Όταν επιλέγετε άτομα για συνεργασία ή για οποιουδήποτε είδους σχέση, μη γοητεύεστε από τη φήμη τους ή από την επιφανειακή εικόνα που προσπαθούν να προβάλουν. Αντίθετα, μάθετε να κοιτάζετε βαθιά μέσα τους και να βλέπετε τον χαρακτήρα τους.
Ο χαρακτήρας των ανθρώπων διαμορφώνεται στα πρώτα τους χρόνια και από τις καθημερινές τους συνήθειες. Είναι αυτό που τους ωθεί να επαναλαμβάνουν συγκεκριμένες πράξεις στη ζωή τους και να ακολουθούν αρνητικά πρότυπα. Κοιτάξτε προσεκτικά για να διακρίνετε τέτοια μοτίβα και θυμηθείτε ότι οι άνθρωποι δεν κάνουν ποτέ κάτι μόνο μία φορά. Θα επαναλάβουν αναπόφευκτα τη συμπεριφορά τους.
Μετρήστε τη δύναμη του χαρακτήρα τους με το πόσο καλά αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες, την ικανότητά τους να προσαρμόζονται και να συνεργάζονται με άλλους ανθρώπους, την υπομονή και την ικανότητά τους να μαθαίνουν. Πάντα να στρέφεστε προς αυτούς που δείχνουν σημάδια δύναμης και να αποφεύγετε τους πολλούς τοξικούς τύπους που κυκλοφορούν στον κόσμο. Και γνωρίστε καλά τον δικό σας χαρακτήρα, ώστε να σπάσετε τα καταναγκαστικά σας πρότυπα και να ελέγξετε το πεπρωμένο σας.
ΠΟΣΟ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΑΣ;
Επί χιλιάδες χρόνια, εμείς οι άνθρωποι πιστεύαμε στη μοίρα: κάποιο είδος δύναμης –τα πνεύματα, οι θεοί ή ο Θεός– μας ωθούσε να δράσουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Όλη μας η ζωή προσχεδιαζόταν τη στιγμή της γέννησής μας: ήταν προδιαγεγραμμένο από τη μοίρα μας να πετύχουμε ή να αποτύχουμε.
Τώρα πια βλέπουμε τον κόσμο εντελώς διαφορετικά. Πιστεύουμε ότι έχουμε σε μεγάλο βαθμό τον έλεγχο του τι μας συμβαίνει. Ωστόσο, κατά καιρούς, έχουμε μια φευγαλέα αίσθηση που μοιάζει κάπως με αυτό που ένιωθαν οι πρόγονοί μας. Ίσως μια προσωπική σχέση εξελίσσεται άσχημα ή η καριέρα μας ξαφνικά βρίσκεται σε αδιέξοδο, και αυτές οι δυσκολίες μοιάζουν παράξενα με κάτι που μας συνέβη στο παρελθόν. Ή συνειδητοποιούμε ότι ο τρόπος που εκτελούμε κάποιο έργο χρειάζεται βελτίωση, ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα. Προσπαθούμε να αλλάξουμε τις μεθόδους μας, για να διαπιστώσουμε ότι σύντομα φερόμαστε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και έχουμε σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα. Ίσως νιώθουμε για μια στιγμή ότι μια κακόβουλη δύναμη, κάποια κατάρα, μας υποχρεώνει να ξαναζήσουμε τις ίδιες καταστάσεις.
Συχνά παρατηρούμε αυτό το φαινόμενο πιο ξεκάθαρα στις ενέργειες των άλλων, ιδιαίτερα σε εκείνους που βρίσκονται πιο κοντά μας. Για παράδειγμα, βλέπουμε φίλους να ερωτεύονται διαρκώς τον λάθος άνθρωπο ή να απομακρύνουν ασυνείδητα τον σωστό. Φρίττουμε με μια ανόητη συμπεριφορά τους, όπως μια λανθασμένη επένδυση ή επιλογή σταδιοδρομίας, για να τους δούμε να επαναλαμβάνουν την ίδια ανοησία λίγα χρόνια αργότερα, μόλις ξεχάσουν το μάθημα. Ή γνωρίζουμε κάποιον που καταφέρνει πάντα να προσβάλει το λάθος άτομο σε λάθος χρόνο, δημιουργώντας εχθρότητα όπου κι αν πηγαίνει. Ή καταρρέει υπό πίεση, πάντα με τον ίδιο τρόπο, αλλά κατηγορεί τους άλλους ή την κακή του τύχη γι’ αυτό που συμβαίνει. Και φυσικά γνωρίζουμε εθισμένους που απαλλάσσονται από τον εθισμό τους, για να υποτροπιάσουν λίγο αργότερα ή να βρουν κάποια άλλη μορφή εθισμού.
Βλέπουμε αυτά τα μοτίβα ενώ εκείνοι όχι, γιατί κανείς δεν θέλει να πιστεύει ότι λειτουργεί κάτω από κάποιου είδους καταναγκασμό πέρα από τον έλεγχό του. Είναι πολύ ενοχλητική σκέψη.
Αν είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχει κάποια αλήθεια στην ιδέα της μοίρας. Είμαστε επιρρεπείς στο να επαναλαμβάνουμε τις ίδιες αποφάσεις και μεθόδους αντιμετώπισης προβλημάτων. Υπάρχει ένα μοτίβο στη ζωή μας ιδιαίτερα ορατό στα λάθη και στις αποτυχίες μας. Αλλά υπάρχει και διαφορετικός τρόπος να δούμε αυτή την ιδέα: δεν είναι τα πνεύματα ή οι θεοί που μας ελέγχουν, αλλά μάλλον ο χαρακτήρας μας.
ΤΑ ΤΡΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΜΑΣ
Η ετυμολογία της λέξης χαρακτήρας, από τα αρχαία ελληνικά, αναφέρεται σε ένα χαρακτικό εργαλείο ή σφραγίδα. Ο χαρακτήρας, λοιπόν, είναι κάτι που βρίσκεται βαθιά χαραγμένο ή σφραγισμένο μέσα μας και μας αναγκάζει να δρούμε με συγκεκριμένους τρόπους, πέρα από την επίγνωση και τον έλεγχό μας. Μπορούμε να φανταστούμε τον χαρακτήρα σαν κάτι που έχει τρία βασικά στοιχεία, το ένα πάνω στο άλλο, τα οποία του δίνουν βάθος.
1. Το πρώτο και βαθύτερο στρώμα προέρχεται από τη γενετική, από τη συγκεκριμένη «καλωδίωση» του εγκεφάλου μας, γεγονός που μας προδιαθέτει για συγκεκριμένες διαθέσεις και προτιμήσεις. Αυτό το γενετικό στοιχείο μπορεί να κάνει κάποιους ανθρώπους επιρρεπείς στην κατάθλιψη, για παράδειγμα. Κάνει άλλους εσωστρεφείς και άλλους εξωστρεφείς.
2. Το δεύτερο στρώμα, που σχηματίζεται πάνω από αυτό, προέρχεται από τα πρώτα μας χρόνια και από τον συγκεκριμένο τύπο προσκολλήσεων που δημιουργήσαμε με τη μητέρα και τους φροντιστές μας. Σε αυτά τα πρώτα τρία ή τέσσερα χρόνια, ο εγκέφαλός μας είναι ιδιαίτερα ελαστικός. Βιώνουμε συναισθήματα πολύ πιο έντονα, δημιουργώντας ίχνη μνήμης που θα είναι πολύ βαθύτερα από οτιδήποτε θα ακολουθήσει. Σε αυτή την περίοδο της ζωής, είμαστε πιο ευάλωτοι στην επιρροή των άλλων και η σφραγίδα από αυτά τα χρόνια είναι βαθιά.
Σε γενικές γραμμές, από αυτά τα πρώτα χρόνια οι άνθρωποι θα δείχνουν έναν ιδιαίτερο τόνο στον χαρακτήρα τους – εχθρικοί και επιθετικοί, ασφαλείς και γεμάτοι αυτοπεποίθηση, αγχώδεις και με τάσεις αποφυγής, απαιτητικοί και παρεμβατικοί. Αυτά τα δύο στρώματα είναι τόσο βαθιά, που δεν έχουμε πραγματική συνειδητή επίγνωση της ύπαρξής τους και της συμπεριφοράς που επιβάλλουν, εκτός αν καταβάλουμε μεγάλη προσπάθεια αυτοεξέτασης και αυτογνωσίας.
3. Πάνω από αυτό θα σχηματιστεί ένα τρίτο στρώμα από τις συνήθειες και τις εμπειρίες μας καθώς μεγαλώνουμε. Με βάση τα δύο πρώτα επίπεδα, θα τείνουμε να βασιζόμαστε σε συγκεκριμένες στρατηγικές προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το άγχος, να αντλήσουμε ευχαρίστηση ή να χειριστούμε τους άλλους. Αυτές οι στρατηγικές γίνονται πλέον συνήθειες που παγιώνονται στα πρώτα χρόνια της ζωής μας.
Ανάλογα με τα άτομα που έχουμε απέναντί μας –φίλους, δασκάλους, ερωτικούς συντρόφους– και τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται σε εμάς, θα υπάρχουν τροποποιήσεις στη συγκεκριμένη φύση του χαρακτήρα μας. Αλλά γενικά αυτά τα τρία στρώματα θα δημιουργήσουν ορισμένα αισθητά πρότυπα. Θα πάρουμε μια συγκεκριμένη απόφαση. Είναι νευρολογικά χαραγμένο στον εγκέφαλό μας. Ωθούμαστε να το επαναλάβουμε επειδή το μονοπάτι έχει ήδη χαραχτεί. Γίνεται συνήθεια, και ο χαρακτήρας μας διαμορφώνεται από αυτές τις χιλιάδες συνήθειες, από τις οποίες οι πρώτες εδραιώνονται πριν καλά καλά τις συνειδητοποιήσουμε.
3+1. Υπάρχει, όμως, και ένα τέταρτο στρώμα. Συχνά αναπτύσσεται στα τέλη της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας, καθώς οι άνθρωποι συνειδητοποιούν τις ατέλειες του χαρακτήρα τους. Κάνουν ό,τι μπορούν για να τις καλύψουν. Αν διαισθανθούν ότι βαθιά μέσα τους είναι ένας ανήσυχος, συνεσταλμένος τύπος ανθρώπου, αντιλαμβάνονται ότι αυτό δεν είναι ένα κοινωνικά αποδεκτό γνώρισμα. Μαθαίνουν να το μεταμφιέζουν κρύβοντάς το με μια βιτρίνα. Το αναπληρώνουν προσπαθώντας να φαίνονται εξωστρεφείς ή ανέμελοι ή ακόμα και κυριαρχικοί. Αυτό μας δυσκολεύει ακόμα περισσότερο να προσδιορίσουμε τη φύση του χαρακτήρα τους.
ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ: Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΗΣ
Όταν μελετάτε την ανθρώπινη φύση, το έργο σας είναι διττό: Πρώτον, πρέπει να καταλάβετε τον δικό σας χαρακτήρα, εξετάζοντας όσο καλύτερα μπορείτε αφενός τα στοιχεία του παρελθόντος σας που τον έχουν διαμορφώσει και αφετέρου τα μοτίβα, κυρίως τα αρνητικά, που βλέπετε να επαναλαμβάνονται στη ζωή σας. Είναι αδύνατο να απαλλαγείτε από αυτή τη σφραγίδα που αποτελεί τον χαρακτήρα σας. Είναι πολύ βαθιά. Αλλά μέσω της ευαισθητοποίησης, μπορείτε να μάθετε να μετριάζετε ή να σταματάτε ορισμένα αρνητικά μοτίβα, να προσπαθήσετε να μετατρέψετε τις αρνητικές και αδύναμες πτυχές του χαρακτήρα σας σε πραγματικά δυνατά σημεία. Με την εξάσκηση θα προσπαθήσετε να δημιουργήσετε νέες συνήθειες και μοτίβα που συμβαδίζουν με αυτές, διαμορφώνοντας ενεργά τον χαρακτήρα σας και το πεπρωμένο που του ταιριάζει.
Δεύτερον, πρέπει να αναπτύξετε την ικανότητα να διαβάζετε τον χαρακτήρα των ανθρώπων που έχετε απέναντί σας. Για να το καταφέρετε, θα πρέπει να θεωρήσετε τον χαρακτήρα πρωταρχική αξία όταν επιλέγετε συνεργάτη ή ερωτικό σύντροφο. Αυτό σημαίνει ότι ο χαρακτήρας του καθενός έχει μεγαλύτερη αξία από τη γοητεία, την ευφυΐα ή τη φήμη του. Η ικανότητα παρατήρησης του χαρακτήρα των ανθρώπων –όπως εκδηλώνεται στις πράξεις και στα μοτίβα τους– είναι μια απολύτως απαραίτητη κοινωνική δεξιότητα. Θα σας βοηθήσει να αποφύγετε αποφάσεις που μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη δυστυχία – όπως το να επιλέξετε έναν ανίκανο ηγέτη, έναν άπιστο σύντροφο, έναν συνεργάτη που σας υποσκάπτει ή έναν/μια ακατάλληλο/η σύζυγο που θα δηλητηριάσει τη ζωή σας. Αλλά είναι μια ικανότητα που πρέπει να αναπτύξετε συνειδητά, γιατί εμείς οι άνθρωποι είμαστε γενικά αδέξιοι όταν καλούμαστε να κάνουμε τέτοιες εκτιμήσεις.
Η βασική αιτία της αδεξιότητάς μας είναι ότι τείνουμε να βασίζουμε την κρίση μας για τους ανθρώπους στο πιο εμφανές. Αλλά όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι άνθρωποι προσπαθούν συχνά να καλύψουν τις αδυναμίες τους παρουσιάζοντάς τες ως κάτι θετικό. Τους βλέπουμε να ξεχειλίζουν από αυτοπεποίθηση και αργότερα ανακαλύπτουμε ότι στην πραγματικότητα είναι αλαζόνες και ανίκανοι να ακούσουν. Φαίνονται έντιμοι και ειλικρινείς, αλλά με την πάροδο του χρόνου συνειδητοποιούμε ότι είναι άξεστοι και ανίκανοι να συμμεριστούν τα συναισθήματα των άλλων. Ή φαίνονται συνετοί και προσεκτικοί, αλλά τελικά διαπιστώνουμε ότι είναι δειλοί και φοβούνται την οποιαδήποτε κριτική.
Οι άνθρωποι συχνά είναι απίστευτα ικανοί στη δημιουργία αυτών των ψευδαισθήσεων, και τους εμπιστευόμαστε. Με τον ίδιο τρόπο, κάποιοι θα μας γοητεύσουν και θα μας κολακεύσουν και, τυφλωμένοι από την επιθυμία μας να είμαστε αρεστοί, αποφεύγουμε να κοιτάξουμε βαθύτερα και να δούμε τα ελαττώματά τους.
Σε σχέση με αυτό, όταν κοιτάζουμε τους ανθρώπους, συχνά βλέπουμε μόνο τη φήμη τους, τον μύθο που τους περιβάλλει, τη θέση που κατέχουν και όχι το μεμονωμένο άτομο. Καταλήγουμε να πιστέψουμε ότι ένας άνθρωπος που είναι επιτυχημένος είναι και εκ φύσεως γενναιόδωρος, έξυπνος και καλός και αξίζει ό,τι έχει καταφέρει.
Αλλά οι επιτυχημένοι άνθρωποι είναι πολλών ειδών και ποιοτήτων. Κάποιοι είναι καλοί στο να χρησιμοποιούν άλλους για να φτάσουν εκεί που έφτασαν, καλύπτοντας τη δική τους ανικανότητα. Άλλοι είναι εντελώς χειριστικοί. Οι επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν τα ίδια ελαττώματα με όλους τους άλλους. Επίσης, τείνουμε να θεωρούμε ότι κάποιος που πιστεύει σε μια συγκεκριμένη θρησκεία ή έχει συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία ή ηθικό κώδικα έχει και τον ανάλογο χαρακτήρα. Όμως οι άνθρωποι συνεχίζουν να έχουν τον χαρακτήρα τους όποια θέση κι αν κατέχουν ή σε όποια θρησκεία κι αν πιστεύουν. Κάποιος μπορεί να είναι προοδευτικός φιλελεύθερος ή πιστός χριστιανός και ταυτόχρονα ένας μισαλλόδοξος τύραννος.
Το πρώτο βήμα, λοιπόν, στη μελέτη του χαρακτήρα είναι να έχουμε κατά νου αυτές τις ψευδαισθήσεις και τις παραπλανητικές προσόψεις και να εκπαιδευτούμε στο να τις διακρίνουμε. Πρέπει να ελέγχουμε τους πάντες για σημάδια του χαρακτήρα τους, ανεξάρτητα από την όψη που παρουσιάζουν ή τη θέση που κατέχουν. Έχοντας αυτό υπόψη, στη συνέχεια μπορούμε να εξασκηθούμε σε διάφορα βασικά στοιχεία αυτής της ικανότητας: στο πώς να αναγνωρίζουμε συγκεκριμένα σήματα που εκπέμπουν οι άνθρωποι σε συγκεκριμένες καταστάσεις και που αποκαλύπτουν σαφώς τον χαρακτήρα τους, στην κατανόηση κάποιων γενικών κατηγοριών στις οποίες ανήκουν (για παράδειγμα, ισχυρός χαρακτήρας/αδύναμος χαρακτήρας) και τέλος στο να έχουμε επίγνωση ορισμένων χαρακτήρων που συχνά είναι οι πιο τοξικοί και, ει δυνατόν, πρέπει να αποφεύγονται.
ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΕ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Ο πιο σημαντικός δείκτης του χαρακτήρα των ανθρώπων είναι οι πράξεις τους σε βάθος χρόνου. Πρέπει να δίνετε σημασία σε εμφανείς μορφές συμπεριφοράς – αν γίνονται άφαντοι όταν υπάρχει μεγάλη πίεση, αν αφήνουν στη μέση ένα σημαντικό έργο, αν γίνονται ξαφνικά εχθρικοί όταν τους αμφισβητείτε ή, αντίθετα, αν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων όταν τους ανατεθεί κάποια ευθύνη. Με αυτό πάντα κατά νου, ερευνήστε το παρελθόν τους. Λάβετε υπόψη σας άλλες πράξεις τους που έχετε παρατηρήσει και τώρα βλέπετε αναδρομικά ότι ταιριάζουν σε αυτό το μοτίβο. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό που κάνουν στο παρόν. Αντιμετωπίζετε τις ενέργειές τους όχι ως μεμονωμένα περιστατικά, αλλά ως μέρη ενός καταναγκαστικού μοτίβου. Αν αγνοήσετε το μοτίβο, θα είναι λάθος σας.
Πρέπει να έχετε πάντα κατά νου την κύρια συνέπεια αυτού του νόμου: οι άνθρωποι δεν κάνουν κάτι μόνο μία φορά. Μπορεί να προσπαθήσουν να δικαιολογηθούν, να πουν ότι παρασύρθηκαν στιγμιαία από τις περιστάσεις, αλλά να είστε σίγουροι ότι θα επαναλάβουν όποια ανοησία έκαναν, επειδή τους το επιβάλλει ο χαρακτήρας και οι συνήθειές τους. Στην πραγματικότητα, συχνά επαναλαμβάνουν πράξεις που είναι εντελώς αντίθετες προς το συμφέρον τους, αποκαλύπτοντας τον καταναγκαστικό χαρακτήρα των αδυναμιών τους.
Στην καθημερινή ζωή, συχνά οι άνθρωποι καταφέρνουν να αποκρύψουν τις ατέλειες του χαρακτήρα τους, αλλά σε περιόδους άγχους ή κρίσης αυτά τα ελαττώματα μπορεί ξαφνικά να γίνουν απολύτως εμφανή. Τα άτομα που βρίσκονται υπό πίεση χάνουν τον γνώριμο αυτοέλεγχό τους. Αποκαλύπτουν την ανασφάλειά τους για τη φήμη τους, τον φόβο τους για την αποτυχία και την έλλειψη εσωτερικής ανθεκτικότητας. Από την άλλη πλευρά, κάποιοι στέκονται στο ύψος των περιστάσεων και δεν λυγίζουν εύκολα. Δεν υπάρχει τρόπος να το καταλάβετε εκ των προτέρων, αλλά πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή σε τέτοιες στιγμές.
Αντίστοιχα, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι χειρίζονται την εξουσία και τις ευθύνες θα σας πει πολλά γι’ αυτούς. Όπως είπε ο Λίνκολν, «Αν θες να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσ’ του εξουσία».
Στην προσπάθεια να την αποκτήσουν, οι άνθρωποι έχουν την τάση να γίνονται κόλακες, να δείχνουν σεβασμό, να ακολουθούν τη γραμμή του κόμματος, να κάνουν τα πάντα για να φτάσουν στην κορυφή. Μόλις κατακτήσουν την κορυφή, υπάρχουν λιγότεροι περιορισμοί και συχνά αποκαλύπτουν πράγματα για τον εαυτό τους που δεν είχατε παρατηρήσει στο παρελθόν. Κάποιοι παραμένουν πιστοί στις αξίες που είχαν πριν αποκτήσουν υψηλή θέση, εξακολουθούν να φέρονται με σεβασμό και ενσυναίσθηση. Από την άλλη πλευρά, πολύ περισσότεροι αισθάνονται ξαφνικά ότι έχουν το δικαίωμα να αντιμετωπίζουν τους άλλους διαφορετικά τώρα που έχουν εξουσία.
Η επιλογή συζύγου ή συντρόφου μάς λέει πολλά για τους ανθρώπους. Κάποιοι αναζητούν παρτενέρ που μπορούν να κυριαρχήσουν και να ελέγξουν, ίσως κάποιον νεότερο, λιγότερο έξυπνο ή επιτυχημένο. Άλλοι επιλέγουν παρτενέρ που μπορούν να σώσουν από μια κακή κατάσταση, παίζοντας τον ρόλο του σωτήρα, πράγμα που είναι άλλη μια μορφή ελέγχου. Άλλοι πάλι αναζητούν σύντροφο για να παίξει τον ρόλο της μητέρας ή του πατέρα, επειδή θέλουν κάποιον να τους νταντεύει. Αυτές οι επιλογές σπάνια είναι εγκεφαλικές: αντανακλούν τα πρώτα χρόνια της ζωής τους και τις μορφές προσκόλλησης. Συχνά προκαλούν έκπληξη, όπως όταν επιλέγουν κάποιον που φαίνεται πολύ διαφορετικός και εξωτερικά αταίριαστος, αλλά υπάρχει πάντα μια εσωτερική λογική σε τέτοιες επιλογές.
Ένας άλλος τομέας προς εξέταση είναι το πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι μακριά από τον χώρο της δουλειάς τους. Σε ένα παιχνίδι ή άθλημα, μπορεί να αποκαλύψουν μια ανταγωνιστική φύση που αδυνατούν να τιθασεύσουν. Έχουν τον φόβο μήπως κάποιος τους ξεπεράσει σε κάτι, ακόμα και όταν οδηγούν. Πρέπει να είναι πάντα μπροστά, πάντα στο προσκήνιο. Αυτό μπορεί να διοχετευτεί λειτουργικά στη δουλειά τους, αλλά στον ελεύθερο χρόνο αποκαλύπτει βαθιά στρώματα ανασφάλειας.
Παρατηρήστε πώς αντιδρά κάποιος στην ήττα. Μπορεί να την αποδεχτεί μεγαλόψυχα; Η γλώσσα του σώματός του θα σας αποκαλύψει πολλά ως προς αυτό. Κάνει τα πάντα για να παρακάμψει ή να παραβεί τους κανόνες; Θέλει να αποδράσει και να χαλαρώσει από τη δουλειά ή να επιβληθεί στους άλλους ακόμα και σε τέτοιες στιγμές;
ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΣ ΚΑΙ ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να χωρίσουμε τους ανθρώπους σε εξωστρεφείς και εσωστρεφείς, και το σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανήκουν θα διαδραματίσει μεγάλο ρόλο στον χαρακτήρα που αναπτύσσουν.
Οι εξωστρεφείς επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικά κριτήρια. Το ερώτημα που τους ορίζει είναι: «Τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα;» Αυτοί οι άνθρωποι έχουν την τάση να ακολουθούν τις προτιμήσεις των άλλων και οι ομάδες στις οποίες ανήκουν καθορίζουν συχνά τις απόψεις τους. Είναι ανοιχτοί σε προτάσεις και νέες ιδέες, αλλά μόνο αν είναι δημοφιλείς στην κουλτούρα που ανήκουν ή τις πρεσβεύει κάποια αρχή που σέβονται. Οι εξωστρεφείς εκτιμούν τα εξωτερικά πράγματα – τα καλά ρούχα, το καλό φαγητό, συγκεκριμένη διασκέδαση που μοιράζονται με άλλους. Είναι σε διαρκή αναζήτηση του καινούριου και του εντυπωσιακού και γνωρίζουν κάθε νέα τάση. Ο θόρυβος και η φασαρία όχι μόνο δεν τους ενοχλούν, αλλά τα αναζητούν ενεργά. Αν είναι τολμηροί, λατρεύουν την περιπέτεια. Αν δεν είναι τόσο τολμηροί, λατρεύουν τις ανέσεις. Σε κάθε περίπτωση, έχουν μεγάλη ανάγκη από ερεθίσματα και από την προσοχή των άλλων.
Οι εσωστρεφείς είναι πιο ευαίσθητοι και η υπερβολική σωματική δραστηριότητα τους κουράζει. Τους αρέσει να εξοικονομούν ενέργεια, να περνούν χρόνο μόνοι τους ή με έναν δυο στενούς φίλους. Σε αντίθεση με τους εξωστρεφείς, οι οποίοι γοητεύονται από τα γεγονότα και τα στατιστικά στοιχεία, οι εσωστρεφείς ενδιαφέρονται για τις απόψεις και τα συναισθήματά τους. Τους αρέσει να θεωρητικολογούν και να δημιουργούν δικές τους ιδέες. Αν παράγουν κάτι, δεν τους αρέσει να το προωθούν· βρίσκουν την προσπάθεια κακόγουστη. Αυτό που φτιάχνουν πρέπει να πουλήσει από μόνο του.
Τους αρέσει να κρατούν ένα κομμάτι της ζωής τους μακριά από τους άλλους, να έχουν μυστικά. Οι απόψεις τους δεν προέρχονται από αυτό που πιστεύουν οι άλλοι ή από οποιαδήποτε αρχή, αλλά από τα εσωτερικά τους κριτήρια, ή τουλάχιστον έτσι πιστεύουν. Όσο μεγαλύτερο το πλήθος, τόσο πιο χαμένοι και μόνοι αισθάνονται. Μπορεί να φαίνονται αμήχανοι και δύσπιστοι και η προσοχή των άλλων να τους κάνει να νιώθουν άβολα. Τείνουν επίσης να είναι πιο απαισιόδοξοι και ανήσυχοι από τον μέσο εξωστρεφή. Η τόλμη τους εκφράζεται με τις νέες ιδέες που βρίσκουν και με τη δημιουργικότητά τους.
ΔΥΝΑΤΟΙ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να προσδιορίσετε τη σχετική δύναμη του χαρακτήρα των ανθρώπων. Σκεφτείτε το ως εξής: αυτή η δύναμη προέρχεται από τα βάθη του πυρήνα ενός ατόμου. Ίσως πηγάζει από ένα μείγμα συγκεκριμένων παραγόντων – γενετική προδιάθεση, ασφαλής γονική μέριμνα, καλοί μέντορες στην πορεία και συνεχής βελτίωση. Όποια και αν είναι η αιτία, αυτή η δύναμη δεν είναι κάτι που εκδηλώνεται με μεγαλοστομίες ή επιθετικότητα, αλλά με συνολική ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα. Ο δυνατός χαρακτήρας έχει την ελαστικότητα του καλού μετάλλου – μπορεί να υποχωρήσει και να λυγίσει, αλλά διατηρεί το συνολικό του σχήμα και δεν σπάει ποτέ.
Η δύναμη πηγάζει από ένα αίσθημα προσωπικής σιγουριάς και αξίας, που επιτρέπει στους ανθρώπους να δέχονται την κριτική και να μαθαίνουν από τις εμπειρίες τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν τα παρατάνε εύκολα, αφού θέλουν να μάθουν πώς θα γίνουν καλύτεροι. Είναι ανυποχώρητα σταθεροί. Οι άνθρωποι με δυνατό χαρακτήρα είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες και νέους τρόπους χωρίς να εγκαταλείπουν τις βασικές αρχές τους και δεν χάνουν την ψυχραιμία και την καθαρή σκέψη τους μπροστά στις αντιξοότητες. Μπορούν να αντιμετωπίσουν το χάος και το απρόβλεπτο χωρίς να υποκύψουν στο άγχος. Κρατούν τον λόγο τους. Έχουν υπομονή, είναι οργανωτικοί και ολοκληρώνουν αυτό που ξεκινούν. Επειδή δεν έχουν διαρκή ανασφάλεια για την κοινωνική τους θέση, έχουν τη δύναμη να παραμερίσουν το προσωπικό τους συμφέρον για το καλό της ομάδας, γνωρίζοντας ότι αυτό που λειτουργεί καλύτερα για την ομάδα μακροπρόθεσμα θα κάνει και τη δική τους ζωή ευκολότερη και καλύτερη.
Οι άνθρωποι με αδύναμο χαρακτήρα ξεκινούν από την αντίθετη θέση. Κατατροπώνονται εύκολα από τις περιστάσεις και είναι δύσκολο να βασιστεί κανείς επάνω τους. Ξέρουν να ελίσσονται και να υπεκφεύγουν. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι δεν μπορούν να διδαχτούν, επειδή το να μαθαίνεις από άλλους συνεπάγεται κριτική. Αυτό σημαίνει ότι μαζί τους θα αισθάνεστε διαρκώς ότι χτυπάτε πάνω σ’ έναν τοίχο. Μπορεί να φαίνεται ότι ακούνε τις οδηγίες σας, αλλά στην πρώτη ευκαιρία θα επανέλθουν σε αυτό που πιστεύουν ότι είναι καλύτερο.
Είμαστε όλοι ένα μείγμα δύναμης και αδυναμίας, αλλά μερικοί άνθρωποι στρέφονται σαφώς προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση.
Όταν μετράτε τη δύναμη ή την αδυναμία ενός ανθρώπου, δείτε πώς χειρίζεται τις αγχογόνες καταστάσεις και τις ευθύνες. Μελετήστε τα μοτίβα του: τι έχει ολοκληρώσει ή επιτύχει; Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε τις αντιδράσεις του. Για παράδειγμα, ένα καλοπροαίρετο αστείο σε βάρος του μπορεί να είναι αρκετά αποκαλυπτικό. Αντιδρά με ευπρέπεια χωρίς να παγιδεύεται στις ανασφάλειές του ή τα μάτια του αστράφτουν από δυσαρέσκεια ή ακόμα και θυμό;
Για να εκτιμήσετε την αξιοπιστία του ως ομαδικού παίκτη, δώστε του στρατηγικές πληροφορίες ή μοιραστείτε μαζί του κάποια φήμη και δείτε: Μεταφέρει αμέσως τις πληροφορίες σε άλλους; Σπεύδει να προσεταιριστεί τις ιδέες σας και να τις παρουσιάσει ως δικές του; Ασκήστε του άμεση κριτική. Τη δέχεται και προσπαθεί να μάθει και να βελτιωθεί ή δείχνει εμφανή σημάδια δυσαρέσκειας;
Αναθέστε του μια εργασία χωρίς πολλές οδηγίες και παρατηρήστε πώς οργανώνει τις σκέψεις και τον χρόνο του. Βάλτε του δύσκολα αναθέτοντάς του κάτι απαιτητικό ή ζητήστε του να κάνει κάτι με καινούριο τρόπο και δείτε πώς ανταποκρίνεται, πώς χειρίζεται το άγχος του.
Να θυμάστε: ο αδύναμος χαρακτήρας θα εξουδετερώσει όλες τις άλλες πιθανές καλές ιδιότητες που μπορεί να έχει ένα άτομο. Για παράδειγμα, άτομα υψηλής νοημοσύνης αλλά αδύναμου χαρακτήρα μπορεί να βρουν καλές ιδέες, μπορεί ακόμα και να κάνουν μια δουλειά καλά, αλλά θα καταρρεύσουν υπό πίεση, ή δεν θα δεχτούν καλά την κριτική, ή θα σκεφτούν πρώτα και κύρια τη δική τους ατζέντα, ή η αλαζονεία τους και οι ενοχλητικές ιδιότητές τους θα κάνουν τους άλλους γύρω τους να παραιτηθούν, βλάπτοντας το γενικό περιβάλλον.
Η συνεργασία με τέτοιου είδους άτομα έχει κόστος που δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά. Κάποιος λιγότερο γοητευτικός και έξυπνος αλλά με ισχυρό χαρακτήρα θα αποδειχθεί πιο αξιόπιστος και παραγωγικός μακροπρόθεσμα. Οι άνθρωποι με πραγματική δύναμη είναι σπάνιοι σαν το χρυσάφι, και αν τους βρείτε θα πρέπει να φερθείτε σαν να έχετε ανακαλύψει θησαυρό.
ΟΙ ΔΕΚΑ ΤΟΞΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
Αν και ο χαρακτήρας κάθε ατόμου είναι μοναδικός όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα, σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας συναντούμε ορισμένους τύπους που επανεμφανίζονται διαρκώς και που μπορεί να είναι ολέθριοι. Σε αντίθεση με τους φανερά κακούς ή χειριστικούς χαρακτήρες που μπορείτε να εντοπίσετε από χιλιόμετρα μακριά, αυτοί οι τύποι είναι πιο περίπλοκοι. Συχνά σας παρασύρουν εμφανίζοντας τις αδυναμίες τους ως κάτι θετικό.
Μόνο με την πάροδο του χρόνου βλέπετε την τοξική φύση κάτω από την επιφάνεια, συχνά όταν είναι πλέον πολύ αργά. Η καλύτερη άμυνα είναι να οπλιστείτε με γνώση αυτών των τύπων, να παρατηρήσετε τα σημάδια από νωρίς και να μην εμπλακείτε ή να αποδεσμευτείτε από αυτούς το συντομότερο δυνατό.
1. Ο υπερτελειομανής
Σας σαγηνεύει με την εργατικότητά του και την εμμονή του στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ναι, μπορεί να εκραγεί και να βάλει τις φωνές σε υπαλλήλους του επειδή δεν έκαναν σωστή δουλειά, αλλά αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι θέλει να διατηρεί τα υψηλότερα στάνταρ, κι αυτό δεν μπορεί παρά να είναι καλό. Αλλά αν έχετε την ατυχία να συνεργαστείτε με έναν τέτοιο τύπο, κάποια στιγμή θα ανακαλύψετε την πραγματικότητα. Δεν μπορεί να μεταβιβάσει αρμοδιότητες. Πρέπει να επιβλέπει τα πάντα. Είναι λιγότερο θέμα υψηλών προδιαγραφών και αφοσίωσης στην ομάδα και περισσότερο εξουσίας και ελέγχου.
Τέτοιοι άνθρωποι έχουν συχνά ζητήματα εξάρτησης που πηγάζουν από το οικογενειακό τους υπόβαθρο. Η παραμικρή αίσθηση ότι μπορεί να χρειαστεί να εξαρτηθούν από κάποιον για κάτι ανοίγει παλιές πληγές και ξυπνά αγωνίες. Οι υπερτελειομανείς συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, επειδή εργάζονται ακατάπαυστα. Τους αρέσει να κατηγορούν τους άλλους για ό,τι πηγαίνει στραβά – κατά τη γνώμη τους, κανείς δεν κοπιάζει όσο χρειάζεται. Παρουσιάζουν μοτίβα αρχικής επιτυχίας που ακολουθούνται από εξάντληση και θεαματικές αποτυχίες. Θα ήταν χρήσιμο να μάθετε να αναγνωρίζετε αυτόν τον τύπο πριν σχετιστείτε μαζί του σε οποιοδήποτε επίπεδο. Επειδή δεν ικανοποιείται ό,τι κι αν κάνετε, σιγά σιγά θα σας εξαντλήσει με το άγχος, τις προσβολές και τη μανία ελέγχου.
2. Ο ασυμβίβαστος επαναστάτης
Με μια πρώτη ματιά, αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να φαίνονται αρκετά συναρπαστικοί. Μισούν την εξουσία και αγαπούν το περιθώριο. Σχεδόν όλοι μας νιώθουμε κατά βάθος έλξη για μια τέτοια στάση – μαγεύει τον έφηβο μέσα μας, την επιθυμία να δείξουμε ανυπακοή στον δάσκαλο. Δεν αναγνωρίζουν κανόνες ή προηγούμενα. Αυτοί οι τύποι έχουν συχνά καυστικό χιούμορ που μπορεί να στρέψουν ακόμα και εναντίον σας, αλλά αυτό είναι μέρος της αυθεντικότητάς τους, της ανάγκης τους να απομυθοποιούν τους πάντες – ή έτσι νομίζετε. Αλλά αν τύχει να σχετιστείτε στενότερα με αυτόν τον τύπο ανθρώπου, θα δείτε ότι είναι κάτι που δεν μπορούν να ελέγξουν. Το να αισθάνεται κανείς ανώτερος από τους άλλους είναι καταναγκασμός, όχι κάποια υψηλότερη ηθική ποιότητα.
Στην παιδική τους ηλικία, μια γονεϊκή ή πατρική φιγούρα πιθανότατα τους απογοήτευσε. Το αποτέλεσμα είναι να αισθάνονται δυσπιστία και μίσος απέναντι σε όσους έχουν εξουσία. Τελικά, δεν μπορούν να δεχτούν καμία κριτική από τους άλλους, επειδή η κριτική μυρίζει εξουσία. Δεν δέχονται καμία υπόδειξη και τα πάντα πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τους δικούς τους όρους.
3. Ο τύπος που τα παίρνει όλα προσωπικά:
Αυτοί οι άνθρωποι μοιάζουν ευαίσθητοι και στοχαστικοί – σπάνια και ωραία ποιότητα. Μπορεί να φαίνονται λίγο θλιμμένοι, αλλά οι ευαίσθητοι άνθρωποι συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη ζωή. Παρασύρεστε από την αύρα τους και έχετε την επιθυμία να βοηθήσετε. Επίσης, μπορεί να φαίνονται αρκετά έξυπνοι, διακριτικοί και συνεργάσιμοι. Αργότερα συνειδητοποιείτε ότι η ευαισθησία τους είναι μονόδρομη – κατευθύνεται μόνο προς τα μέσα. Είναι επιρρεπείς στο να παίρνουν προσωπικά ό,τι λένε ή κάνουν οι άλλοι και να σκέφτονται επί μέρες ένα αθώο σχόλιό σας ενώ εσείς το έχετε ξεχάσει προ πολλού.
Ως παιδιά, είχαν μια διαρκή, βασανιστική αίσθηση ότι ποτέ δεν έπαιρναν αρκετά από τους γονείς τους – αγάπη, προσοχή, υλικά αγαθά. Καθώς μεγαλώνουν, όλα τείνουν να τους θυμίζουν τι δεν πήραν. Η ζωή τους αναλώνεται σε αισθήματα δυσαρέσκειας, επειδή έχουν την απαίτηση οι άλλοι να τους δίνουν χωρίς να χρειάζεται να ζητήσουν. Είναι συνεχώς σε επιφυλακή – τους προσέχετε, τους σέβεστε, τους δίνετε αυτό για το οποίο πλήρωσαν; Όντας μάλλον ευερέθιστοι και εύθικτοι, αναπόφευκτα απωθούν τους ανθρώπους, πράγμα που τους κάνει ακόμα πιο ευαίσθητους. Κάποια στιγμή αρχίζουν να έχουν ένα ύφος διαρκούς απογοήτευσης.
4. Ο μαγνήτης των δραμάτων
Αυτοί οι άνθρωποι θα σας προσελκύσουν με τη συναρπαστική παρουσία τους. Έχουν ασυνήθιστη ενέργεια και πολλές ιστορίες να διηγηθούν, είναι εκφραστικοί και πολύ πνευματώδεις. Η παρουσία τους είναι ευχάριστη, μέχρι το δράμα να πάρει άσχημη τροπή. Ως παιδιά, έμαθαν ότι ο μόνος τρόπος για να παίρνουν αγάπη και αδιάκοπη προσοχή ήταν να απασχολούν τους γονείς τους με τα προβλήματά τους, τα οποία έπρεπε να είναι αρκετά σοβαρά ώστε να εμπλέκουν τους γονείς συναισθηματικά σε βάθος χρόνου. Αυτό τους έγινε συνήθεια, ο τρόπος τους να αισθάνονται ζωντανοί και επιθυμητοί. Οι περισσότεροι άνθρωποι αποφεύγουν την αντιπαράθεση, αλλά αυτούς φαίνεται να τους τρέφει. Καθώς θα τους γνωρίζετε καλύτερα, θα ακούτε όλο και περισσότερες ιστορίες για φιλονικίες και για τις μάχες που έχουν δώσει στη ζωή τους, αλλά πάντα καταφέρνουν να παρουσιάζονται ως θύματα.
Πρέπει να καταλάβετε ότι η μεγαλύτερη ανάγκη τους είναι να σας γαντζώσουν με οποιονδήποτε τρόπο. Θα σας μπλέξουν στο δράμα τους σε σημείο που θα αισθάνεστε ένοχοι αν προσπαθήσετε να απεμπλακείτε. Μάθετε να τους αναγνωρίζετε όσο το δυνατόν νωρίτερα, πριν μπλεχτείτε στα δίχτυα τους και σας τραβήξουν κάτω μαζί τους. Αν υποψιάζεστε ότι έχετε απέναντί σας έναν τέτοιο τύπο, αναζητήστε μοτίβα συμπεριφοράς στο παρελθόν του και βάλτε το στα πόδια.
5. Ο μεγαλόστομος
Εντυπωσιάζεστε από τις ιδέες του, τα σχέδια που εκπονεί. Χρειάζεται βοήθεια, χρειάζεται υποστηρικτές κι εσείς βλέπετε τις προτάσεις του θετικά – αλλά κάντε ένα βήμα πίσω και ρίξτε μια ματιά στον πρότερο βίο του για ενδείξεις προηγούμενων επιτευγμάτων ή για οτιδήποτε απτό. Μπορεί να έχετε απέναντί σας έναν τύπο που δεν είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος, αλλά μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά εκνευριστικός και να σπαταλήσετε τον πολύτιμο χρόνο σας. Στην ουσία, αυτοί οι άνθρωποι αμφιταλαντεύονται. Από τη μια πλευρά, φοβούνται την προσπάθεια και την ευθύνη που προϋποθέτει η μετατροπή των ιδεών τους σε πράξη.
Από την άλλη, λαχταρούν προσοχή και δύναμη. Οι δύο πλευρές συγκρούονται μέσα τους, αλλά η αγχώδης πλευρά αναπόφευκτα κερδίζει και την τελευταία στιγμή το βάζουν στα πόδια. Συνήθως βρίσκουν μια δικαιολογία για να κάνουν πίσω ενώ εσείς έχετε ήδη δεσμευτεί. Οι ίδιοι δεν ολοκληρώνουν ποτέ τίποτα. Στο τέλος, τείνουν να κατηγορούν τους άλλους ότι δεν πραγματοποίησαν τα οράματά τους – την κοινωνία, νεφελώδεις ανταγωνιστικές δυνάμεις ή την κακή τύχη. Ή προσπαθούν να βρουν ένα κορόιδο που θα κάνει όλη τη σκληρή δουλειά προκειμένου να υλοποιήσει την ασαφή ιδέα τους και που στο τέλος θα πάρει την ευθύνη αν όλα πάνε στραβά.
Τέτοια άτομα συχνά είχαν γονείς με αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά, που στρέφονταν ξαφνικά εναντίον τους για το παραμικρό παράπτωμα. Κατά συνέπεια, ο στόχος τους στη ζωή είναι να αποφύγουν καταστάσεις οι οποίες ενδέχεται να τους αφήσουν εκτεθειμένους σε κριτική και αξιολόγηση. Το αντιμετωπίζουν μαθαίνοντας να μιλούν ωραία και εντυπωσιάζοντας τους άλλους με διάφορες ιστορίες, αλλά το βάζουν στα πόδια όταν καλούνται να λογοδοτήσουν και πάντα έχουν μια δικαιολογία. Κοιτάξτε προσεκτικά το παρελθόν τους για τέτοια σημάδια, κι αν καταλάβετε ότι ανήκουν σε αυτόν τον τύπο, διασκεδάστε με τις ιστορίες τους, αλλά μην προχωρήσετε περισσότερο.
6. Ο υπερσεξουαλικός
Αυτοί οι άνθρωποι δείχνουν να ξεχειλίζουν από σεξουαλικότητα, με έναν τρόπο που είναι αναζωογονητικά αχαλίνωτος. Έχουν την τάση να συνδυάζουν την εργασία με ευχαρίστηση, αδιαφορώντας εντελώς για τα όρια που τις χωρίζει, και ίσως σκεφτείτε ότι αυτό είναι υγιές και φυσικό. Αλλά στην πραγματικότητα είναι ψυχαναγκασμός και έχει σκοτεινή πηγή. Στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τέτοια άτομα πιθανότατα υπέστησαν κάποιου είδους σεξουαλική κακοποίηση – είτε άμεσα σωματική είτε πιο έμμεση και ψυχολογική, την οποία εξέφραζε ο γονιός με βλέμματα ή αγγίγματα αμυδρά μεν αλλά ανάρμοστα.
Το μοτίβο έχει χαραχτεί βαθιά μέσα τους και δεν μπορεί να ελεγχθεί. Αυτοί οι άνθρωποι θα έχουν πάντα την τάση να αντιμετωπίζουν κάθε σχέση ως εν δυνάμει σεξουαλική. Το σεξ γίνεται ένα μέσο αυτοεπιβεβαίωσης και όσο είναι νέοι κάνουν συναρπαστική, έκλυτη ζωή, αφού πάντα βρίσκουν ανθρώπους να γοητεύσουν και να κατακτήσουν. Αλλά καθώς μεγαλώνουν, αν περάσουν μεγάλες χρονικές περιόδους χωρίς αυτή την επιβεβαίωση, μπορεί να πέσουν σε κατάθλιψη και να οδηγηθούν στην αυτοκτονία. Αν κατέχουν ηγετικές θέσεις, θα χρησιμοποιήσουν τη δύναμή τους για να πάρουν αυτό που θέλουν με το πρόσχημα ότι είναι κάτι φυσικό και χωρίς καταστολή. Όσο μεγαλώνουν, τόσο πιο αξιολύπητοι και τρομακτικοί γίνονται. Δεν μπορείτε να τους βοηθήσετε, ούτε να τους σώσετε από τον καταναγκασμό τους. Το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να μην μπλεχτείτε μαζί τους για κανένα λόγο και με κανέναν τρόπο.
7. Ο παραχαϊδεμένος πρίγκιπας ή πριγκίπισσα
Θα σας παρασύρουν με τον αριστοκρατικό αέρα τους. Είναι ήρεμοι και ανεπαίσθητα διαποτισμένοι με ένα αίσθημα ανωτερότητας. Είναι ευχάριστο να γνωρίζετε ανθρώπους που φαίνονται γεμάτοι αυτοπεποίθηση και το πεπρωμένο τους είναι να φορέσουν στέμμα. Σιγά σιγά θα ανακαλύψετε ότι τους κάνετε ένα σωρό χατίρια, δουλεύετε πολύ χωρίς αμοιβή και δεν μπορείτε να καταλάβετε πώς ή γιατί έγινε αυτό. Έχουν τον τρόπο να εκφράζουν την ανάγκη τους να τους φροντίζουν και είναι δεξιοτέχνες στο να κάνουν τους άλλους να τους περιποιούνται. Στην παιδική τους ηλικία, οι γονείς τους ικανοποιούσαν και την παραμικρή ιδιοτροπία τους και τους προστάτευαν από κάθε είδους δυσάρεστη εισβολή τού έξω κόσμου. Υπάρχουν επίσης παιδιά που υποκινούν αυτή τη συμπεριφορά στους γονείς τους, παριστάνοντας ότι είναι εντελώς αδύναμα. Όποια και αν είναι η αιτία, ως ενήλικες, η μεγαλύτερη επιθυμία τους είναι να αναπαράγουν αυτό το παραχάιδεμα που είχαν στα παιδικά τους χρόνια – είναι ο χαμένος παράδεισός τους. Θα παρατηρήσετε ότι όταν δεν παίρνουν αυτό που θέλουν συμπεριφέρονται σαν μωρά, μουτρώνουν ή έχουν εκρήξεις θυμού.
Αυτό είναι το μοτίβο για όλες τις προσωπικές σχέσεις τους, κι αν δεν έχετε κάποια βαθιά ανάγκη να περιποιείστε τους άλλους, μια σχέση μαζί τους θα σας εξοργίζει διαρκώς, επειδή τα πάντα θα πρέπει να γίνονται με τους δικούς τους όρους. Δεν έχουν τα όπλα να αντιμετωπίσουν τις σκληρές πτυχές της ενήλικης ζωής και είτε χειραγωγούν όποιον είναι επιρρεπής στον περιποιητικό ρόλο είτε καταφεύγουν στο ποτό και στα ναρκωτικά για να ανακουφιστούν. Αν αισθάνεστε ένοχοι επειδή δεν τους βοηθήσατε σημαίνει ότι σας έχουν σαγηνεύσει και θα πρέπει να φροντίσετε τον εαυτό σας αντί γι’ αυτούς.
8. Ο τύπος που θέλει να ευχαριστεί τους άλλουςΔεν έχετε γνωρίσει άλλη φορά τόσο καλό και ευγενικό άνθρωπο. Σχεδόν δεν μπορείτε να πιστέψετε πόσο βολικός και γοητευτικός είναι. Σιγά σιγά, όμως, αρχίζετε να έχετε κάποιες αμφιβολίες, παρόλο που δεν μπορείτε να προσδιορίσετε τι ακριβώς δεν πηγαίνει καλά. Ίσως δεν έρχονται σε ένα ραντεβού ή δεν κάνουν καλά μια δουλειά. Στην αρχή όλα είναι ακαθόριστα. Όμως όσο περνά ο καιρός, τόσο περισσότερο φαίνεται ότι σας σαμποτάρουν ή μιλούν πίσω από την πλάτη σας. Αυτοί οι τύποι είναι οι ικανότεροι κόλακες και έχουν αναπτύξει την καλοσύνη τους όχι από πραγματική αγάπη για τους συνανθρώπους τους αλλά ως αμυντικό μηχανισμό.
Ίσως είχαν σκληρούς και τιμωρητικούς γονείς που περνούσαν από μικροσκόπιο την κάθε τους πράξη. Το χαμόγελο και ο προσποιητός σεβασμός ήταν ο τρόπος τους να εκτρέπουν κάθε μορφή εχθρότητας, και αυτό γίνεται το μοτίβο τους εφ’ όρου ζωής. Πιθανότατα, επίσης, κατέφευγαν στο να λένε ψέματα στους γονείς τους και είναι γενικά έμπειροι και πειστικοί ψεύτες. Ακριβώς όπως και όταν ήταν παιδιά, πίσω από τα χαμόγελα και την κολακεία κρύβεται μεγάλη δυσαρέσκεια για τον ρόλο που καλούνται να παίξουν. Λαχταρούν κρυφά να βλάψουν ή να κλέψουν το άτομο που υπηρετούν ή στο οποίο δείχνουν σεβασμό. Πρέπει να είστε σε επιφυλακή με ανθρώπους που αποπνέουν τόση γοητεία και ευγένεια, πέρα από το σημείο του φυσικού. Μπορεί να αποδειχθούν παθητικοεπιθετικοί (passive-aggressive), και μάλιστα να σας κάνουν κακό όταν δεν θα είστε σε επιφυλακή.
9. Ο σωτήρας
Δεν μπορείτε να πιστέψετε την καλή σας τύχη – γνωρίσατε κάποιον που θα σας σώσει από τις δυσκολίες και τα προβλήματά σας. Με κάποιον τρόπο αντιλήφθηκε την ανάγκη σας για βοήθεια και να τος έξαφνα με τα κατάλληλα βιβλία που πρέπει να διαβάσετε, τις στρατηγικές που πρέπει να ακολουθήσετε, τις κατάλληλες τροφές για να καταναλώσετε. Στην αρχή είναι πολύ σαγηνευτικό, αλλά οι αμφιβολίες σας ξεκινούν τη στιγμή που θα θελήσετε να διεκδικήσετε την ανεξαρτησία σας και να κάνετε διάφορα πράγματα μόνοι σας.
Στην παιδική τους ηλικία, αυτοί οι άνθρωποι συχνά αναγκάζονταν να γίνουν οι φροντιστές της μητέρας, του πατέρα ή των αδελφών τους. Η μητέρα, για παράδειγμα, μετέτρεπε τις δικές της ανάγκες σε κύριο μέλημα της οικογένειας. Τέτοια παιδιά αντισταθμίζουν την έλλειψη φροντίδας με την αίσθηση της δύναμης που πηγάζει από την ανεστραμμένη σχέση. Αυτό δημιουργεί ένα μοτίβο: αντλούν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση με το να σώζουν τους άλλους, να γίνονται φροντιστές και σωτήρες. Μυρίζονται από μακριά εκείνους που έχουν ανάγκη σωτηρίας. Αλλά μπορείτε να εντοπίσετε την καταναγκαστική πτυχή αυτής της συμπεριφοράς στην ανάγκη τους να σας ελέγχουν. Αν είναι πρόθυμοι να σας αφήσουν να σταθείτε στα πόδια σας αφού αρχικά σας προσφέρουν τη βοήθειά τους, τότε είναι πραγματικά ευγενείς. Αν όχι, τότε το θέμα είναι η δύναμη που μπορούν να ασκήσουν. Σε κάθε περίπτωση, είναι πάντα καλύτερο να καλλιεργείτε την αυτονομία και να λέτε στους επίδοξους σωτήρες σας να σώσουν τον εαυτό τους.
10. Ο ηθικολόγος
Εκφράζουν διαρκώς την οργή τους για τη μια ή την άλλη αδικία και είναι πολύ ευφραδείς. Είναι τόσο πειστικοί που δεν δυσκολεύονται να βρουν οπαδούς, στους οποίους συμπεριλαμβάνεστε κι εσείς. Κάποιες φορές όμως διακρίνετε ρωγμές στο λούστρο της ιερής τους αγανάκτησης. Δεν αντιμετωπίζουν τους υπαλλήλους τους τόσο καλά, συμπεριφέρονται υποτιμητικά στον/η σύντροφό τους, μπορεί να κάνουν διπλή ζωή ή να έχουν κάποια διαστροφή, της οποίας τα σημάδια φαίνονται φευγαλέα.
Ως παιδιά, συχνά τους έκαναν να αισθάνονται ένοχοι για τις ισχυρές παρορμήσεις τους και την επιθυμία τους για απόλαυση. Τους τιμωρούσαν και προσπαθούσαν να καταστείλουν αυτές τις παρορμήσεις. Εξαιτίας αυτού αναπτύσσουν μίσος προς τον εαυτό τους και σπεύδουν να προβάλλουν αρνητικές ιδιότητες στους άλλους ή κοιτάζουν ζηλόφθονα όσους δεν είναι τόσο καταπιεσμένοι. Δεν τους αρέσει να διασκεδάζουν οι άλλοι, αλλά αντί να εκφράσουν τον φθόνο τους, επιλέγουν να κρίνουν και να καταδικάζουν. Στους ενήλικες αυτού του τύπου θα παρατηρήσετε πλήρη έλλειψη αποχρώσεων. Οι άνθρωποι είναι ή καλοί ή κακοί, χωρίς κάτι ενδιάμεσο. Στην πραγματικότητα, βρίσκονται σε πόλεμο με την ανθρώπινη φύση, ανίκανοι να συμβιβαστούν με τα κάθε άλλο παρά τέλεια χαρακτηριστικά μας. Η ηθική τους είναι επιφανειακή και καταναγκαστική και δεν απαιτεί καμία θυσία από την πλευρά τους, μόνο πολλά μεγάλα λόγια. Ευδοκιμούν σε μια κουλτούρα πολιτικής ορθότητας.
Στην πραγματικότητα, κατά βάθος ελκύονται από αυτό που καταδικάζουν, γι’ αυτό αναπόφευκτα θα έχουν κρυφή ζωή. Αν τους πλησιάσετε πολύ, είναι βέβαιο ότι θα γίνετε στόχος της αδιακρισίας τους. Προσέξτε την έλλειψη ενσυναίσθησης από νωρίς και κρατήστε τις αποστάσεις σας.
ΤΕΛΙΚΑ, ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΜΑΣ;
Υπάρχει ένας νόμος που είναι απλός και αμείλικτος: έχετε καθορισμένο χαρακτήρα.
Διαμορφώθηκε από στοιχεία που προηγούνται της συνειδητότητάς σας. Από βαθιά μέσα σας, αυτός ο χαρακτήρας σας ωθεί να επαναλαμβάνετε ορισμένες ενέργειες, στρατηγικές και αποφάσεις. Ο εγκέφαλος είναι δομημένος έτσι ώστε να το διευκολύνει: μόλις σκεφτείτε και εκτελέσετε μια συγκεκριμένη πράξη, δημιουργείται ένα νευρικό μονοπάτι που σας οδηγεί να την επαναλάβετε – ξανά και ξανά.
Όμως, σε σχέση με αυτόν τον «αμείλικτο» νόμο, μπορείτε να ακολουθήσετε μια από δύο κατευθύνσεις, καθεμία από τις οποίες καθορίζει περισσότερο ή λιγότερο την πορεία της ζωής σας.
Η πρώτη κατεύθυνση είναι η άγνοια και η άρνηση. Δεν παρατηρείτε τα μοτίβα στη ζωή σας. Δεν αποδέχεστε την ιδέα ότι τα πρώτα σας χρόνια άφησαν βαθύ και ανεξίτηλο αποτύπωμα που σας αναγκάζει να συμπεριφέρεστε με συγκεκριμένους τρόπους. Φαντάζεστε ότι ο χαρακτήρας σας είναι εντελώς εύπλαστος και ότι μπορείτε να αναδημιουργήσετε τον εαυτό σας κατά βούληση. Μπορείτε να ακολουθήσετε τον ίδιο δρόμο προς τη δύναμη και τη φήμη με κάποιον άλλο, παρόλο που προέρχεται από πολύ διαφορετικές συνθήκες. Η ιδέα ενός καθορισμένου χαρακτήρα μπορεί να μοιάζει με φυλακή και πολλοί άνθρωποι κατά βάθος θέλουν να ξεφύγουν από τον εαυτό τους, με τη βοήθεια ναρκωτικών, αλκοόλ ή βιντεοπαιχνιδιών. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας άρνησης είναι απλό: η καταναγκαστική συμπεριφορά και τα πρότυπα γίνονται ακόμα πιο ακλόνητα. Δεν μπορείτε να πάτε ενάντια στον χαρακτήρα σας ή να τον αλλάξετε απλώς και μόνο επειδή το επιθυμείτε διακαώς. Είναι πολύ ισχυρός.
Η άλλη κατεύθυνση είναι πιο δύσβατη, αλλά είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην αληθινή δύναμη και στη διάπλαση ενός ανώτερου χαρακτήρα. Λειτουργεί με τον ακόλουθο τρόπο: Εξετάστε τον εαυτό σας όσο το δυνατόν πιο διεξοδικά. Κοιτάξτε τα βαθύτερα στρώματα του χαρακτήρα σας, καθορίζοντας αν είστε εσωστρεφής ή εξωστρεφής, αν τείνετε να παρασύρεστε από υψηλά επίπεδα άγχους και ευαισθησίας, ή από εχθρότητα και θυμό, ή από μια βαθιά ανάγκη να αλληλεπιδράτε με άλλους ανθρώπους.
Κοιτάξτε τις θεμελιώδεις κλίσεις σας – τα θέματα και τις δραστηριότητες που σας ενδιαφέρουν από φυσικού σας. Εξετάστε την ποιότητα των δεσμών που δημιουργήσατε με τους γονείς σας, θεωρώντας τις τρέχουσες σχέσεις σας ως το καλύτερο σημάδι γι’ αυτό. Κρίνετε με αυστηρή ειλικρίνεια τα λάθη σας και τα μοτίβα που λειτουργούν συνεχώς ως τροχοπέδη. Γνωρίστε τους περιορισμούς σας – εκείνες τις καταστάσεις στις οποίες δεν κάνετε το καλύτερο δυνατό. Γνωρίστε επίσης τα δυνατά σημεία του χαρακτήρα σας που έχουν επιβιώσει μετά την εφηβεία.
Τώρα, με αυτή την επίγνωση, δεν είστε πλέον αιχμάλωτοι του χαρακτήρα σας, ούτε είστε υποχρεωμένοι να επαναλαμβάνετε εσαεί τις ίδιες στρατηγικές και τα ίδια λάθη.
Όταν βλέπετε ότι διολισθαίνετε σε κάποιο από τα συνηθισμένα σας μοτίβα, μπορείτε να προλάβετε και να κάνετε εγκαίρως πίσω. Ίσως να μην μπορείτε να εξαλείψετε εντελώς αυτά μοτίβα, αλλά με την εξάσκηση θα μπορέσετε να μετριάσετε τις επιπτώσεις τους. Γνωρίζοντας τους περιορισμούς σας, δεν θα δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας σε πράγματα για τα οποία δεν έχετε ικανότητα ή κλίση. Αντί γι’ αυτό, θα επιλέξετε επαγγέλματα που σας ταιριάζουν και συνάδουν με τον χαρακτήρα σας.
Γενικά, να αποδέχεστε και να ασπάζεστε τον χαρακτήρα σας. Η επιθυμία σας δεν είναι να γίνετε κάποιος άλλος, αλλά να είστε πιο βαθιά ο εαυτός σας, αξιοποιώντας τις πραγματικές δυνατότητές σας. Να βλέπετε τον χαρακτήρα σας ως τον πηλό που θα πλάσετε μετατρέποντας σταδιακά τις αδυναμίες σας σε δυνατά σημεία. Δεν κλείνετε τα μάτια στα ελαττώματά σας, αλλά τα αντιμετωπίζετε ως πραγματική πηγή δύναμης.
Αν είστε υπερτελειομανής που του αρέσει να ελέγχει τα πάντα, πρέπει να ανακατευθύνετε αυτή την ενέργεια σε κάποια παραγωγική εργασία αντί να τη χρησιμοποιείτε σε ανθρώπους. Η προσοχή σας στη λεπτομέρεια και στα υψηλά πρότυπα είναι θετικά στοιχεία αν τα διοχετεύετε σωστά.
Αν σας αρέσει να ευχαριστείτε τους άλλους, έχετε αναπτύξει δεξιότητες κόλακα και αυθεντική γοητεία. Αν καταφέρετε να δείτε την πηγή αυτού του χαρακτηριστικού, μπορείτε να ελέγξετε την καταναγκαστική και αμυντική πτυχή του και να το χρησιμοποιήσετε ως μια πραγματική κοινωνική δεξιότητα που μπορεί να σας προσφέρει μεγάλη δύναμη.
Αν είστε υπερβολικά ευαίσθητοι και επιρρεπείς στο να παίρνετε τα πράγματα προσωπικά, μπορείτε να προσπαθήσετε να το ανακατευθύνετε σε ενεργό ενσυναίσθηση και να μετατρέψετε αυτό το ελάττωμα σε ένα πλεονέκτημα που μπορείτε να αξιοποιήσετε για θετικούς κοινωνικούς σκοπούς.
Αν έχετε επαναστατικό χαρακτήρα, τρέφετε φυσική αντιπάθεια προς τις συμβάσεις και τους συνήθεις τρόπους δράσης. Διοχετεύστε αυτή την απέχθεια σε κάτι καινοτόμο αντί να προσβάλλετε από καταναγκασμό και να αποξενώνετε τους άλλους. Για κάθε αδυναμία υπάρχει μια αντίστοιχη δύναμη.
Τέλος, πρέπει επίσης να βελτιώσετε ή να καλλιεργήσετε εκείνα τα χαρακτηριστικά που χτίζουν έναν δυνατό χαρακτήρα – ανθεκτικότητα στην πίεση, προσοχή στη λεπτομέρεια, ικανότητα ολοκλήρωσης ενός έργου, συνεργατικό πνεύμα, ανεκτικότητα στις διαφορές των ανθρώπων.
Ο μόνος τρόπος να το καταφέρετε είναι να ασχοληθείτε με τις συνήθειες που σταδιακά διαπλάθουν τον χαρακτήρα σας. Για παράδειγμα, εκπαιδεύστε τον εαυτό σας να μην αντιδρά ακαριαία θέτοντάς τον επανειλημμένα μπροστά σε αγχωτικές ή δυσμενείς καταστάσεις για να συνηθίσετε. Στα βαρετά καθημερινά καθήκοντα, καλλιεργήστε μεγαλύτερη υπομονή και προσοχή στη λεπτομέρεια. Να αναλαμβάνετε σκόπιμα καθήκοντα λίγο πάνω από το επίπεδό σας. Για να τα φέρετε σε πέρας, αναγκαστικά θα πρέπει να εργαστείτε σκληρότερα, πράγμα που θα σας βοηθήσει να αποκτήσετε μεγαλύτερη πειθαρχία και καλύτερες εργασιακές συνήθειες.
Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας να σκέφτεται συνεχώς τι είναι καλύτερο για την ομάδα. Αναζητάτε επίσης άλλους που εμφανίζουν ισχυρό χαρακτήρα και δημιουργήστε όσο το δυνατόν ισχυρότερες σχέσεις μαζί τους. Έτσι μπορείτε να μιμηθείτε την ενέργειά τους και τις συνήθειές τους. Και για να αναπτύξετε ευελιξία στον χαρακτήρα σας –πάντα σημάδι δύναμης–, βάλτε κάθε τόσο δύσκολα στον εαυτό σας, δοκιμάζοντας κάποια νέα στρατηγική ή έναν νέο τρόπο σκέψης, κάνοντας το αντίθετο από αυτό που θα κάνατε κανονικά.
Με αυτόν τον τρόπο δεν θα είστε πλέον σκλάβος του χαρακτήρα που δημιουργήθηκε στα πρώτα σας χρόνια και της καταναγκαστικής συμπεριφοράς στην οποία οδηγεί. Ακόμα περισσότερο, τώρα μπορείτε να διαμορφώσετε ενεργά τον χαρακτήρα σας και τη μοίρα που τον συνοδεύει.
*Το απόσπασμα είναι από το νέο βιβλίο του Robert Greene «Οι νόμοι της ανθρώπινης φύσης».
Photo cover:pixabay.com/S. Hermann & F. Richter
