είναι μόνο σταθερά, αλλά και συνδέονται με διαφορετικές δυσκολίες και αποτελέσματα, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε τη γενετικά καθορισμένη προδιάθεση του δικού σας παιδιού.
Πράγμα που είναι ένας άλλος τρόπος για να πούμε ότι δεν υπάρχει «ένα μέγεθος για όλους» στην ανατροφή των παιδιών. Πρέπει να ανατρέφετε το παιδί σας σύμφωνα με τον δικό του μοναδικό γενετικό κώδικα.
Η ίδια ιδέα ισχύει και για την ανατροφή των παιδιών. Τα παιδιά μας διαφέρουν ως προς τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους. Αν γνωρίζετε τι είναι πιο πιθανό να απολαύσει το παιδί σας, σε τι είναι πιθανό να αποδίδει καλά, τι είναι πιθανό να το δυσκολέψει και από τι κινδυνεύει, αυτό θα σας βοηθήσει να καταλάβετε πού πρέπει να εστιάσετε τις προσπάθειές σας ως γονιός, ποιες στρατηγικές διαπαιδαγώγησης είναι πιθανότερο να είναι πιο αποτελεσματικές και ποιες μπορεί να είναι βλαβερές. Αυτό που δούλεψε για το πρώτο παιδί σας μπορεί να μη δουλεύει για το δεύτερο, και αυτό που δουλεύει για το παιδί της φίλης σας μπορεί να μη δουλεύει για το δικό σας.
Το βιβλίο Κάθε παιδί είναι μοναδικό σκοπό έχει να σας βοηθήσει να βρείτε τον «σωστό τρόπο» για το δικό σας παιδί, με βάση τη μοναδική γενετική του σύσταση. Επιδίωξή του είναι να μειώσει το άγχος σας βοηθώντας σας να κόψετε δρόμο μέσα από τόνους πληροφοριών και να καταλάβετε τι έχει πραγματικά σημασία (και τι όχι).
Και τελικά εξηγεί στους γονείς ότι το σημαντικότερο έργο τους είναι να βοηθήσουν τα παιδιά τους να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του αληθινού τους εαυτού.
Photo cover:pixabay.com/PublicDomainPictures/father
Διαβάστε επίσης:
