Η Ρωσία είναι μια χώρα χωρίς φυσικά σύνορα, χωρίς
ενιαία φυλή ή λαό, χωρίς αληθινή κεντρική ταυτότητα.
Η μεγάλη της κλίμακα είναι εκπληκτική: εκτείνεται σε
11 ζώνες ώρας, από την ευρωπαϊκή περιοχή-φρούριο
του Καλίνινγκραντ, τώρα αποκομμένη από τη Μητέρα
Πατρίδα,1
μέχρι τον Βερίγγειο Πορθμό, μόλις 82 χιλιόμετρα από την Αλάσκα. Ο συνδυασμός της δυσπρόσιτης θέσης πολλών περιοχών της Ρωσίας και της διάσπαρτης φύσης του πληθυσμού της εξηγεί γιατί η διατήρηση του κεντρικού ελέγχου υπήρξε τόσο δύσκολη,
καθώς και γιατί η απώλεια αυτού του ελέγχου προκαλούσε τρόμο στους ηγεμόνες της. Κάποτε συνάντησα
έναν (απόστρατο) αξιωματικό της KGB που παραδέχτηκε ότι οι ρωσικές εξουσίες πίστευαν πάντοτε στο
«όλα ή τίποτα»: «Είτε θα κυβερνούσαμε τη χώρα με
σιδερένια πυγμή είτε θα κατέρρεαν όλα». Υποψιάζομαι ότι οι προκάτοχοί του, από αξιωματικούς του τσάρου μέχρι πρίγκιπες του πρώιμου Μεσαίωνα, είχαν σχεδόν τις ίδιες ανησυχίες – τις ίδιες ανησυχίες έχουν και
οι αξιωματούχοι του Πούτιν παρά την πρόοδο των σύγχρονων επικοινωνιών.
Η θέση της στο σταυροδρόμι Ευρώπης και Ασίας
σημαίνει ότι η Ρωσία είναι ο αιώνιος «άλλος» για τους
πάντες: οι Ευρωπαίοι τη θεωρούν μέρος της Ασίας και
οι Ασιάτες τη θεωρούν μέρος της Ευρώπης. Η ιστορία
της έχει διαμορφωθεί από το εξωτερικό. Στη Ρωσία εισέβαλαν ξένοι, από τους Βίκινγκς μέχρι τους Μογγόλους, τα σταυροφορικά τάγματα των Τευτόνων, oι Πολωνοί, οι Γάλλοι του Ναπολέοντα και οι Γερμανοί στον
Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ακόμα κι όταν δεν δεχόταν εξωτερικά πλήγματα, τη Ρωσία καθόριζαν εξωτερικές πολιτιστικές δυνάμεις: οι Ρώσοι αναζητούσαν τα πάντα
–από το πολιτιστικό κεφάλαιο μέχρι την τεχνολογική
καινοτομία– πέρα από τα σύνορά τους. Επίσης, στο
πέρασμα του χρόνου, η Ρωσία απαντούσε στην έλλειψη σαφών συνόρων μέσω μιας διαρκούς διαδικασίας
επέκτασης, προσθέτοντας στο μείγμα νέες εθνοτικές,
πολιτιστικές και θρησκευτικές ταυτότητες.
Μικρή ιστορία της Ρωσίας. Από τον παγανισμό στον Πούτιν, Galeotti Mark, εκδόσεις Πατάκη
Photo cover:pixabay.com/Tama66/railwzy
Διαβάστε επίσης:
