Η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, γνωστή και ως επιχείρηση Αττίλας, ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, πέντε μέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου που είχε ενορχηστρώσει η Χούντα των Συνταγματαρχών από την Αθήνα.
Η Τουρκία εισέβαλε στο νησί και οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη, έπειτα από σφοδρές μάχες με τους Ελληνοκύπριους και Έλληνες υπερασπιστές του νησιού. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία μετά από διεθνείς παρεμβάσεις και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν.
Ακολούθησαν διαβουλεύσεις στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, αλλά στις 14 Αυγούστου οι συνομιλίες διακόπηκαν και η Τουρκία ξεκίνησε τη δεύτερη φάση της Εισβολής («Αττίλας ΙΙ»), κατά την οποία κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε πάνω από 120 χιλιάδες Κύπριους. (Αναλυτικά για την εισβολή μπορείτε να διαβάσετε και στο σχετικό άρθρο της Wikipedia.)
Η παράνομη κατοχή της εδαφών της Κύπρου συνεχίζεται μέχρι σήμερα… Το πώς, όμως, φτάσαμε στην τραγωδία αυτή, πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω και είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων.
Ο Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη εκτυλίσσεται στα 1889 στην Κρήτη, όπου οι υπόδουλοι Έλληνες επιχειρούν με ξεσηκωμό να ελευθερωθούν από τον τουρκικό ζυγό. Στην Κρήτη η οποία συνδέεται με βαθύτατους δεσμούς με την Κύπρο.
Ο Καπετάν Μιχάλης είναι ένα οικουμενικό μυθιστόρημα, που απεικονίζει την ορμή του ανθρώπου προς τη δικαιοσύνη και την ελευθερία. Από όταν εκδόθηκε έδωσε έμπνευση σε αγώνες για την Ελευθερία από την Ιρλανδία μέχρι την Κύπρο. Η πιο χαρακτηριστική φράση του βιβλίου θα αντηχεί στους αιώνες: «Θα πεθάνω λεύτερος, γιατί σε όλη μου τη ζωή πολέμησα για τη λευτεριά!»
Στον πρόλογο του βιβλίου ο Καζαντζάκης έγραψε, με αφορμή τα ταραγμένα χρόνια που βίωνε η Κύπρος προσπαθώντας να αποκτήσει την ανεξαρτησία της από τους Βρετανούς: «Όταν άρχισα στα γεράματα να γράφω τον Καπετάν Μιχάλη, ο κρυφός σκοπός μου ήταν τούτος: να σώσω, ντύνοντάς το με λέξες, τ” όραμα του κόσμου όπως το δημιούργησαν τα παιδικά μου μάτια.
»Αυτή είναι η αξία του ανθρώπου: να ζητάει και να ξέρει πως ζητάει το αδύνατο∙ και να “ναι σίγουρος πως θα το φτάσει, γιατί ξέρει πως αν δε λιποψυχήσει, αν δεν ακούσει τι του κανοναρχάει η λογική, μα κρατάει με τα δόντια την ψυχή του κι εξακολουθεί με πίστη, με πείσμα κυνηγάει το αδύνατο, τότε γίνεται το θάμα, που ποτέ ο αφτερούγητος κοινός νους δεν θα μπορούσε να το μαντέψει: το αδύνατο γίνεται δυνατό.
»Το ελληνικό Γένος αν σώθηκε ως τα σήμερα το χρωστάει στο θάμα. Στην ακοίμητη σπίθα που καίει μέσα στα σωθικά της Ελλάδας. Ευλογημένη η σπίθα αυτή που αψηφάει τις φρόνιμες συμβουλές της λογικής. Πατρίδα, πατρίδα, αναστενάζει ο Μακρυγιάννης, ήσουνε άτυχη από ανθρώπους να σε κυβερνήσουν! Μόνο ο Θεός σε κυβερνεί και σε διατηρεί ακόμα! Αλήθεια μόνο ο Θεός, μόνο η σπίθα∙ τη στιγμή που κιντυνεύει σε μια γωνιά της Ελλάδας να σβήσει, πετιέται σε μιαν άλλη και γίνεται πυρκαγιά.
»Πετάχτηκε σήμερα στην Κύπρο. Η Κύπρος δεν είναι μια λεπτομέρεια, ένα απλό νησί στην άκρα της Μεσόγειος Θάλασσας∙ έχει γίνει σήμερα το μοιρόγραφτο κέντρο όπου παίζεται η ηθική αξία του σημερινού ανθρώπου.
»Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος -αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ήταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος- σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται.
(Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον Καπετάν Μιχάλη, την εποχή που γράφτηκε και την απήχηση που είχε σε όλον τον κόσμο, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.)
Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που ρίχνει φως στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και πώς φτάσαμε μέχρι την Εισβολή, είναι τα Πληγωμένα Όνειρα, του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου, που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα.
Οι συλλήψεις, οι βασανισμοί, οι απαγχονισμοί και, τέλος, το «διαίρει και βασίλευε» των Άγγλων, που έστρεψε τους Τούρκους εναντίον των Ελλήνων. Στα Πληγωμένα Όνειρα εκτυλίσσεται όλη η πολυκύμαντη ιστορία της Κύπρου – από τα μέσα σχεδόν του 19ου αιώνα μέχρι και το 1967. Η μυθιστορηματική αφήγηση καταδεικνύει ότι το πεπρωμένο των ανθρώπων συνδέεται άρρηκτα με το συλλογικό πεπρωμένο του έθνους.
Στις μέρες μας, το ζήτημα της Κύπρου συνδέεται άμεσα με τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις στο Αιγαίο και το 2022 είναι μια χρονιά με ιδιαίτερη ένταση. Οι εξελίξεις είναι απρόβλεπτες και συχνά οι απαντήσεις βρίσκονται στα βιβλία. Ο Τιμ Μάρσαλ δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Με το διάσημο βιβλίο του «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας» έκανε τη γεωπολιτική μια εύκολα κατανοητή έννοια και προφήτεψε με κάθε λεπτομέρεια την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία (μπορείτε να διαβάσετε και εδώ το αναλυτικό μας άρθρο).
Στο τελευταίο του βιβλίο «Η Δύναμη της Γεωγραφίας», ο Τιμ Μάρσαλ αναλύει τους νέους Ψυχρούς Πολέμους που έχουν αναδυθεί τα τελευταία χρόνια και αφιερώνει δύο κεφάλαια στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, τις επιδιώξεις που έχει ο Ερντογάν και το επικίνδυνα θερμό κλίμα που κυριαρχεί στο Αιγαίο.
Photo cover:pixabay.com/Clker-Free-Vector-Images/flag
Διαβάστε επίσης:
