Μπορεί τίποτε να μην υποκαθιστά την ίδια την εμπειρία, όταν όμως δεν έχουμε πρόσβαση σε μια εμπειρία, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να την προσεγγίσουμε είναι να διαβάσουμε μια σχετική βιογραφία.
Οι βιογραφίες μας ανοίγουν ένα παραθυράκι στη ζωή σπουδαίων προσωπικοτήτων, συνήθως θετικών προτύπων αλλά ενίοτε και ανθρώπων που αποτελούν παράδειγμα προς αποφυγή. Από το παραθυράκι αυτό μπορούμε να τους παρακολουθήσουμε να παίρνουν καλές ή κακές αποφάσεις, να αντιμετωπίζουν δυσκολίες, να επιτυγχάνουν ή να αποτυγχάνουν, να ζουν και να πεθαίνουν.
Από την εποχή του Πλούταρχου κιόλας, όταν έγραφε τους περίφημους Παράλληλους Βίους, η βιογραφία αποσκοπούσε στο να αναδείξει προσωπικότητες που άξιζαν να βρουν μιμητές. Από τότε, οι βιογραφίες σταθερά ελκύουν το ενδιαφέρον, πολλές φορές ακόμη και το παγκόσμιο. Κι αυτό γιατί αποτελούν ίσως το ανάγνωσμα που συνδυάζει ιδανικά γνώση και αναψυχή.
Μια βιογραφία…
Είναι διδακτική και αποτελεί πηγή έμπνευσης
Διαβάζοντας μια βιογραφία, «παίρνουμε μαθήματα» βγαλμένα από την πραγματική ζωή του πρωταγωνιστή της. Κατανοούμε τον τρόπο σκέψης του και μπορούμε να μάθουμε πώς να τον χρησιμοποιούμε κι εμείς. Μπορούμε να μυηθούμε στο μυστικό της επιτυχίας του, να εμπνευστούμε από τα ιδανικά του, ή να πάρουμε κουράγιο. Μπορούμε να μιμηθούμε την επιμονή, την ψυχραιμία, ή τις αξίες του.
Επιπλέον, οι βιογραφίες μας μαθαίνουν να αποφεύγουμε σφάλματα. «Το πάθημα να σου γίνει μάθημα», λέει η παροιμία. Με τις βιογραφίες ίσως δεν χρειάζεται να πάθουμε εμείς οι ίδιοι για να μάθουμε. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα παθήματα των άλλων, ή τουλάχιστον να ανοίξουμε τα μάτια μας σε κινδύνους και προβλήματα που δεν έχουμε φανταστεί.
Αν το καλοσκεφτούμε, πολλοί ήρωες βιογραφιών γίνονται κατά κάποιον τρόπο οι «μέντορές μας» από απόσταση ή από μια άλλη εποχή. Από αυτούς εμπνεόμαστε, και σ’αυτούς μπορεί να πηγαίνει η σκέψη μας όταν αγωνιζόμαστε για έναν ωραίο στόχο.
Ικανοποιεί την περιέργειά μας
Η περιέργεια είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη φύση, και οι βιογραφίες την ικανοποιούν. Ας το παραδεχτούμε: όταν θαυμάζουμε κάποια προσωπικότητα, θα θέλαμε συχνά να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες για την ζωή και το έργο της. Το ίδιο κι όταν κάποια προσωπικότητα είναι αντιπαθητική, εγκληματική, αξιομίσητη: αναρωτιόμαστε πάντα τι κίνητρο είχε κανείς για να επιδείξει τόσο άθλιο χαρακτήρα ή συμπεριφορά.
Όλη η μαγεία μιας καλής βιογραφίας βρίσκεται στις άγνωστες, αξιοπερίεργες, συγκλονιστικές, συναρπαστικές πληροφορίες που μας προσφέρει για τη ζωή του πρωταγωνιστή της. Όλες τούτες οι λεπτομέρειες μας βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα τον βιογραφούμενο αλλά και την εποχή του.
Μια βιογραφία είναι λοιπόν μια αφορμή να ικανοποιήσουμε την περιέργειά μας εποικοδομητικά.
Μας προσφέρει ευκαιρίες αυτογνωσίας
Είναι δύσκολο να διαβάσει κανείς μια βιογραφία και να μην συγκρίνει τον εαυτό του με τον βιογραφούμενο. Έτσι η βιογραφία γίνεται ευκαιρία να κάνουμε τον δικό μας απολογισμό.
Διαβάζοντας την πραγματική ιστορία κάποιου που έζησε μια άλλη εποχή, έκανε ένα διαφορετικό επάγγελμα, αντιμετώπισε διαφορετικές συνθήκες, αποκτούμε μια νέα οπτική για να κάνουμε τη δική μας ενδοσκόπηση.
Ίσως ανακαλύψουμε πως έχουμε παρόμοιο τρόπο σκέψης με την προσωπικότητα που θαυμάζουμε, ή ίσως αναλογιστούμε τι θα κάναμε σε κάποια παρόμοια περίσταση. Ίσως πάλι διαπιστώσουμε πως έχουμε ανάλογες εμπειρίες, και πάρουμε θάρρος και κίνητρο για να τις αντιμετωπίσουμε κι εμείς επιτυχώς.
Οι αναλογίες που κάνουμε ανάμεσα στη δική μας ζωή και στη ζωή του βιογραφούμενου μας βοηθούν να γνωρίσουμε τον εαυτό μας καλύτερα, να τον κοιτάξουμε από μια διαφορετική σκοπιά, και να αναγνωρίσουμε προτερήματα και ελαττώματά μας.
Είναι λογοτεχνία
Μια καλογραμμένη βιογραφία δεν αφηγείται απλά τα γεγονότα της ζωής του πρωταγωνιστή της. Μας προσφέρει επίσης την ίδια ικανοποίηση που θα αποκομίζαμε από ένα καλό λογοτεχνικό βιβλίο.
Μια ζωή σαν μυθιστόρημα μπορεί να είναι από τα πιο ενδιαφέροντα αναγνώσματα. Αν μάλιστα ο βιογράφος είναι καλός συγγραφέας και δεν κάνει απλή απαρίθμηση των γεγονότων, αλλά προσπαθεί με γλαφυρό τρόπο να μας μεταφέρει στον τόπο και στον χρόνο ζωής του βιογραφούμενου, τότε το αφήγημα όχι μόνο κινεί το ενδιαφέρον μας, αλλά και μας ικανοποιεί αισθητικά.
Ζωντανεύει την ιστορία
Κάθε βιογραφία προϋποθέτει πως ο συγγραφέας κάνει εκτενή έρευνα για την εποχή και τα ιστορικά γεγονότα που σημαδεύουν τον βιογραφούμενο. Στην πραγματικότητα, κάθε βιογραφία περιλαμβάνει στις σελίδες της ιστορία, όχι όμως σαν ιστορικό βιβλίο που παραθέτει κι αναλύει περασμένα γεγονότα, αλλά με την ζωντάνια και τις λεπτομέρειες που προκύπτουν από την έκθεση του πρωταγωνιστή στην ιστορία.
Πολλές φορές μάλιστα, τα ιστορικά δεδομένα που αναφέρονται σε μια βιογραφία δεν περιλαμβάνονται σε κανένα τυπικό ιστορικό βιβλίο. Σκεφτείτε να διαβάζετε την βιογραφία ενός επιστήμονα, όπως του Αϊνστάιν ή του Καραθεοδωρή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η ιστορία που αποκαλύπτεται είναι και αυτή μιας επιστήμης και μιας επιστημονικής κοινότητας, κι όχι μόνο η ιστορία μιας εποχής. Κάτι δηλαδή που δεν θα διαβάζαμε σε κανένα αμιγώς ιστορικό βιβλίο.
Σας κεντρίσαμε το ενδιαφέρον; Αν ναι, μπορείτε να επιλέξετε παρακάτω μία ή περισσότερες βιογραφίες που σας ταιριάζουν, από τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Ιούλιο Καίσαρα ως τον Καποδίστρια, κι από τον Καραθεοδωρή ως τον Γιάννη Αντετοκούνμπο. Καλή ανάγνωση!
Fun fact: Μια βιογραφία μέσα σε μια βιογραφία
Στην βιογραφία του Γιάννη Αντετοκούνμπο «Γιάννης – Γράφοντας Ιστορία» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, αναφέρεται πως κάποια στιγμή που ο Γιάννης ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει το μπάσκετ, ο προπονητής του του δώρισε τη βιογραφία του Μαραντόνα, με σκοπό να του δώσει κουράγιο και να τον βοηθήσει να συνεχίσει την προσπάθεια!
Photo cover:pixabay.com/StockSnap
