Όσο ανασαίνεις, δεν πρέπει να παρατάς ποτέ την μάχη, τον αγώνα. Η ζωή πραγματώνεται με συμπλοκή.
Αυτά έλεγε το 2015 η αφηγήτρια Αγνή Στρουμπούλη ενώ ετοιμαζόταν να παρουσιάσει στο θέατρο Μεταξουργείο την περίφημη μάχη ποντικών και βατράχων, γνωστή ως «Βατραχομυομαχία».
Στο εύθυμο αυτό έπος των τριακοσίων τριών στίχων περιγράφεται ο λυσσαλέος πόλεμος μεταξύ των βατράχων ενός έλους και των γύρω ποντικών – θυμίζοντας μας πως η συμπλοκή, ο πατέρας των πάντων πόλεμος, δεν διακρίνει τους ανθρώπους από τα ζώα.
Η «Βατραχομυομαχία» δεν απόλαυσε στα νεότερα χρόνια τις δάφνες που νομίζω πως της άξιζαν. Το κείμενο δυστυχώς όχι μόνο δεν υπογράφτηκε από τον σούπερ σταρ της κωμωδίας, τον Αριστοφάνη, τουναντίον το όνομα του συγγραφέα του αναζητείται για αιώνες ανάμεσα σε μια λίστα υποψηφίων μεταξύ των οποίων ο Όμηρος. Βρίσκω απίθανο και εγώ και οι ερευνητές να παρωδούσε ο ποιητής των διάσημων επών τον ίδιο του τον εαυτό αν συμφωνήσουμε πως η «Βατραχομυομαχία» αποτελεί εντέλει παρωδία της Ιλιάδας.
Τα ονόματα των ηρώων της «Βατραχομυομαχίας», τα ονόματα δηλαδή των βατράχων, των ποντικών αλλά και των guest star του έπους – των καβουριών – συνιστούν μνημεία σουρεαλιστικής εμπνεύσεως. Η σύγχρονη κωμωδία, με τις προβλέψιμες κοινοτοπίες της, σπανίως έχεις να επιδείξει τέτοια γλωσσοπλαστική δεινότητα προκειμένου η σημειωτική ενός ονόματος να επικοινωνεί από μόνη της ένα συγκεκριμένο μήνυμα αναφερόμενο στον κάτοχο του. Φουσκομάγουλος, Ψιχουλάρπαγας, Μυλογλύφτρα, Τρυποφράκτης, Χυτροβούτας, Αντρογλύφτης, Τσικνογλύφτης, Παστρουμάδης, Πρασομούρης, όλα τους ονόματα που επινοήθηκαν αιώνες πριν εμφανιστεί ο Τόλκιν αλλά και άλλοι επίδοξοι δημιουργοί των κόσμων του φανταστικού και απολαύσουν την ειδωλολατρία μιας ιδέας που η πατρότητα της ανήκει σε αυτόν που την εφαρμόζει καλύτερα.
Αν οι φήμες είναι πραγματικές και ο συγγραφέας του έπους είναι ο ποιητής Πίγρης τότε οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως μιμείται εξαιρετικά το ύφος και τις διηγήσεις του Ομήρου – ένας από τους λόγους που έκανε μεγάλο σουξέ και στην Αρχαιότητα και στο Βυζάντιο αλλά και στην Αναγέννηση. Δεν συμμερίζομαι αυτούς που θεωρούν την «Βατραχομυομαχία» έπος κατώτερο αυτών του Ομήρου γιατί δεν συμμερίζομαι τις συγκρίσεις μεταξύ ανόμοιων πραγμάτων. Αξίζει του έργου να μελετηθεί ως ένα αυτόνομο, ιδιαίτερο ανάγνωσμα πρωτίστως διασκεδαστικό και σίγουρα μοναδικό στο είδος του – άλλωστε πουθενά αλλού δεν διαβάζουμε για σφοδρές μάχες στο ζωικό βασίλειο.
Έκπληξη συνιστά ο τρόπος που τα παιδιά με την άριστη ευθυκρισία τους αντιμετωπίζουν το υψηλό χιούμορ των αρχαίων – όταν ανακαλύπτουν με κάποιον τρόπο την ύπαρξη της «Βατραχομυομαχίας» βομβαρδισμένα από τις ανυποψίαστες γιαγιάδες τους με τους, δεν μπορώ να πω απαραίτητους Άντερσεν, Γκριμ, Κάρολ και άλλους. Οι γονείς είναι καχύποπτοι όταν στα βιβλιοπωλεία προτείνουμε την «Βατραχομυομαχία» και τους μιλάμε για τον «ραπ λασποπόλεμο» που αν τον γνώριζε η Disney η τύχη του έπους θα ήταν τώρα εντελώς διαφορετική – και οπωσδήποτε κερδοφόρα. Επανέρχονται όμως στο βιβλιοπωλείο κατενθουσιασμένοι – πόσο μάλλον όταν τα παιδιά «ηλεκτρίζονται» με την χρήση της λέξης «ραπ» που σίγουρα καταλαβαίνουν καλύτερα από την λέξη «Βατραχομυομαχία».
Το διασκεδαστικό αυτό έργο διαβάζεται απνευστί και μπορεί να γίνει «πύλη» προς ένα σύμπαν παρήγορο για τις ζοφερές μέρες που ζούμε. Δεν είναι μόνο που σπας πλάκα είναι που κλείνοντας το βιβλίο σκέφτεσαι μειδιάζοντας πως όπως και στους ανθρώπους έτσι και στα ζώα οι βίαιες αντιδράσεις δεν προδίδουν ποτέ την πραγματική τους αιτία.
Ο Γιώργος Σιδέρης είναι ο υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου μας και τον ευχαριστούμε πολύ! Είναι 23 χρόνια βιβλιοπώλης και το μότο του: “Στον σουρεαλισμό δεν υπάρχουν αδιέξοδα”
Γράφει ο Γιώργος Σιδέρης
