Θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη 2021-2023 είναι η πρόσβαση στη φροντίδα του Σ.Δ. 100 χρόνια μετά την ανακάλυψη της ινσουλίνης, εκατομμύρια άνθρωποι με διαβήτη σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στη φροντίδα που χρειάζονται, γεγονός που επιτάσσει τον επαναπροσδιορισμό των πολιτικών υγείας και την επικαιροποίηση των στρατηγικών διαχείρισης της πάθησης από τα συστήματα υγείας και τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε αυτήν.
Ο Σ.Δ με αριθμούς
537 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από κάποια μορφή Σ.Δ, ενώ οι εκτιμήσεις των Επιστημονικών Εταιρειών και Φορέων για το 2045 ανέρχονται στα 784 εκατομμύρια. 1 στους 10 ανθρώπους παγκοσμίως, ηλικίας 20-79 πάσχει από ΣΔ ενώ 541 εκ. άνθρωποι παγκοσμίως βρίσκονται σε προδιαβητικό στάδιο. Πάνω από 1.110.100 παιδιά κάτω των 20 ετών πάσχει από Σ.Δ και 1 στις 6 γεννήσεις παιδιών σχετίζονται με Σ.Δ κατά την κύηση.
Για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΗΔΙΚΑ, το πλήθος των μοναδικών πασχόντων που έχουν ενταχθεί σε τουλάχιστον ένα θεραπευτικό πρωτόκολλο Σακχαρώδη Διαβήτη ανέρχεται στους 1.050.635, αριθμός που αντιστοιχεί στο 10% του πληθυσμού της χώρας. Η νόσος επιπρόσθετα έχει και σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις, καθώς το 10% του υγειονομικού κόστους παγκοσμίως αφορά τη διαχείριση της νόσου και των επιπλοκών της.
Τι προβλήματα δημιουργεί η υπεργλυκαιμία;
Η μακροχρόνια υπεργλυκαιμία προκαλεί σοβαρές μικροαγγειακές και μακροαγγειακές επιπλοκές. Στις μικροαγγειακές επιπλοκές περιλαμβάνονται η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που αποτελεί κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως, νεφροπάθεια που αποτελεί κύρια αιτία τελικού σταδίου νεφρικής ανεπάρκειας και η νευροπάθεια που αποτελεί κύρια αιτία ακρωτηριασμού των κάτω άκρων. Επίσης τα άτομα με Σ.Δ έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών συμβαμάτων, όπως Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου, Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο και Περιφερική Αγγειακή Νόσο.
Πως εκδηλώνεται η πάθηση;
Ο ΣΔΤ2 μπορεί να παραμένει αδιάγνωστος για μεγάλο διάστημα, ακόμα και για χρόνια, με αποτέλεσμα η νόσος να διαγιγνώσκεται όταν πλέον υπάρχουν συμπτώματα ή έχουν αναπτυχθεί επιπλοκές.
Η εκσεσημασμένη υπεργλυκαιμία προκαλεί πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία, απώλεια βάρους ξαφνικά, παρατεταμένη κόπωση, θολή όραση, συχνές λοιμώξεις, κνησμός γεννητικών οργάνων ή ακόμη και καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων.
Μπορούμε να προλάβουμε την εκδήλωση του Σ.Δ τύπου 2
Μια από τις βασικότερες αιτίες πρόκλησης του ΣΔ, κυρίως του τύπου 2, είναι η αύξηση της παχυσαρκίας και η περιορισμένη σωματική άσκηση καθώς ο οργανισμός δε μπορεί να ανταποκριθεί στην αύξηση των επιπέδων σακχάρου, λόγω της μεγάλης αντίστασης στην ινσουλίνη.
Οι στοχευμένες υγειονοδιαιτητικές παρεμβάσεις, που αποσκοπούν στη μείωση του σωματικού βάρους και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, θα είχαν ευεργετικές επιδράσεις και θα μπορούσαν να αποτρέψουν την εκδήλωση του Σ.Δτ2 ή να καθυστερήσουν της εκδήλωση του.
Όλες οι μεγάλες μελέτες που στόχευαν στην αλλαγή του τρόπου ζωής, εστιάζοντας στη μείωση των θερμίδων και στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας σε τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα, έδειξαν ότι αυτό το δομημένο πρόγραμμα αλλαγής τρόπου ζωής, στο οποίο οι συμμετέχοντες πέτυχαν απώλεια βάρους 5 έως 7 % του σωματικού τους βάρους, μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 κατά 58% σε ενήλικες με υψηλό κίνδυνο εκδήλωση της πάθησης.
Τα ευεργετικά αυτά αποτελέσματα μάλιστα διατηρήθηκαν ακόμη και για χρόνια μετά την παρέμβαση, καθώς οι συμμετέχοντες εξακολουθούσαν να έχουν κατά 1/3 λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2, σε σχέση με τα άτομα που έλαβαν εικονικό φάρμακο..
Ποιος είναι ο ρόλος και η συμβολή των Επισκεπτών Υγείας στην πρόληψη και διαχείριση του Σ.Δ;
Οι Επισκέπτες Υγείας, ως αναπόσπαστα μέλη της θεραπευτικής ομάδας των Διαβητολογικών Κέντρων και Ιατρείων αλλά και των δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, των Σχολικών μονάδων και των φορέων υλοποίησης Προγραμμάτων Αγωγής Υγείας των Δημόσιων Δομών Υγείας αλλά και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και διαχείριση της νόσου.
Συγκεκριμένα ένας Επισκέπτης Υγείας σε ένα Διαβητολογικό Ιατρείο παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες, όπως:
– Την αξιολόγηση των αναγκών και την επανεκπαίδευση στις υγιεινοδιαιτιτικές συστάσεις και την υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής.
– Την εκπαίδευση στον αυτοέλεγχο (μετρητές σακχάρου, συσκευές συνεχούς καταγραφής γλυκόζης, διαχείριση λογισμικών εξαγωγής αποτελεσμάτων αυτομέτρησης).
– Την εκπαίδευση στην τεχνική χορήγησης ενέσιμων θεραπειών ( ινσουλίνη, GLP1).
– Την εφαρμογή καινοτόμων διαδραστικών εργαλείων για την ομαδική εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων ( π.χ χάρτες συζήτησης ).
– Την έγκαιρη ανίχνευση τυχόν προβλημάτων που σχετίζονται με τη χρονιότητα και της απαιτήσεις της νόσου (burnout Διαβήτη, κατάθλιψη) που επηρεάζουν τη συμμόρφωση στο θεραπευτικό σχήμα και γενικότερα τον γλυκαιμικό έλεγχο.
– Την ψυχολογική ενίσχυση των ατόμων με ΣΔ καθώς και την παραπομπή τους για παρακολούθηση από ειδικό όπου απαιτείται.
– Την εφαρμογή όλων των τεχνολογικών εξελίξεων ( Αντλίες ινσουλίνης, CGM) και επιτευγμάτων στην καθημερινή κλινική πρακτική και την καθημερινότητα των ατόμων με ΣΔ.
– Την επαναξιολόγηση των πρακτικών δεξιοτήτων και της προσκόλλησης των ατόμων με ΣΔ στο θεραπευτικό σχήμα.
– Την πρόληψη εμφάνισης αλλά και την έγκαιρη ανίχνευση των μικρο- μακροαγγειακών επιπλοκών της νόσου π.χ διαβητικό πόδι, αλλά και οξέων καταστάσεων όπως υπεργλυκαιμίες, υπογλυκαιμίες, λιποδυστροφίες, παρενέργειες της θεραπείας κ.α.
– Τη συνεργασία με τις υπόλοιπες ειδικότητες και δομές υγείας ( κοινωνικούς λειτουργούς, κοινωνικές υπηρεσίες, θεσμικούς φορείς, επίσημους φορείς) για την πληρέστερη κάλυψη των αναγκών των ατόμων με ΣΔ.
– Την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων παρέμβασης με στόχο την αλλαγή συμπεριφοράς των ατόμων με ΣΔ.
Βιβλιογραφία
- IDF ATLAS 2019 & 2021
- Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διαχείριση του ατόμου με Σακχαρώδη Διαβήτη, ΕΔΕ. 2021
- Σύγχρονη Διαβητολογία. ΕΔΕ, Eκδόσεις Σελίδα. 2019
- Σακχαρώδης Διαβήτης, Κυριάκος Καζάκος, Εκδόσεις Broken Hill. 2016
- The Diabetes Prevention Program (DPP), Diabetes Care. 2002 Dec; 25(12): 2165–2171.
- 10-year follow-up of diabetes incidence and weight loss in the Diabetes Prevention Program Outcomes Study, Lancet. 2009 Nov 14;374(9702):1677-86.
- Οι Επισκέπτες Υγείας στην πρώτη γραμμή διαχείρισης του Σακχαρώδη Διαβήτη, Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Πανελλήνιου Συλλόγου Επισκεπτών Υγείας: www.psey.gr
Αναστάσιος Θ. Καϊσίδης,
Επισκέπτης Υγείας
Διαβητολογικό Κέντρο Γ.Ν Βενιζέλειο – Πανάνειο
Photo cover:pixabay.com/diabetes
Διαβάστε επίσης:
